Dagur - Tíminn Reykjavík - 28.05.1997, Blaðsíða 6

I
6 - Miðvikudagur 28. maí 1997

,®agmr-®mTOm
FRETTASICYRING
Frjálsræði í efnahagsmálum
Er íslaind Hong
norðursinsP
Frelsið er mest á
íslandi miðað við
Norðurlönd - mælt í
peningum.
Jón Birgir
Pétursson
skrifar
Island er hástökkvarinn með-
al þjóða heims í frjálsræði í
efnahagsmálum. Af 115
löndum sem voru könnuð í
þessu tilliti 1995 hafnaði ísland
í 21. sæti ásamt þrem þjóðum
öðrum. Öll Norðurlöndin eru
okkur síðri í þessari einkunna-
Snyrtivöru
Izynning
Biodroga
Líf rænar jurtasnyrtivörur
Kvnning' fimmtuclag'inn 29- maí
tnilli kl. 13 og' 1 8.
Snyrtiírœciing’ur Icvnnir nýja
íránæra Iiúásnyrtilínu.
VI ÍAL ZING formúla og' nýja litalínu
15% Uynn/ngarafsláitur

Verið velkomnar
Stjörnu a]
Snvrtivörudeilcl
póteL
! lafnarstræti 95 * Akurevri * Sími 463 0452
gjöf. fsland sem var í 92. sæti
árið 1980 með einkunnina 2,9,
flýgur upp í 21. sæti með 6,5 af
10 mögulegum.
Andstæðurnar: Hong
Kong og Alsír
Hong Kong er með hæstu ein-
kunn þjóða heims með 9,3;
Singapore með 8,2; Nýja- Sjá-
land með 8,0 og Bandaríkin
7,9. í næstu sætum eru Mauriti-
us, Sviss og Bretland, þá Thai-
land, Costa Rica, Malasía, Fil-
ippseyjar og Ástralía. ísland
með 6,5 í einkunn af 10 mögu-
legum stendur jafnfætis Hol-
landi, Guatemala og frlandi.
Minnst er frjálsræðið í Alsír, -
einkunnin er aðeins 1,9.
Hamingja mæld í
peningum
„í þessari skýrslu er reynt að
leggja mat á frjálsræði í efna-
hagsmálum í heiminum. Fað er
hefðbundin skoðun hagfræð-
inga að frjálsræði sé af hinu
góða í efnahagslífinu. Frjáls-
ræði leiðir til mestrar velferðar
og mestrar hamingju ef við
mælum hana í peningum,"
sagði Tryggvi Þór Herbertsson,
forstöðumaður Hagfræðistofn-
unar Háskóla íslands, í gær,
þegar hann kynnti niðurstöður
alþjóðlegrar rannsóknar sem
Hagfræðistofnun tók þátt í
ásamt á fimmta tug hagstofn-
ana víða um heim. Fraser-
stofnunin í Kanada hefur haft
yfirumsjón með vinnslu verks-
ins og kom voldug bók með nið-
urstöðunum út víða um veröld-
ina í gær, einnig á íslandi. For-
sætisráðuneytið kostar útgáf-
una.
Fjórar mælistikur
frelsis
En hvað er frelsi í efnahagsmál-
um? Fraser-stofnunin átti sinn
þátt í að skapa aðferðafræði til
að mæla slíkt frelsi. Menn komu
sér saman um Qóra þætti sem
hægt væri að setja mælistikur á:
Peningar og verðlag, stöðug-
leiki í verðlagsmálum; starfsemi
hins opinbera; skattheimta og
niðurfærslur og loks milliríkja-
viðskipti.
„Frelsi í efnahagsmálum hef-
ur aukist mjög mikið hér á ís-
Tryggvi Þór Herbertsson, forstöðumaður Hagfræðistofnunar: „Frjáls-
ræði leiðir til mestrar velferðar og mestrar hamingju ef við mælum
hana í peningum." Skýrsluhöfundar eru, f.v.: Haukur Benediktsson,
Tryggvi Þór og Gylfi Magnússon.
landi síðustu tvo áratugina.
Sem dæmi um það er ísland
komið úr 85. sæti árið 1975 í
21. sæti tuttugu árum síðar,“
sagði Tryggvi Þór. Hann sagði
að mestu breytingarnar hefðu
orðið síðan 1985, og þá í kjölfar
EES- og GATT-samninga og
aukins frelsis á Ijármagnsmark-
aði, þegar gjaldeyrisbraskið
hvarf. Tollalækkanir hefðu líka
sitt að segja. Síðustu sjö árin
hefur stöðugleiki í efnahagslíf-
inu haft góð áhrif.
Æðum fram úr
Norðurlöndum
„Við erum komin í 21. sætið
hvað frelsi í efnahagsmálum
varðar. Það er athyglisvert að
við erum fremst Norðurland-
anna hvað þetta varðar. Frelsi í
efnahagsmálum hefur mikið
með hagvöxt að gera. Það kem-
ur í ljós í samanburði á löndum
að þau sem búa við minnst
frjálsræðið, þau búa að meðal-
tah við mínus 1,9% hagvöxt á
ári, en aftur á móti lönd í efsta
þrepinu eru með 2,9% hagvöxt
að meðaltali," sagði Tryggvi Þór
Herbertsson.
Sé gert ráð fyrir að aukið
frelsi í efnahagsmálum leiði til
aukins hagvaxtar og betri kjara
almennings, hvernig má þá
bæta einkunnina, næst þegar
hún verður gefin?
„Ef við gerum ráð fyrir því
að það sé eftirsóknarvert, þá
má finna svör við því í þessari
skýrslu. Fyrst má telja umsvif
ríkisfyrirtækja, sem eru nokkuð
mikil hér á íslandi. Þá eru það
milliríkjaviðskiptin sem hlutfall
af landsframleiðslu. Þau eru
ótrúlega lítil hér miðað við það
sem þau ættu að vera. Leggja
þarf af þau höft sem enn eru á
innflutningi. Síðan má enn auð-
velda íjármagnsfiutninga þar
sem við erum ekki með nema 5
í einkunn. Þá má lækka skatta,
einkum jaðarskatta, minnka
millifærslur og helst að leggja
af niðurgreiðslur,“ sagði
Tryggvi Þór.
Frelsi sem ekki var
skoðað
Gylfi Magnússon sagði að ísland
væri á svipuðu róli og önnur
OECD-lönd, en langt fyrir neð-
an þau ríki þar sem velferðar-
kerfið er veikara. í Hong Kong
sé slíkt kerfi nánast ekki til.
„Það verður að gæta þess að
hér er ekki verið að fjalla um
frelsi almennt, ferðafrelsi, tján-
ingarfrelsi, mannréttindi eða
lýðræði. Þarna er heldur ekki
tekið á þáttum eins og starf-
semi verkalýðsfélaga," sagði
Gylfi.
Frelsi til athafna er hápólit-
ísk ákvörðun. Svo virðist sem
íslensk stjórnmál hafi róið sinn
frelsisróður í rétta átt á undan-
förnum tveim áratugum. Snúið
frá ófrelsi í gjaldeyrismálum
með tilheyrandi svartamark-
aðsbraski. Snúið frá eignaupp-
töku í formi neikvæðra vaxta.
Snúið frá ófrelsi í innflutningi
að mestu. Og þannig mætti
lengi telja. Breytingarnar á
munstri þjóðfélagsins eru óend-
anlegar og hafa gjörbreytt dag-
legu lífi fólks, þegar grannt er
skoðað. Þannig munu stjórn-
málamenn geta bent á skýrsl-
una sem staðfestingu fyrir hár-
réttum stjórnarathöfnum und-
anfarinna ríkisstjórna.
- En hvaða gagn geta menn
haft af verki þeirra hagfræðing-
anna Tryggva Þórs, Gylfa og
Hauks Benediktssonar?
„Ja, það gagn sem við getum
haft er að skýrslan bendir okk-
ur á hvað við getum gert betur
til að ná enn meiri hagkvæmni.
Og líka er hún staðfesting á því
hvað vel hefur verið gert. Fjórð-
ungurinn af skýrslunni fjallar
um peningamál og verðlag. Al-
veg frá þjóðarsáttinni 1990 höf-
um við heyrt það í hvert skipti
sem atvinnurekandi eða stjórn-
málamaður opnar munninn, þá
er talað um stöðugleika í verð-
lagsmálum sem sé afar mikil-
vægur. Það er fjórðungur af ein-
kunninni sem Island fær,“ sagði
Tryggvi Þór. -JBP
I