Dagur - Tíminn Akureyri - 06.03.1997, Blaðsíða 10

22 - Fimmtudagur 6. mars 1997
(lDagur-'2Ihrtrrat
R A D E> I R F Ó L IC S I N S
Lífið er mjólk!
Jóhanna
Halldórsdóttir
skrifar
Mér barst í hendur fyrir
skömmu lítill pési, hvít-
ur og grænn, frá upp-
lýsingaþjónustu landbúnaðar-
ins. Pessi pési hefur að geyma
fjölbreyttar upplýsingar um
landið og bóndann, framleiðslu
og sölu búvara, verðmyndun,
framkvæmdir og íjárfestingar í
sveitum, hagstærðir ýmsar og
samanburð við hin Norðurlönd-
in. Pessi bæklingur hefur að
mörgu leyti að geyma grátlegar
upplýsingar, en afskaplega
fróðlegar engu að síður. Mig
langar til þess að stelast aðeins
í brot af þessum upplýsingum,
svona fyrir þá sem hafa gaman
af tölum.
Árið 1988 voru ríkis-
útgjöld til landbún-
aðar 9,30% en árið
1996 5,60%. Forvitni-
legur lítill pési, takk
fgrir hann!
Ef við byrjum á fjölda íbúa á
íslandi, voru árið 1901 17.732
íbúar í þéttbýli og 60.738 í
strjálbýli (strjálbýli = minna en
200 íbúar), samtals gerir það
78.470 íbúa.
1. desember árið 1995 voru
245.669 íbúar í þéttbýli og
22.140 í strjálbýli, samtals
267.809 ibúar.
Árið 1940 unnu 32% fbúa á
íslandi við landbúnað, 14% við
fiskveiðar, 21% við iðnað og
byggingar og 33% við viðskipti,
þjónustu o.fl. Þetta er hlutfalls-
leg skipting mannafla eftir at-
vinnugreinum og athygli mína
vekur að í landbúnaði eru
vinnuvikur eiginkvenna bænda
„meðtaldar að hálfu, skv. venju
Hagstofu íslands". (Þau þarna á
Hagstofunni ættu að prófa eins
og eina slíka vinnuviku!)
Bústofninn
Meðaialdur bænda á landinu
árið 1995 var 51 ár (við í A-
Hún. hjörum í 50 ár skv. þessu).
Þá er aðeins um fjölda búQár.
Árið 1970 voru 34.275 mjólkur-
kýr á íslandi en 30.428 árið
1995. Sauðfé árið 1970 var
735.543, en árið 1995 458.341.
Hross árið 1970 voru 33.472
talsins en 78.201 árið 1995.
Svín 17-970 voru 667 en 3.726
árið 1995. Fleiri stærðir eru
skráðar en ég læt þetta duga
hér.
Ætlar einhver að telja mér
trú um að þessar fáeinu skepn-
ur og örfoka bændur í sömu út-
rýmingarhættu og skepnur
þeirra (þeir eru um 4.500), séu
plága á íslensku þjóðinni? Þið
getið svo sem reynt, en ég er
ekki alveg hætt.
Eru lambakjöt og
mjólk dýrar vörur?
Sem sagt, beingreiðslur til
bænda frá ríkinu eru 217,63
krónur, neytandinn greiðir 469
krónur og samtals gera það
686,63 kr. (DIA), fyrir eitt kíló
af lambakjöti.
Já, er lambakjöt dýrt? Við
skulum bara kaupa okkur pitsu
eða annað jafnhollt og nauð-
synlegt og bera saman verð og
gæði. Ég veit ekki við hvað fólk
miðar þegar það talar um hátt
verð á landbúnaðarvörum. En
þið?
Ilámarkssmásöluálagning er
á nokkrum tegundum mjólkur-
vara, s.s. mjólk og undanrennu,
en að öðru leyti er smásölu-
álagningin frjáls.
Sem sagt, beingreiðslur til
bænda frá ríkinu eru 25,79
krónur, neytandinn greiðir 68
kr. og samtals gera það 93,79
kr. fyrir einn lítra af mjólk.
Hvað er beingreiðsla? Það
eru greiðslur sem voru teknar
upp í stað niðurgreiðslna frá og
með 1.1.1993 og greiðast beint
til bænda.
Já, finnst ykkur mjólkin dýr?
Það finnst mér ekki. Þið skuluð
skoða kassakvittanir ykkar og
sjá muninn á verðinu á mjólk
og öðrum drykkjum, t.d. Coca
Cola, sem mér skilst að sé út-
breidd nauðsynjavara hér á
landi. Ja, svo ég tali nú ekki um
muninn á hollustu mjólkur og
annarra drykkja.
Hagtölur
landbúnaðarins
Framkvæmdir og fjárfestingar
eru nær engar í sveitum núorð-
ið, aðrar en smávegis endur-
um 1992-1996 hefur hækkun
vísitöluverðs verið svona: Bú-
vörur háðar verðlagsgrundvelli
0,10% hækkun, innfluttar mat-
og drykkjarvörur 8,30% hækk-
un, innlendar vörur aðrar en í
1. og 2. 6,50% hækkun, inn-
fluttar vörur (nýr bíll, bensín,
varahl.) 29,8% hækkun, inn-
fluttar vörur aðrar en 3. og 5.
8,10% hækkun, áfengi og tóbak
3,0% hækkun, húsnæðiskostn-
Ætlar einhver að
telja mér trú um að
þessar fáeinu skepn-
ur og örfoka bœndur
í sömu útrýmingar-
hœttu og skepnur
þeirra (þeir eru um
4.500), séu plága á
íslensku þjóðinni?
aður 8,20% hækkun, vörur og
þjónusta háð opinberum verð-
ákvörðunum 11,60% hækkun
og önnur þjónusta 20,20%
hækkun. Vakti eitthvað sérstak-
an áhuga ykkar í þessari upp-
talningu?
Bóndabeygjusamtökin
Síðast langar mig til að nefna
ríkisútgjöld til landbúnaðar
sem hlutfall af heildarútgjöld-
um ríkissjóðs. Árið 1988 voru
ríkisútgjöld til landbúnaðar
9,30% en árið 1996 5,60%. For-
vitnilegur lítill pési, takk fyrir
hann!
Kæru bændur. Við megum
svo sannarlega vera stolt af at-
vinnuvegi okkar, þá meina ég
því sem frá okkur kemur, en
ekki því sem að okkur er rétt.
En þurfum við ekki að fara að
hækka verðið á afurðum okkar
svo við fáum eitthvert kaup og
getum byggt upp glæsilega at-
vinnugrein til framtíðar, í stað
þess að deyja svona hægt og ró-
lega út?
Er þetta ekki spurning um að
taka málin í okkar eigin hend-
ur, vera ekki alltaf að bíða eftir
að „einhverjir aðrir" geri það
fyrir okkur. Þessir „einhverjir
aðrir“ ætla nefnilega ekkert að
gera, geta jafnvel grætt eitthvað
smávegis á innflutningi búvara,
og ég veit ekki alveg hvað
Bændasamtökin ætla að gera,
hef ekkert séð um framtíðar-
plön þeirra fyrir bændur nýlega
á prenti, bara heyrt einhvern
barlóm. Spurning hvort þau
hefðu ekki bara átta að heita
„Bóndabeygjan“? Bændur eru
jú bændum ...!?
Með ádeilukveðju úr Blöndu-
dalnum,
Jóhanna Halldórsdóttir.
Árið 1970 voru 34.275 mjólkurkýr á íslandi en 30.428 árið 1995.
bætur á gömlum úr sér gengn-
um byggingum. Nýbyggingar
teljast til stórtíðinda og fjárfest-
ingar litlar sem engar víða. Ár-
ið 1995 lánaði Stofnlánadeild
landbúnaðarins kr.
1.508.464.000 og þar af kr.
1.972.636.000 til „lausaskulda-
lána“.
í þessum litla pésa sem heitir
„Hagtölur landbúnaðarins
1996“ er að finna upplýsingar
um nýbyggingar á árunum
1945-1995 og aragrúa af upp-
lýsingum um aðrar greinar
landbúnaðar en þær sem ég hef
lagt áherslu á, s.s. fiskeldi, loð-
dýrarækt, framleiðslu grænmet-
is og garðávaxta o.s.frv. Hér er
aðeins stiklað á tölum. Tölurn-
ar segja okkur nú ýmislegt,
ekki satt? Þó þær megi sveigja
og rangtúlka og búa til skökk
línurit hverjum og einum í hag.
Það kemur kannski
einhverjum á óvart að á árun-
JVLcinfieunid
*
9
Skóreimar geta farið alveg ferlega í taugarnir á
meinhorninu og þá sérstaklega þegar þær eiga
það til að slitna þegar minnst varir. Þótt trosn-
aðar reimar séu til marks um að álagið sé að
verða þeim ofviða, þá er alveg glórulaust af
þeim að slitna þegar síst skyldi.
Sama er uppá teningnum þegar tölur eiga í
hlut. Á dögunum sýndi meinhornið nýja hlið á
sér og hjálpaði kunningja sínum að flytja í nýtt
húsnæði. Við verklok kom í ljós að ein talan á
jakka meinhornsins hafði flúið af vettvangi, öll-
um til mikiflar armæðu.
Þótt snjórinn geti verið góður til síns brúks, þá
er hann skaðræðisskepna þegar hann tekur
uppá því að hylja glerhála svellbunka. Á því hef-
ur margur maðurinn fengið að kenna að undan-
förnu með tilheyrandi meiðslum.
Enga
vanmetakennd
í opinberri heimsókn sinni
um fsaíjarðarsýslur á liðnu
hausti sagði herra Ólafur
Ragnar Grímsson, forseti
íslands, að óþarfi væri fyrir
Vestfirðinga að vera haldn-
ir neinni vanmetakennd
gagnvart því fólki sem aðra
landshluta byggði. Slík
væri fjarskiptatækni nútím-
ans, mörg sambærileg
tækifæri gæfust, burtséð
frá búsetu. Margt væri til
vitnis um þessa staðreynd.
Því ættu Vestfirðingar að
bera höfuðið hátt. Þegar
þessi orð voru sögð þótti
ekki annað tilhlýðilegt en
kinka kolli góðlátlega og
segja að þetta væri mikið
rétt, en vera í laumi á allt
annarri skoðun. Telja Vest-
firðina altjend vera mesta
útnára íslands, hvað sem
öllum tækninýjungum líð-
ur.
Horft til
Jóns forseta
En auðvitað var þetta hár-
rétt hjá forsetanum. Fólk
getur á mörgum sviðum
gert það gott, burtséð frá
staðsetningu og búsetu
sinni, ef það hefur aðgang
að stórkostlegri ijarskipta-
tækni vorra tíma. Þannig
nefni ég hér til gamans að í
blaðinu í gær birtist frá-
sögn af útgáfustarfi Ilall-
gríms Sveinssonar á
Hrafnseyri við Arnarfjörð.
Hallgrímur hefur ýmsar
fyrirætlanir á prjónunum,
meðal annars að alþjóða-
væða frelsishetjuna Jón
Sigurðsson, forseta. „Fram
kom í fréttum að Græn-
lendingar horfa nú til þess
að slíta endanlega tengsl
sín við Dani. Þeir sem eru í
forsvari fyrir sjálfstæðis-
hreyfingu þeirra, sögðust
mundu horfa til sjálfstæðis-
baráttu íslendinga sem fyr-
irmyndar. í því efni komast
þeir ekki hjá því að kynna
sér sögu Jóns Sigurðsson-
ar,“ sagði Hallgrímur í
Degi-Tímanum í gær.
Svona eiga sýslu-
menn að vera
Hallgrímur á Hrafnseyri
hefur í hyggju að gefa ævi-
sögu Jóns forseta út á
grænlensku, norsku,
sænsku, færeysku, finnsku,
þýsku og fleiri tungumál-
um. í þessu útgáfustarfi
nýtir hann sér stórkostlega
íjarskiptatækni samtímans.
Jón er hka kominn á Alnet-
ið. Hrafnseyri er orðinn
miðjupunktur í útgáfustarfi
og stendur Hallgrímur
Sveinsson menningarelítu
höfuðborga heimsins þar
fyllilega á sporði. Að
standa svona að verki er
hið besta mál, eða eins og
einhver sagði um röggsam-
an náunga í borðagylltu
úníformi: Svona eiga sýslu-
menn að vera.
Umsjón:
Sigurður Bogi Sœvarsson.