Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.1981, Qupperneq 6

6
DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1981.
Fréttaljós — Fréttaljós — Fréttaljós
Hefur verðbólgan tekið
völdin af Alþingi
og ríkisstjóminni?
— íslenska velferðarríkið komið að krossgötum, að dómi Geirs Gunnarssonar, formanns fjárveitinganefndar Alþingis
— Talsmenn sf jórnarandsföðunnar segja ríkissfjómina hafa bmgðist og þjóðarbúskapurinn sfefni í óefni
— Ráðherrar telja vandamálin minni nú en fyrir árí
Það fara undarlegir straumar um
gesti og gangandi, sem leið eiga í
Alþingishúsið við Austurvöll nú
þegar þar eru ráðin fjármál ríkisins
og* þjóðarbúsins fyrir næsta ár. Á
yfirborðinun er mikill órói og ekki er
hlaupið að því að henda reiður á
þingstörfum. Skjaladrífan er gífurleg
og ræðuhöldin mikið sjónarspil.
Satt að segja hljóta að hvarfla
miklar efasemdir að aðkomu-
mönnum um alvöruna;sem vænta
mætti i þingsölum, hjá æðstu stofn-
un þjóðfélagsins, þegar þar eru
teknar ákvarðanir um höfuðmál þess
og ákveðið eftir því sem efni standa
til, hvort þjóðin gangi gæfuspor eða
leiðist út á glapstigu. Þessi mál eru
rædd og afgreidd í afskaplegri
tímaþröng, og enda þótt málsmeð-
ferð hafi nokkurn aðdraganda, er
mörgum greinum ráðið til lykta loks í
þessum darraðardansi.
En hvort sem það er skipulagi og
vinnulagi þingsins að kenna eða
ekki, er það staðreynd, í ofanálag, að
þegar upp verður staðið og þingmenn
halda í jólaleyfi með fjárlög rikisins
fyrir næsta ár og lánsfjáriög með
Iánsfjár- og framkvæmdaáætlun í
farieskinu, hefur ekki enn sést fyrir
endann á þvi, hver hinn raunverulegi
starfsgrundvöllur þjóðarbúsins
verður á næstunni. Þessi lög og
þessar áætlanir fela ekki í sér úr-
lausnir aðsteðjandi verðbólguvanda.
Þar þurfa að koma til sérstakar við-
bótarráðstafanir. Um það er ekki
deilt.
Þannig eru Atþingi og ríkisstjórn
með buxurnar á hælunum í fjármála-
stjórn þjóðarbúsins, hvort sem
mönnum líkar sá dómur betur eða
verr. Þó eru ákvarðanir nú alls ekki
seinna á ferðinni en oft áður, nema
siður sé. En það skiptir ekki sköpum,
hvort þær eru mikið eða lítið seint
lýðum Ijósar.
í þeim opinberu gögnum, sem
liggja til grundvallar við afgreiðslu
fjárlaga og lánsfjárlaga ríkisins að
þessu sinni, kemur fram að vöxtur
þjóðarframleiðslunnar hefur stöðv-
ast. Því er spáð að hann verði enginn
á næsta ári, sem sagt 0. Á þessu ári-
mun hann vera aðeins 0,2%, en var'
1977 5,2% og hefur minnkað jafnt og
þétt síðan.
Þetta þýðir einfaldlega, að ekki er
grundvöllur fyrir auknum fram-
kvæmdum og aukinni þjónustu hins
opinbera, nema með Iántökum er-
lendis.
Niðurstöðutölur
10 milljarðar króna
í grófum dráttum verða niður-
stöðutölur fjárlaganna fyrir 1982 átta
milljarðar króna og lánsfjáráætlunar
tveir milljarðar króna, eða 10 millj-
arðar samtals, sem eru þá eitt þúsund
gamlir milljarðar. Þetta svarar til unt
37% af þjóðarframleiðslunni.
Ljóst er að þrátt fyrir auknar er-
lendar lántökur dragast framkvæmd-
ir saman að hlutfalli um leið og þjón-
ustukostnaður eykst hlutfallslega
enda eins og áður segir falla ekki til
auknar þjóðartekjur.
Greiðslubyrði vegna erlendra lána
verður á næsta ári um 18% af út-
flutningstekjum og erlendu skuldirn-
ar munu í lok næsta árs nema 39% af
þjóðarframleiðslu áárinu.
Aðvörunarorð
Geirs Gunnarssonar
Hér er ekki ætlunin að halda
lengra út í talnasálma, enda ærandi
fyrir venjulegt fólk að hugsa í pró-
sentubunum. Þess í stað verður vitn-
að til framsöguræðu formanns fjár-
veitinganefndar Alþingis, Geirs
Gunnarssonar, sem hann flutti fyrir
áliti nefndarinnar í upphafi annarrar
umræðu um fjárlagafrumvarpið nú
fyrr í vikunni. Það var samdóma álit
á göngum Alþingishússins, að slík
„íhaldsræða” hcfði ekki verið flutt í
þinginu langa lengi. Og ef það var
íhald, sem Geir boðaði, þá það. Orð
hans voru i líma töluð og vöktu ekki
síst athygli vegna stöðu hans á þingi
og stjórnmálaskoðana.
Velferðarríkið
á krossgötum
„Undirstaða allrar getu til að
standa undir félagslegri þjónustu í
landinu, hvort heldur er í skólamál-
um, heilbrigðismálum eða öðrum
efnum, er verðmætasköpunin í þjóð-
félaginu, undirstöðu framleiðslan.
Og því aðeins er unnt að auka sí-
fellt við þjónustuþættina, að verð-
mætaöflunin aukist að sama skapi
eða í einhverju sé dregið úr þeirri
sóun sem kann að eiga sér stað á
ákveðnum sviðum, til dæmis í
verslun hér á höfuðborgarsvæðinu:
Ef við leggjum fjármagnið fyrst
og fremst í þjónustustofnanir án þess
að efla grundvallarframleiðsluna, þá
veltur þessi sístækkandi yfirbygging
fyrr eða síðar, hversu nauðsynlega og
óhjákvæmilega sem menn telja hana.
Hún stendur ekki ein sér.”
Þannig mæltist Geir Gunnarssyni
meðal annars. Siðan rakti hann mörg
dæmi máli sínu til stuðnings og sagði
svo: „Allt þetta sem hér hefur verið
nefnt eru bætt lífskjör, en á hvern
veg reiknast það þegar borinn er
saman kaupmáttur launa frá einu
tímabili til annars?” Og síðar: „Ef
við höldum áfram að hlaða lífsgæða-
pinklunum á skipið án þess að
stækka það og bæta, þá gæti svo
farið ef gáraði sjó að við yrðum að
kasta einhverju útbyrðis, eins og þær
þjóðir eru farnar að gera, sem við
tókum okkur helst til eftirdæmis,
þegar leitað var fyrirmynda um þær
ströngustu kröfur, sem fundust um
þjónustugæði.”
Hörð gagnrýni
stjórnarandstöðunnar
Þessi hugvekja Geir Gunnarssonar
hefur ekki komið mjög til umræðu í
þingsölum, en fjölmiðlar hafa hins
vegar gert sér nokkurn mat úr henni.
Stjórnarandstæðingar á þingi gerðu
hins vegar harða hríð að ríkisstjórn-
inni og stuðningsflokkum hennar,
bæði út af fjárlagafrumvarpinu og
lánsfjárlagaf rumvarpinu.
Við umræðurnar um I iárlögin
flutti Lárus Jónsson mjög ílarlega
ræðu fyrir hönd 1. minnihluta fjár-
veitinganefndar og fyigdu henni
margvísleg opinber gögn um stöðuna
í fjármálum þjóðarbúsins. Sjálf-
stæðismenn í stjórnarandstöðu fluttu
þó engar sameiginlegar breytingartil-
lögur, og töldu að engu yrði um
þokað til bóta nema með því að
núverandi ríkisstjórn viki.
Karvel Pálmason talaði fyrir hönd
2. minnihluta, Alþýðuflokksins, sem
lagði til 20% lækkun tekjuskatts og
eignaskatts á einstaklinga og 1%
lækkun söluskatts, svo og niðurskurð
á ýmsum liðum á móti, framlögum til
Bifreiðaeftirlits og Framleiðslueftir-
lits sjávarafurða, útflutningsuppbót-
um vegna landbúnaðarafurða, niður-
greiðslum á vöruverði og framlögum
samkvæmt jarðræktarlögum. Hins
vegar lagði hann til hækkun vegna
nýrra búgreina, hagræðingar í land-
búnaði og jarðasjóðs.
Vandinn minni nú
en fyrirári
í umræðunum töldu ráðherrar og
stjórnarþingmenn þau vandamál,
sem við væri að glíma nú, minni en
fyrir ári síðan. Hins vegar væri Ijóst,
að verðbólguvandinn væri ennþá
höfuðvandamálið og við það yrði að
berjast fyrst og fremst. Ekki væri að
búast við miklum árangri á öðrum
sviðum fyrr en tekist hefði að koma
verðbólgunni það langt niður, að
sæmilegt jafnvægi ríkti.
Hefur verðbólgan
tekið völdin ?
í þessu fréttaljósi er þungamiðjan
tilvitnanirnar í ræðu Alþýðubanda-
lagsþingmannsins Geirs Gunnarsson-
ar, formanns fjárveitinganefndar
Alþingis.
Þegar saman er vegin sú staða
þjóðarbúsins, sem blasir við, að vöxt-
ur þjóðarframleiðslu hefur stöðvast
og að allt snýst um að halda verð-
bólgunni í skefjum, framkvæmdir
minnka en þjónustan kostar sífellt
meira — og þau hógværu orð, sem
Geir Gunnarsson hafði um siglingu
þjóðarskútunnar, fer ekki hjá því, að
þessi spurning gerist áleitin: Hefur
verðbólgan tekið völdin af Alþingi og
ríkisstjórninni?
Framtíðarsýnin sem lýst hefur
verið í þingsölum undanfarið og
raunar blasir við þjóðinni speglar
ekki þau gæfuspor, sem hún hlýtur
að vonast eftir.
Þjóðfélagsumræðan snýst öll um
viðnám gegn vandamálum. Hver
kennir öðrum um, og jafnvel þótt
hafðir séu uppi tilburðir til þess að
benda á aðrar leiðir en farnar eru,
heyrist það ekki fyrir hávaðanum.
Þess vegna varð þingheimur svo
hlessa, þegar Geir Gunnarsson hafði
lokið máli sínu, að hann var af-
greiddur á stundinni sem laumu-
íhaldsmaður eða eitthvað þvi likt.
Eða þannig kom það þeim er þetta
skrifar fyrir hugskotssjónir. Geir
tókst ekki að brjóta þingheimi leið út
úr vandamálamúrnum en það getur
tæplega verið nema spurning um dýr-
mætan tíma, hvenær að því múrbroti
kemur, því vissulega er margl gegnra
manna samankomið þarna við Aust-
urvöll.
Hcrhert Guðmundsson.