Dagur - Tíminn - 31.12.1996, Blaðsíða 15

jOagur-CÍImtmH
P J Ó Ð M Á L
Þriðjudagur 31. desember 1996 -15
Halldór Ásgrímsson, formaður FramsóknarfLokksins:
Við áramót
Stjórnmál eru vegferð, sem
aldrei lýkur. Samfélag
manna og sambúð þjóða
verða seint með þeim hætti að
ekki megi bæta eða betur fara.
Stjórnmálaflokkum tekst oft að
ná markverðum áföngum í bar-
áttu sinni fyrir auknum jöfnuði,
meira réttlæti, betri menntun,
aukinni velferð eða öðrum hug-
sjónamálum. Nýjar kröfur og
verðug markmið rísa hins vegar
jafnóðum og eru stjórnmálin því
í senn afar heillandi en jafn-
framt mikil áskorun. Eflaust
mun aldrei vera hægt að skapa
þau skilyrði að allir verði á eitt
sáttir. Hitt er þó víst að ef ein-
hver stjórnmálaflokkur slakar á
í baráttu sinni fyrir framförum,
jöfnuði og auknu félagslegu rétt-
læti mun hann fljótt glata trausti
kjósenda.
Stjórnmálaflokkum er það
lífsnauðsyn að setja sér háleit
markmið. Slík markmið eru veg-
vísar til árangurs jafnvel þó sum
þeirra náist aldrei að fullu. Þessi
markmið mynda grunn fyrir
stefnu stjórnmálaflokkanna á
hverjum tíma og er það verkefni
fulltrúa flokkanna, alþingis-
manna og ráðherra, að vinna
þeim brautargengi. Ennfremur
verða flokksfélagar allir að
leggja til málefnalegrar umræðu
um stefnu og markmið á hverj-
um tíma, sem kallar á rík skoð-
anaskipti og umræður á breiðum
grunni. Mikilvægasti áttaviti
stjórnmálanna verður þó ætíð
réttlætiskennd almennings og
enginn stjórn eða stefna sem
stríðir gegn henni mun standast
til lengdar.
Innan stjórnmálaflokka jafnt
sem annars staðar í samfélaginu
verður ávallt til staðar hug-
myndafræðileg skjálftavirkni, ef
svo má að orði komast. Pannig
takast á kraftur, bjartsýni, kjark-
ur og óþolinmæði hinna ungu,
við reynslu, hefðir, varfærni og
yfirsýn hinna eldri. Best er að
þessir kraftar séu í h'tilsháttar ó-
jafnvægi þannig að framfarir séu
hraðar, en jafnframt markvissar,
og ryðji ekki um koll ýmsu því
sem mikilvægt er að varðveita og
hefur tekið langan tíma að
byggja upp. Ef spenna milli þess-
ara afla er ekki losuð með mála-
miðlunum og gagnkvæmri tillits-
semi er hætta á pólitískum stór-
skjálftum sem gætu endað með
sprungumyndunum og klofningi.
í þannig umbrotum gætu jafnvel
traustustu klettar sokkið í hafið.
Stjórnarsamstarf
í stjórnarsamstarfinu hefur
Framsóknarflokkurinn verið trúr
stefnumálum sínum og grund-
vallarhugsjónum. Eitt af þeim
stefnumálum er baráttan gegn
atvinnuleysi. Sú barátta hefur
forgang yfir mörg mál önnur þar
sem atvinnuleysi stríðir gegn
grundvallarhugmyndum okkar
um félagslegt réttlæti. Fyrir síð-
ustu kosningar settum við fram
markmið um tólf þúsund ný störf
fyrir aldamót og eins og staðan
er í dag er allt útlit fyrir að það
markmið muni nást og gott bet-
ur. Er það sérstakt fagnaðarefni,
einkum í ljósi þess að fjöldi úr-
tölumanna taldi þetta markmið
óraimhæft.
En árangursrík barátta gegn
atvinnuleysi er ekki eini sigurinn
sem unnist hefur í efnahagsmál-
um íslensku þjóðarinnar. Hag-
vöxtur hefur aukist og er nú
meiri en við höfðum þorað að
vona. Kaupmáttaraukning er
einnig mikil og hefur á síðustu
tveimur árum verið um 9%. Er
það mesta kaupmáttaraukning
sem hér hefur orðið í langan
tíma. Grunnur að þessu hefur
m.a. verið lagður með því að
kveða niður verðbólgudrauginn.
Sá draugur getur þó risið á ný
og fulla gát verður því að sýna í
efnahagsmálum.
Nú í ár hefur ennfremur
náðst sá merkilegi áfangi að í
fyrsta skipti í meira en áratug
voru samþykkt á Alþingi halla-
laus fjárlög. Það er mikill sigur
fyrir Alþingi og ríkisstjórn, og
raunar alla okkar kynslóð að
tekist hafi að axla ábyrgð á sam-
neyslu líðandi stundar í stað
þess að ætla komandi kynslóðum
að greiða reikninginn. Næsta
verkefni verður svo að bæta um
betur og greiða reikninginn fyrir
skuldasöfnun fyrri ára. Það
verður án efa ein besta gjöf okk-
ar til komandi kynslóða, þeirra
sem landið munu erfa.
Öllu atvinnulífi vex nú þróttur
og eru fjárfestingar meiri en sést
hefur um árabil. Rekstrarum-
hverfi fyrirtækja hefur breyst til
hins betra á undanförnum árum
og afkoma margra þeirra batnað
til muna í kjölfarið. Þessi þróun
hefur skapað svigrúm til launa-
hækkanna. Ég tel það mjög mik-
ilvægt að þetta svigrúm verði
umfram allt notað til þess að
bæta kjör þeirra lægst launuðu,
ásamt því að aðlaga launakerfið
að kröfum nútímans. Þar á ég
einkum við að greiðslan fyrir
dagvinnu færist nær greiddu
kaupi, en dregið verði úr kerfis-
bundnum hvata til óhóflegrar yf-
irvinnu sem hvorutveggja hefur
slæmar félagslegar sem og efna-
hagslegar afleiðingar. Úr þessu
er brýnt að bæta og kallar það á
að öðrum kröfum verði stillt í
hóf. Nýir kjarasamningar og
væntanleg aðlögun má þó ekki
verö : il þess að rekstrargrund-
völlur atvimiulífsins bresti á ný
með tilheyrandi verðbólgu, at-
vinnuleysi og samdrætti.
Byggðamál
Landsmönnum hefur ijölgað
um 0,7% á árinu. Umtalsverð
fækkun hefur orðið víða á lands-
byggðinni og veldur umhugsun
og kvíða. Svo virðist sem at-
vinnuástand sé ekki ráðandi
þáttur í því hvar fólk vill helst
búa. Kostir fjölmennari staða,
eins og þjónustuleg fjölbreytni
virðist ráða miklu.
Kostir fámennra staða eins og
kyrrð, betri mannleg samskipti
og nánari tengsl við atvinnulíf og
náttúru megna ekki að halda
jafnvægi. Þrátt fyrir ítrekaðar til-
raunir til að hafa áhrif á þróun-
ina hefur það hvorki tekist hér á
landi né annars staðar.
Þróunin kallar á endurmat
aðgerða. Fjarskiptatæknin gefur
hér áður óþekkta möguleika.
Opinber starfsemi og einkafyrir-
tæki sem starfa á Iandsvísu hafa
vaxandi möguleika til að dreifa
starfsemi sinni frekar um landið
og stuðla þar með að betra jafn-
vægi í byggð landsins. Ríkis-
stjórn og Alþingi þurfa á nýju ári
að taka þessi mál til sérstakrar
skoðunnar.
Samskiptin við aðrar
þjóðir
Afkoma landsmanna hefur
lengi byggt á viðskiptum og
samskiptum við önnur lönd. A
síðustu árum hefur þó íslenskt
viðskiptaumhverfi tekið stórstíg-
um breytingum og orðið mun al-
þjóðlegra. Jafnhliða þessu hafa
pólitísk samskipti við útlönd orð-
ið mikilvægari með hverju árinu.
Er ljóst að mörg aðkallandi
verkefni samtímans verða að-
eins leyst með öflugu alþjóðlegu
samstarfi og samningum.
Þessu ber þátttaka okkar í
víðtæku Evrópusamstarfi glöggt
vitni. EES-samningurinn hefur
opnað okkur mörg tækifæri og
hefur átt sinn þátt í að stuðla
hér að opnara viðskiptalífi og
auknum stöðugleika. Hann hef-
ur einnig leitt mönnum í ljós
kosti þess að starfa með okkar
helstu nágranna- og viðskipta-
þjóðum á breiðum grunni og
orðið hvati að auknu og víðara
samsstarfi. Samsstarfssamning-
ur okkar um þátttöku í
Schengen er nýlegasta og
skýrasta dæmið um þetta.
Nærtækt dæmi um mikilvægi
alþjóðlegs samstarfs og samn-
inga eru nýgerðir samningar ís-
lands, Noregs, Rússlands, Fær-
eyja og Evrópusambandsins um
veiðar úr norsk-íslenska sfldars-
stofninum. Fyrir u.þ.b. þremur
áratugum kom þriðjungur út-
flutningstekna íslendinga frá
veiðum og vinnslu úr þessum
stofni. Þjóðirnar sem nýttu hann
komu sér aldrei saman um
skynsamlega nýtingu og svo fór
að stofninn hrundi og með hon-
um afkoma þúsunda lands-
manna og heilla byggðalaga.
Það tók efnahagslíf landsins
langan tíma að jafna sig eftir
þetta áfall og aðlagast breyttum
aðstæðum.
Það er því mikið fagnaðarefni
að samningar hafa tekist um
skynsamlega nýtingu og tak-
mörkun veiða úr þessum stofni
nú þegar hann hefur aftur náð
þeirri stærð að hann þoli veiðar.
Von er nú til að sfldin gangi á ný
aftur inn á gamlar veiðislóðir á
íslandsmiðum sem gefur mikla
möguleika í framtíðinni.
Sá árangur sem náðst hefur
með gerð sfldarsamninganna á
að vera okkur og nágrannaþjóð-
unum hvati til að leysa þau erf-
iðu deilumál sem enn bíða úr-
lausnar. Brýnt er að samningar
takist hið fyrsta.
Framsókn í 80 ár
Enn færumst við skrefi nær
nýrri öld og nýju árþúsundi. Öld-
in tuttugasta hefur einkennst af
stórstígustu framförum og sigr-
um íslandssögunnar. Fullveldi,
sjálfstæði, efnahags- og atvinnu-
háttabylting ásamt þróun
mennta- og velferðarkerfis eru
meðal þess sem gerir öldina
merka. Þann 16. desember síð-
astliðinn voru 80 ár liðinn frá
stofnun Framsóknarflokksins. Á
slíkum tímamótum er saga ald-
arinnar óneitanlega ofarlega í
huga, en Framsóknarflokkurinn
hefur verið þátttakandi í flestum
framfaramálum aldarinnar og
frumkvöðull margra. Jafngömul
Framsóknarflokknum eru Al-
þýðuflokkur og Alþýðusamband
sem sömuleiðis hafa sett mark
sitt á öldina. Það að stjórnmála-
flokkur verður gamall ber því
fyrst og fremst vitni að þjóðin
hefur verið ánægð með framlag
hans til þjóðmála. Öfugt við
margt annað í tilverunni má
segja að lífslíkur flokka og fram-
tíðarhorfur batni með aldrinum.
Mestu skiptir að stefnumótun
sé skýr og í samræmi við grunn-
hugsjónir flokksins, réttlætis-
kennd þjóðarinnar og þarfir
fólksins. Framsóknarmenn eru
þjóðinni þakklátir fyrir það hlut-
verk sem hún hefur fengið hon-
um í fylkingarbrjósti framfara á
öldinni. Á áttatíu ára afmælis-
flokksþingi Framsóknarmanna í
nóvember síðasthðnum, sem var
einstaklega fjölsótt og þróttmik-
ið, mátti glögglega sjá að sú
vaska sveit sem þingið sótti ætl-
ar flokknum mikið hlutverk á
nýrri öld og þeim árum sem eftir
lifa af þessari.
80. ára afmælishátíð flokksins
sem haldin var í Háskólabíó
verður öllum sem hana sóttu ó-
gleymanleg. Sérstaklega eftir-
minnilegur var hlutur ungs fólks
og hef ég aldrei verið jafn sann-
færður um bjarta framtíð lands
og þjóðar og á þessari hátíð.
Árið 1996 er senn á enda. Að
venju hefur þetta verið ár átaka
á sviði stjórnmálanna. Þau átök
verða þó lítilfjörleg í samanburði
við átök náttúruaflanna eins og
við vorum rækilega minnt á nú í
sumar og haust í umbrotunum
og hlaupinu í Vatnajökli. Maður-
inn má sín lítils andspænis slík-
um hildarleik. Árið hefur hins
vegar verið gjöfult á flestan hátt.
f því góðæri sem greinilega er
gengið í garð megum við ekki
missa sjónar á verkefnum okkar
né gleyma þeim er búa við mót-
læti og eiga um sárt að binda.
Vinnan framundan mun því fel-
ast í því að láta góðærið skila sér
til allra. Ég þakka samstarfs-
mönnum og þeim fjölmörgu sem
ég hef átt samskipti við á árinu
ánægjulegt og árangursríkt sam-
starf.
Ég óska landsmönnum árs og
friðar og vænti þess að við meg-
um halda áfram á braut fram-
fara sem færi farsæld á komandi
ári öllum þegnum þjóðfélags
okkar.