Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.1982, Síða 13

DAGBLAÐIÐ & VISIR. FIMMTUDAGUR1. JULI1982.
13
A FIMMTUDEGI
Magnús Bjarnfreðsson
vegna er það sumum svo þægilegt.
En auðvitaö verður slík stefna ekki
til allt í einu. Hún verður ekki samin
sem reglugerð og gefin út af ráðu-
neyti. Hún verður til í opinskárri
umræðu og afstöðu ríkisvalds til
menningarmála, þar sem ljóst er að
hverju er stefnt, en happa og glappa-
aðferðin og frekjan fá ekki einar að
ráða ferðinni. Umfram allt verður
hún til við það að menn þori að tala
og láta skoðanir sínar í ljós og þeir
menn, sem telja sig forsvarsmenn
lista og menningar taki slíkri
umræðu vel og taki æsingalaust þátt
í henni.
IMýtt þjóðfélag
Það er ekki hvað síst nauðsynlegt
að gefa þessum málum gaum nú,
vegna hinna miklu breytinga sem
ganga munu yfir þjóðfélag okkar á
næstu árum vegna nýrrar tækni í
þekkingarmiölun og annarri fjöl-
miðlun. Hafi mönnum fundist erlend
áhrif eiga auðveit inngöngu í is-
lenska menningarlandhelgi þá eru
það aðeins smámunir miðað við það
sem verða mun á næstu áratugum,
þegar upplýsingabyltingin heldur.
hér innreið sína. Hún mun meöal
annars kenna mönnum að hugsa á
annan veg en þeir eru vanir, nálgast
kjama mála úr nýjum áttum, nýjum
víddum, þar sem ekkert er lengur
sjálfsagt — ekki heldur íslensk
menning. Það væri slæmt upphaf á
slíkri menningarbyltingu, ef hinn al-
menni þjóöfélagsþegn teldi sig ekk-
ert eiga lengur að sækja tii lista-
manna okkar, heldur áliti þá meira
og minna óþarfa sérvitringa á opin-
beru framfæri.
Magnús Bjarnfreðsson.
Knattspyrna
í stof unni
Þessa dagana er varla hægt aö stofunni okkar og þótt konan mín
þverfóta fyrir knattspyrnumönnum í skilji ekki ókurteisi mannanna að
mæta alltaf á matmálstima má hún
sín lítils gegn okkur Bjama því að
við erum helmingi fleiri en hun.
Það er mikill munur á knatt-
spyrnuleikjum okkar við þjóðveg 711
1 ígamla daga,þarsemÁrniáVatns-
enda og hundurinn í Hrísakoti léku
hættu útskúfun heimsbyggðarinnar.
Þetta em líka menn, sem kosta of-
fjár, ef þeir eru á annaö borð til sölu,
og mér er sagt að eftir heimsmeist-
arakeppnina veröi Karl Heins Rúm-
liggjandi og Mari Donna allt að því
ókaupandi nema í kílóatali.
Hrísakotshundurinn var aftur á
móti aldrei metinn til fjár og þó
„Hrísakotshundurinn var aftur á
aldrei metinn til fjár,...”
móti
„Það gefur el dvergnum gildi
manns, þótt Goliat sé afi hans.”
aðalhlutverkin, og leikjum í heims-
meistarakeppninniá Spáni.
Á Spáni leika þrautþjálfaðir
knattspymumenn sem hitta boltann í
hvert sinn sem þeir ætla aö sparka í
hann, en Árni á Vatnsenda sparkaði
aðallega í andrúmsloftiö, ef ég man
rétt, og Hrísakotshundurinn braut
svo ótt og títt af sér, meö ótímabæru
glefsi í boltann og þátttakendur, að
það hefði átt að vera búið að sýna
honum rauða spjaldið strax á fyrstu
minútu leiksins og setja hann í
þriggja leikja bann, en skortur á
rauðum spjöldum og leikjum kom í
veg fyrir það.
Okkar keppni var nefnilega háð í
eitt skipti fyrir öll og fyrir utan það
að gleyma að skipta í riðla,
gleymdist víst líka að skipta í lið, og
sparkaði því hver sem betur gat, og í
hita leiksins kom fyrir aö mark væri
skoraö með gúmmískó því að feil-
spörkin voru óspart tíðkuð og voru
þau þar aö auki að jaf naði föstust.
Á Spáni leika hins vegar allir á
takkaskóm af dýmstu gerö, eins og
hæfir merkilegri atvinnugrein, og
alvara lífsins er slík, að ef leikmaöur
skorar ekki í upplögöu færi, á hann á
skilaði hann hlutverki sínu í lífinu
óaöfinnanlega, hvað svo sem fót-
boltaiökunleið.
En það er fleira ólíkt, hér og þar,
en knattspyman. Á Spáni mun vera
ein árstíð; hér voru þær til skamms
tíma f jórar en fer víst fækkandi og er
álitið að veðráttan hafi nú endanlega
skipað sér í hóp andstæöinga land-
búnaðar þótt varla hafi verið ástæða
til að fjölga í þeim flokki. En jafn-
hliða fækkun árstíða hefur
vikudögum verið að fjölga og þó að
ég kunni ekki að nefna þá alla, man
ég eftir mjólkurdegi, trimmdegi,
göngudegi og lokunardegi Ragnars
Arnalds. Margt hefur verið rætt og
ritað um þann síðastnefnda og get ég
engu bætt við það. Hins vegar langar
mig til að fara fram á það, þótt ég
geti varla kallaö mig þrýstihóp, að
G jaldheimtunni verði lokað 365 daga
á ári og 366 þegar hlaupár er.
Tileinkaður
Kandífloss
En svo ég snúi mér að alvarlegri
hlutum, þá var 17. júní haldinn há-
tíðlegur ekki alls fýrir löngu. Ég
var svo heppinn, eins og fleiri
raunar, aö vera staddur í
höfuðborginni umræddan dag og gat
því fengið mér kók og pylsu í tilefni
dagsins auk blööru sem er talin
ómissandi á stórhátíðum. Eins og
lög gera ráð fyrir gekk konan mín,
ásamt afkvæmum, frá Hlemmi og
niður á Torg, en þar átti að fremja
skemmtiatriði; gott ef þau áttu ekki
að vera öllu fleiri en göngufólk með
hælsæri. Konan mín tjáði mér hins
vegar að göngu lokinni að hún hefði
hvorki séö bessana eða hallana og
Háaloftið
Benedikt Axelsson f.
laddana og afkvæmin sögðust bara
ekki hafa séð neitt. Hins vegar fengu
þau Kandifloss, sem mun vera
sykurfroða á spýtu, og voru af-
skaplega ánægð með það. Yngra af-
kvæmiö var meira aö segja svo
ánægt að engu var líkara en það teldi
daginn tileinkaðan Kandífloss og
þeim kumpánum en ekki höllunum
og löddunum.
Jón Sigurðsson var ekki á dagskrá
fremur en vant er, enda allir búnir
að gleyma honum, og þó kann að
vera að fólk hafi dansað honum til
lofs og dýröar í miðbænum umrætt
kvöld þótt fréttir þar ;ið lútandi
hafi ekki veriö staðfestar.
Þó ber þess að geta að
blómsveigur var lagður við stall
styttunnar af Jóni sem prýðir
Austurvöll og var hann örlítill
þakklætisvottur frá gleyminni þjóð
og smárri.
Jón Sigurðsson var mikilmenni og
kannski er okkur sem nú byggjum
landið holltaöihugaaö:
Það gefur ei dvergn um gildi manns,
þótt Golíatséafi hans.
Kveðja
Ben. Ax.
semja um, skulu vera lágmarkskjör
fyrir alla launamenn í viðkomandi
starfsgrein á svæði því, er
samningurinn tekur til. Samningar
einstakra launamanna og atvinnu-
rekenda um lakari kjör en hinir al-
mennu kjarasamningar ákveða,
skuluógildir.”
Þetta felur einfaldlega í sér aö
kjarasamningum er veitt lagagildi
og ákvæði þeirra ófrávíkjanleg í
ofanálag. Aðiljum vinnu-
markaðarins er þannig ætlað að
setja ófrávíkjanleg lög um laun og
„önnur starfskjör”, sem er nú næsta
víðtækur málefnaflokkur.
Þessi vísir að formlegu afsali lög-
gjafarvalds er þó smáræði á við það
sem viðgengst í reynd. Við gerð
kjarasamninga — eins og t.d. 1977 —
hafa umdeild þjóðmál — eins og
staða og hlutverk ríkisins gagnvart
einstaklingunum — verið dregin inn í
gerð kjarasamninga og þeim lokið
með yfirlýsingum ríkisstjómar eða
fyrirheitum um að málum skuli
skipaö eftir vilja þrýstihópanna,
annarseöa beggja.
Ef þessu fer fram sem horfir
verður afleiöingin sú að hætt verður
aö nota viðurkenndar leikreglur
lýðræðisins til að útkljá stjómmálaá-
greining en í þess stað notaðar
stríösaðgerðir vinnumarkaðarins.
Og enn færa stéttarfélögin sig upp
á skaftið og taka sér vald til að
útkljá, hvort menn eigi að njóta
„Samvinnuhreyfingin ákvað að snúast til varnar.
mannréttinda eins og réttinda til
vinnu.
Nýskipan þjóðfélagsins
En hvers má nú vænta af þeirri
nýbreytni í skipan þjóöfélagsins að
ríkið feli þrýstihópunum að setja
lögin með verkföll, verkbönn eða
Æk „Allt er þetta einkenni þeirrar löggjafar
sem á rót að rekja til þrýstihópa vinnu-
markaðarins. Ef ekki verður rönd við reist er
réttarríkið í hættu,” segir Sigurður Líndal,
sem ræðir um afleiðingar þess, að „þrýsti-
hópar setji lögin”.
aðra áhrifameiri valdbeitingu í bak-
höndinni, en taki í staðinn að sér
stjóm atvinnulífsins og ýmsa aöra
þjónustustarfsemi við landslýðinn.
Nokkur reynsla er þegar fengin.
Atvinnulífinu er nú sífellt meira
stjómað frá skrifborðum stjómar-
ráðsins og mistökin fleiri og kunnari
en um þurfi að f jölyrða. Æ fleiri gera
sér nú ljóst, að hæpnar ákvaröanir
um þau borð hafa núorðið veruleg
áhrif til hins verra á lífskjör
þjóðarinnar. Liggur til þess sú
einfalda ástæða aö til skynsamlegra
ráðstafana á því sviði þarf aðhald.
Viöhlitandi aöhald þar fæst
ekki nema sá, sem ákvörðun tekur
beri áhættuna ef illa tekst en hljóti
umbun ella. Hvorttveggja skortir í
ráðuneytisskrifstofurnar.
Um reynsluna af lagasetningar-
valdi þrýstihópanna mætti taka sem
dæmi lög nr. 46/1980 um aöbúnað,
hollustuhæ'tti og öryggi á
vinnustöðum. Þau em í reynd að
miklu leyti óframkvæmanleg, bjóða
upp á hreina geðþóttastjórn, að ekki
sé minnst á kostnað við framkvæmd
þeirra. Allt er þetta einkenni þeirrar
löggjafar sem á rót að rekja til
þrýstihópa vinnumarkaðarins. Ef
ekki veröur rönd við reist er réttar-
ríkiðíhættu.
Eftir er svo að sjá hver verður
reynslan af því að fela stéttar-
félögum dómsvald og refsifram-
kvæmd. Það kemur væntanlega í
ljós, þegar flugumferðarstjórar hafa
brotiö ísinn.
Sigurður Lindal.