Dagblaðið Vísir - DV - 26.06.1982, Qupperneq 27

DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. LAUGARDAGUR 26. JtJNl 1982.
27
Ég ætla aöhefja „Helgarvísur” meö
því aö ' birta nokkrar vísur úr
„Gyöjurímu” eftir allsherjargoöann
Sveinbjörn Beinteinsson á Draghálsi.
Þessar vísur eru gott dæmi þess,
hvernig oröhagur vísnasmiður getur
ort dýrt, án þess aö þaö komi niður á
efninu, sem er hér í léttum tón:
Þó ad frjósi foldarsvœdi,
fögur kjósa lögin má;
nú skal lirós í nýju kvædi
Nordurljósagyöjan fá.
Þegar ennis leiftrin Ijóma,
lifnarenn mitt kvœdahrós.
Man ég þennan meyjarblóma,
meðan brennur himinljós.
Adeins hefureinu sinni
augum gefist þig aó sjá,
skal þó ef ég kveða kynni,
kynngistef sú gyðja fá.
Lífsins krefst mín lundin bráða,
Ijóðið hefst í brjósti mér;
gyðjan efsta dýrra dáða,
dásemd gefst í fylgd með þér.
Og svo kemur sú vísan, sem mér
þykir einna fallegust, þótt um þaö
megi deila, hver sé bezt:
Oft í náð á a/dinkvistum
elskir kváðu fuglar dátt;
ætti ég ráð á Ijóðalistum,
léki ég bráðum slíkan þátt.
Ég birti ekki rímuna alla, nokkrar
vísur eru eftir. Þaö væri kannski rit-
þjófnaöur, ef ég geröi þaö. En ríman er
í bókinni „RIMNA-VAKA”, þar sem er
aö finna úrvalsrímur, ortar á 20. öld,
og Sveinbjörn Beinteinsson hefur tekiö
saman.
Og nú víkjum viö að skammar-
vísum. Þormóöur Pálsson hefur oröiö
og kveður svo um mann nokkurn:
Því umburðarlyndi rið seka
oss sæmir.
En sekl þessa resalings
faðirinn dæmir. "
Sro leggðu með andakt
að lijartanu hönd.
Með hangandi munnrikjum
rarpaðu önd.
og skotraðu augum að
upphimins ranni.
sem æskir þú vægðar
þeim brolleya manni.
Já. hafirþú öll þessi liappsælii ráð.
ég lieldþínuin rilja þá fáir þú náð
og maðurinn sýkn rerði
meiddur oy sináður
oy máski. að þú hafir
kiinnað það áður.
„Loki Laufeyjarson” sendir þessa
vísu:
Þótt i sambúð fúlni flesl
og faðmlögunum linni,
eftir reynslu endist bezt
ásl í fjarlægðinni.
Margréti Olafsdóttur lízt ekki vel á
þær blikur, sem nú eru á lofti. Hún
kveður:
Ekki batnar ástandið,
æði víða pottur brotinn.
Gengishrunið glímt er við,
gjaldeyrir að fullu þrotinn.
Öáran er allt um svið.
Aflar lítið skipaflotinn.
Dapurlegt í landi lið,
lífsins máti fúll og rotinn.
Ég vil nú í fullri vinsemd benda
Margréti minni á, aö 3ja ljóðlína
hennar er ofstuðluð, þrjú 1 eru þar
ljóöstafir.)
Helganisur
Víst mun engu á þig logið,
um það flestum saman ber.
Hvar sem gaztu smugu smogið,
smánin skreið á eftirþér.
Og Þormóöur kvaö um mann, sem
lent haföi í málaferlum og verið
sýknaöur eöa dómurinn mildaður í
Hæstarétti:
Þótt þú berir seyrðan sóma,
sértu nógu slunginn refur,
Hæstiréttur deyfir dóma
og Drottinn sjálfur fyrirgefur.
Hannes Guömundsson orti um ein-
hvern, sem honum hefur þótt lítill
mannvinur:
Hans var jafnan höndin treg
að hjálpa smœlingjonum.
Glæpa-hvergi gekk hann veg,
en göt'una meðfram honum.
(Næst síöustu ljóölínuna hef ég líka
heyrt svona: „Gekk þó aldrei
glæpaveg”.)
Um þekktan stjórnmálamann, sem
haföi veriö á móti aöskilnaðinum viö
Dani og stofnun lýðveldis, orti Bjarni
Ásgeirsson. Mér finnst á vísunni, aö
Bjarna hafi ekki látið vel að yrkja
níðvísur:
Angurapi að illu kunnur,
ættiað vera i tjóðri og hafti.
Danasleikja, slúðurmunnur,
sleggjuhaus á axarskafti.
Hjörtur Kristmundsson heföi
líklega átt erfitt meö aö halda
líkræður yfir hverjum sem var, heföi
hann oröiö prestur. Viö dánarfregn orti
hann þessa vísu:
Þú varst alltaf mér til meins,
maðurinn sjálfumglaði.
Þegar fórstu, fannst mér eins
og fjandinn riði úr hlaði.
Skúli Guðmundsson alþingismaður
orti eftirfarandi vísu, og lýsir hún áliti
nafna míns á samtíð sinni:
Við skulum brokka, Blakkur minn,
báðir skamma œvi.
Ég held varla, að vekurðin
veröldinni hœfi.
Ég var eitt sinn kæröur fyrir
meiðyrði og var einnegin krafizt hárra
skaöabóta auk meiöyrðafjárins. Þá
var krafizt refsingar, svo sem lög
stæðu tU. Þá orti einhver, það skiptir
ekki málihver:
Dýrt erorðið, Drottinn minn,
dýrt er að meiða aðra.
Margur dáir sóma sinn,
þótt hann sé skitin blaðra.
Sigurður Brynjóifsson í Keflavík er
ekki aðeins góöur hagyrðingur, heldur
og með vísnafróðustu mönnum. Nýt ég
þar góðs af viö þessa þætti. Eitt sinn
var Siguröur á aðalfundi Sambands
íslenzkra samvinnufélaga. Aö kvöldi
eins dagsins sátu nokkrir fulltrúar, þar
á meðal a.m.k. ein kona, á hótelher-
bergi og var dreypt á dýrum veigum.
Einn roskinn maður, sem var oröinn
heldur valtur á fótum, geröi sér títt viö
konu, sem var talsvert yngri. Þá kvaö
Siguröur:
Þín eru hrösul burðarbein,
brandsins mátturþrotinn.
Hættu að berja haus við stein,
hærukollur lotinn.
Jón Rafnsson stundaöi sjó á sínum
yngri árum. Um skeiö borðaöi hann á
veitingahúsi, sem kallaö var Næpan og
Náttúrulækningafélagið rak. Þar gekk
um beina stúlka, Þuríður aö nafni og
kölluö Þura. En Jón orti svo um
breytta lífshætti sína:
Síðan ég setti í naust
og sjómanns- fleygði buru,
vetur, sumar, vor og haust
velti ég mér á þuru.
Nú og lengi eru til vísur eftir Harald
Hjálmarsson. Eitt sinn bjó hann á
„Villa Nova”, sem var gististaður á
Sauöárkróki. Valgaröur hét sá, er
gistihúsið rak, og eitt sinn ofbauö hon-
um umgengnin og útreiöin á herbergi
Haralds svo mjög, aö hann vandaði
alvarlega um viö hann. Þá kvaö
Haraldur:
Ekki er sálin Halla hrein,
herbergið útmigið.
Ég stikla svona grein af grein
gegnum svínaríið.
Vinkona mín (ég dirfist að nefna
hana svo, þótt við höfum aldrei sézt),
Margrét Olafsdóttir sendir „Helgar-
vísum” stökur eftir Kolbein Högnason
og ætla ég aö birta tvær þeirra nú:
Oft hef ég saman orðum hnýlt
einum mér til gleði.
Það er annars ekkert nýtt,
að íslendingur kveði.
Fyrst er konan kát og létt,
kulda lífsins heftir.
Kemur svo með kröfurétt
köld sem norn á eftir.
Nú hef ég lokið þeim kafla „Helgar-
vísna”, sem ég kalla kjarna þeirra. Eg
veit aldrei, þegar ég skrifa hann, hve
mörg bréf ég fæ, svo að hluti þess
sem frá lesendum kemur, verður aö
bíða næsta þáttar, ef það er mikið aö
vöxtum.
Björn Ásgeirsson sendir mér bréf í
tilefni þess, aö ég hafi birt tvær vísur
eftir fööur sinn, Ásgeir Jónsson, nú
fyrir skemmstu. Ásgeir er látinn fyrir
nokkrum árum, og hélt aö sögn Björns
ekki neinu til haga af kveðskap sínum.
Björn sendir mér þó nokkrar vísur
eftir Ásgeir f ööur sinn:
Ég yrki bara ’ af innri hvöt,
er ég vinn og strita,
en ekki til að eignast föt
eða matarbita.
íglasinu freyðir hið gullna vín
með gleðina ’ I hverjum dropa.
Það verkar á mann eins og vítamín, -
viltu ’ ekki fá þér sopa ?
Björn sendir mér vísur eftir Asgeir,
er hann kallar samstæðar vísur:
Húma tekur, hausta fer,
heljar æða stormar.
Ólafía yljar mér,
emja dívangormar.
Hún á garð á góðum slað
und grasivöxnum hlíðum.
Fuglinn minn finnurþað
og flögrarþangað tíðum.
Hann litla stundþar leikur sér
og listir slnar fremur.
Enginn veit hvað alsæla er,
sem aldreiþangað kemur.
Botninn, sem Björn sendir mér, get
ég tæplega birt af velsæmisástæðum.
En hann má gjaman láta meira frá sér
heyra.
Magnús Þorkelsson í Hafnarfirði
sendir bréf, þar sem hann segir, aö
erindi, sem hefjast á ljóðlínunum: „Ef
ætlaröu að svívirða saklausan mann”,
séu eftir Pál J. Árdal og séu hluti af sjö
erinda ljóöi er nefnist „Ráðiö”. Kristín
Árdal skrifar og ber henni saman viö
Magnús. Sendir hún mér allt kvæöiö og
þegar ég hef sagt a, þá verö ég, eins og
svo margir aðrir, aö segja b. Þess
vegna birti ég nú kvæöiö „Ráðið” í
heild:
Ef ætlarðu að svívirða
saklausan mann,
Þá segðu aldrei ákveðnar skammir
um liann,
En láttu það svona í veðrinu vaka
þú vitir, að liann liafi iinnió lil saka.
En biðji þig einliver að sanna þá
sök,
þá segðu, að lil séu nægileg rök.
en náungans bresti
þti helzl viljir liylja,
það hljóti hver sannkristinn inaöiir
að skilja.
Qg gakktu nú svona frá manni
til manns,
unz maniiorð er drepið
og virðingin hans,
og liann er i lyginnar lielgreipar
seldur
og Itrakinn og vinlaus i ógæfu
felldur.
En þegar svo allir hann elta og smá,
með ánægju geturþú dregið þig frá,
og látlu þá helzt eins og
verja liann viljir,
þóll vitir hans bresti
og ógæfu skiljir.
Og segðu „Hann brotlegur
sannlega er,
en syndugir aumingja menn
erum vér.
Sigurgeir Þorvaldsson í Keflavík
sendir mér margar vísur, sem ekki eru
prenthæfar aö mínu mati, þótt ég kalli
nú ekki allt ömmu mína í þeim sökum,
s.b. sumar snyrtilegu vísurnar, sem ég
hef ekki getaö stillt mig um aö birta.
Sigurgeir segist vera bróöir Þorvalds
Þorvaldssonar á Akranesi. Sendir
hann allgrófa vísu, orta um annan Þor-
vald,en mér skilst, aö Sigurgeiri
finnist hún eiga eins viö bróöur sinn. I
vísunni óprenthæfu er sagt aö „tólin” á
þessum Þorvaldi vegi átján pund meö
getnaöarliminum (ég nota þarna
snyrtilegra orö en í vísunni er notaö).
En í tilefni vísunnar og oröa Sigurgeirs
sendi ég honum þessa kannski full-
snyrtilegu vísu:
Þér finnst meslu máli skipta,
hver mælist þyngd á hredjonum.
En Húnvetningar hiklaust lyfta
hundrað pundum með 'honum.
Þar sem ég hef skipt um húsnæði,
hafa mér, líkega fyrir mistök, ekki
borizt nein bréf að ráöi frá lesendum,
svo aö ég ætla aö bæta þaö upp meö því
aö birta hér einn kviðling.
Jónatan Jakobsson var fyrir u.þ.b.
fjörutíu árum farkennari í Miöfiröi. I
Fremri-Torfustaðahreppi var skólan-
um komiö fyrir á hinum ýmsu bæjum,
þar sem aðstaða var til. Á einum
bænum talaði húsfreyjan mikiö um, að
bezta mjólkurkýr hennar ætti von á
kálfi. Húsfreyjunni var þaö mjög í
mun, að kýrin bæri kvígu og varð henni
mjög tíörætt um það. En svo fór sem
segir í kviðlingi Jónatans:
Kýr átti von á kálfi
og það varþá,
sem konan fallega kvígu
kaus að fá.
En skaparinn engu skeytti
skoðun hennar og þrá:
Boli tfjósinu fæddist —
og sjá:
Kýrin gaulaði af kæti,
en konunni brá.
Eg held ég láti þetta nægja aö sinni
og kemur kviðlingurinn í staö
snyrtilegu vísunnar, sem „Helgar-
vísur” hafa hingað til endað á.
Bezt er, að lesendur sendi bréf sín
beint heim til mín eftirleiðis. Eg hef
orðið var viö að bréf til þáttarins hafa
misfarizt. Utanáskriftin er þá:
„Helgarvísur”
c/o Skúli Ben ^
Pósthólf 37
Keflavík.