Dagur - Tíminn - 12.10.1996, Síða 6

6 - Laugardagur 12. október 1996
jDagur-®mmm
VIÐTALIÐ
Átakasamur tími að
baki
Guðjón Magnússon er
hættur störfum sem
formaður Rauða kross-
ins eftir að hafa gegnt
því starfi í 10 ár. Dagur
Tíminn ræddi við Guð-
jón á Akureyri í gær og
innti hann fyrst eftir því
hvers vegna þessi
ákvörðun væri tekin.
að er margt samofið sem
tengist. Ég beitti mér fyrir
því fyrir nokkrum árum
að setja ákvæði um hámarks-
tíma í stjórn og þar er tekið
fram að enginn getur setið
lengur en í 12 ár og ég er kom-
inn nokkuð nálægt þeim mörk-
um. Þá finnst mér sem Rauða
krossdeildin standi á nokkurs
konar tímamótum, þetta er bú-
inn að vera skemmtilegur tími
en jafnframt átakasamur. Nú
svo er ég að fara að taka við
starfi í Svíþjóð."
Guðjón mun taka við starfi
rektors norræna heilbrigðishá-
skólans til tveggja ára og segir
hann mörg spennandi verkefni
bíða hans þar. Ég þekki þennan
skóla mjög vel, enda hef ég
talsvert starfað sem gestafyrir-
lesari við hann. Meðal annars
hef ég þann möguleika að
tengja starf skólans að ýmsum
norrænum þróunarmálum. Eitt
má nefna sérlega athyglisvert
en það er verkefni sem kallast
heilbrigði og mannréttindi. Er
hægt með valdboði að pína ein-
hvern til að njóta hjálpar? Hér
koma inn t.d. trúarleg atriði
sbr. viðhorf Votta Jehóva að það
sé ekki guði þóknanlegt að taka
blóð. Hefur samfélagið rétt á að
þvinga viðkomandi í svipuðxnn
málum eða stendur frelsi ein-
staklingsins öllu ofar?“
Kunnugt er að norrænu
Rauða kross félögin halda uppi
mjög öflugu fjáröflunarstarfi og
má nefna því til stuðnings að
Rauðakrosshreyfingarnar á
Norðurlöndum safna meira fé
en öll Bandaríkin svo dæmi sé
tekið. Hér á landi hefur verið
gagnrýnt að ríkisstjórnin leggi
ekki til bein framlög til starfsins
auk þess sem þróunarhjálp er
mun lægri hér en í nágranna-
löndunum. „Það er engin
spurning að með vaxandi ár-
ferði hlýtur það að vera krafa
okkar að hækka þessi framlög.
Auðvitað á Rauði krossinn að
vera með þá fjáröflun sem hann
stendur fyrir en þá væri líka
eðlilegt að ríkisstjórnin myndi
veita bein framlög eins og er
víða. Bein framlög ríkisins eru
til skammar. í Finnandi gengu
menn t.d. í gegnum mikla efna-
hagskreppu en stóijuku sín
framlög til þessara mála á
sama tíma.“
Guðjón nefnir ennfremur að
það sé svolítið skrýtið að þjóð
sem býr við ógnir af völdum
náttúruhamfara skuli ekki
sinna þessum málum betur en
raun ber vitni. „Auðvitað á
hugsunin ekki að vera sú að að
menn gefi eitthvað til að fá það
aftur tfi baka en Rauði krossinn
teygir sig út um allan heim og
öllum beiðnum um aðstoð er
svarað. Vita menn að árið 1973
þegar eldgosið í Vestmannaeyj-
um átti sér stað liðu ekki nema
tíu klukkustundir þangað til
fyrsta framlagið kom. Og það
kom frá Sovétríkjunum jafn
undarlega og það kann að
hljóma."
Hérlendis eru safnanir vel
þekktar og hafa fslendingar
stundum lyft grettistaki með
samstöðu sinni. Nokkuð hefur
borið á þeim ótta að munir eða
íjármunir skili sér ekki á leiðar-
enda en Guðjón hefur eftirfar-
andi um þann ótta að segja.
„Það er rétt að sá ótti er á rök-
um reistur hvað varðar sumar
safnanir, það er ákveðin hætta
á að of margir milliliðir séu fyr-
ir hendi sem taki of stóran
hluta. Þess vegna er okkar
mottó „fé og fólk“. Peningum er
alltaf hægt að skila án milliliða
Guðjón Magnússon.
en gífurlegur
flutnings-
kostnaður
fylgir hluta-
söfnunum og
étur upp
framlagið.
Svo er annað
eins og við
höfum dæmi
um í Make-
dóníu. Þar var
innlendum
fatamarkaði
hreinlega rú-
stað þegar
gífurlegt
magn af fötum úr söfnunum
barst inn í landið."
Talið berst að áfallahjálp en
hún er tiltölulega nýlegt fyrir-
brigði. Danir urðu fyrstir til en
nú orðið er áfallahjálp orðin
viðurkennd sem nauðsynlegur
þáttur þegar hamfarir eiga sér
stað. Gleggstu tilvikin innan-
lands eru snjóflóðin á Flateyri
og í Súðavík og segist Guðjón
mjög ánægður með hvernig
áfallahjálp hefur þróast innan-
lands þótt einhvern lærdóm
megi e.t.v. draga af gangi mála
eftir hörmungarnar í Súðavík.
Hann segir íjölda fólks hafa
haft samband eftir á til að
þakka fyrir stuðninginn og lýsa
mikilvægi þess að hafa notið
þessarar aðstoðar. „Það er svo
ótrúlegt hvað það skiptir miklu
máli að tala við fólk, halda í
hönd þess, drekka með því kaffi
eða hve lítið sem það annars er
eftir að fólk lendir í svona áföll-
um. Fólk trúir því ekki hvað
það hefur mikið gildi.“
í upphafi viðtalsins talaði
Guðjón imi að Rauðaki-oss-
hreyfmgin stæði á tímamótum.
Er hægt með vald-
boði að pína ein-
hvern til að njóta
hjálpar? Hér koma
inn t.d. trúarleg atriði
sbr. viðhorf Votta
Jehóva að það sé
ekki guði þóknanlegt
að taka blóð.
Hefur samfélagið rétt
á að þvinga viðkom-
andi í svipuðum
málum eða stendur
frelsi einstaklingsins
öllu ofar?
„Við erum búnir að auka gífur-
lega við starsfemi okkar, höfum
margfaldað íjárstuðning og höf-
um aldrei haft fleiri sendifull-
trúa. Fræðslu- og kynningar-
námskeið eru orðinn mjög stór
þáttur í starfinu en enn má
gera betur. T.d. er eitt af því
sem við höfum farið fram á, að
enginn geti tekið bílpróf án þess
að hafa fyrst tekið námskeið í
skyndihjálp. Þegar ég horfi yfir
farinn veg er ég mjög ánægður
en ég neita því ekki að skilning-
ur stjórnálamanna mætti vera
sýnilegri í ýmsum efnum.“
Að lokum er Guðjón spurður
að því hvað honum sé eftir-
minnilegast er hann h'tur yfir
10 ára starfsferil. Það eru tvö
atriði. Sú rimma sem ég lenti í
á sínum tíma við dómsmála-
ráðuneytið er varðaði Jjáröflun-
arleið Rauða krossins var mér
mjög þungbær og ég eignaðist
andstæðinga sem enn hafa ekki
slíðrað sverðin. Ég lagði mikið
undir en komst þrátt fyrir allt
tiltölulega óskaddaður frá
þessu. Enn í dag held ég á
sama hátt og þá, að ég hafi
komist að réttri niðurstöðu.
Hitt atriðið er svo náttúrlega
þessar náttúruhamfarir á Flat-
eyri og í Súðavík. Þetta voru
mjög erfiðir tímar, bið og aftur
bið án þess að nokkuð væri
hægt að gera á köflum og mað-
ur fann svo sterklega vanmátt
sinn gagnvart náttúruöflunum.
Enginn sem kemiu að svona
stórslysum verður samur mað-
ur aftur." BÞ
Sú rímma sem ég lenti í á sínum
tíma við dómsmálaráðuneytið er
varðaði fjáröflunarleið Rauða
krossins var mér mjög þungbær
og ég eignaðist andstæðinga sem
enn hafa ekki slíðrað sverðin.
Ég lagði mikið undir en komst þrátt
fyrir allt tiltölulega óskaddaður
frá þessu. Enn í dag held ég á
sama hátt og þá, að ég hafi komist
að réttri niðurstöðu.
Forsetaframboð
Leitum stuðnings
ij árlaganefndar
Við erum ekki að tala um
að fá virðisaukaskattinn
endurgreiddan - og ekki
er hann í skuld því hann hefur
auðvitað verið greiddur. Og all-
ar okkar skuldir hafa verið
greiddar eins og fram hefur
komið. En við erum að leita eft-
ir því við fjárlaganefnd Alþingis
að þessi þáttur í hinu pólitíska
starfi á íslandi njóti einhvers
stuðnings frá því opinbera,“
sagði Sigurður G. Guðjónsson
hæstaréttarlögmaður í gær.
Hann mótmælir fyrirsögn blaðs-
ins þar sem segir að framboð
forsetans vilji vaskinn end-
urgreiddan.
Sigurður bendir á að Guðrún
Agnarsdóttir hafi bent á endur-
greiðslu vasksins til forseta-
frambjóðenda sem hugsanlega
leið út úr skuldum þeirra. Fleiri
frambjóðendur hafa verið sama
sinnis.
„En það þýðir ekki að fram-
boð forsetans vilji fá vaskinn
endurgreiddan, enda hvergi um
það rætt,“ sagði Sigurður G.
Guðjónsson. -JBP
Rauði krossinn
Framlög til hjálparstarfs
erlendis jukust verulega
Iársskýrslu Rauða kross ís-
lands fyrir starfsárið 1. júlí
1995 til 30. júní 1996 kem-
ur fram að þrjú verkefni réðu
mestu í starfi félagsins á tíma-
bilinu. Víðtækt hjálparstarf í
kjölfar snjóflóðsins á Flateyri í
október, endurskoðun neyðar-
varnaáætlana deilda og mennt-
un flokksstjóra í fjöldahjálp.
Undirbúningur vegna komu
flóttamanna frá fyrrum Júgó-
slavíu til Ísaíjarðar og öflugt
hjálparstarf í fyrrum Júgóslav-
íu, ekki síst í kjölfar vel heppn-
Félagið jók framlög sín
til hjálparstarfa erlend-
is verulega á síðasta ári
og var með fleiri sendi-
fulltrúa að hjálparstörf-
um en nokkru sinni fyrr.
Þá hóf félagið ný þró-
unarverkefni á starfsár-
inu, m.a. í Víetnam.
aðrar söfnunar fyrir konur og
börn í neyð.
Félagið jók framlög sín til
hjálparstarfa erlendis verulega
á síðasta ári og var með fieiri
sendifulltrúa að hjálparstörfum
en nokkru sinni fyrr. Þá hóf fé-
lagið ný þróunarverkefni á
starfsárinu, m.a. í Víetnam.
Af innanlandsvettvangi má
einnig nefna nýmæli í ung-
mennastarfinu, mikla þátttöku í
námskeiðum á vegum félagsins
og verulega ijölgun gesta í vina-
athvarfi fyrir geðfatlaða. BÞ