Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.1982, Síða 6

6
DV. LAUGARDAGUR13. NOVEMBER1982.
„Mtagnar Lár, það
er pabbí minn99
— í smiðju hjá Ragnari Lár listmálara
„Ég fer ekki frá Akureyri ótilneyddur. Hér uni ég mér vel og hér hef ég eignast
góða félaga. En það er ekki alger þjóðsaga, að Akureyringar sóu seint teknir. Að-
komumaðurinn verður að muna eftir að bjóða „góðan daginn" við komuna. Sé ekki
tekið undir, þá er það ekki vegna þess að viðmælandinn er Akureyringur. Akureyr-
ingar gleypa bara ekki við hverjum sem er, sem betur fer."
Eg er kominn í smiöju hjá Ragnari
Lár. Ragnar hefur ekki farið troðnar
slóðir á lífsleiðinni og nýlega hefur
hann vent. Hann rak teikni- og aug-
lýsingastofuna Stíl í samvinnu viö
Guðmund Ármann. Einn góðan
veðurdag seldi Ragnar sinn hlut í
stofunni, fór með allt sitt dót heim í
íbúð sína við Munkaþverárstræti og
helgar sig málverki og teikningum.
Hann er sem sé heima flestum
stundum. „Vinnur Ragnar ekki
neitt?” spurði mig kunningi á dög-
unum. Ég endurvarpaði spuming-
unni beint til Ragnars.
• Oftuppgefinn
eftir daginn
„Já,” sagði Ragnar og hló við, „ég
hef oft fengið aö heyra svipaðar
spumingar að undanfömu. En ég
kippi mér ekki upp við þaö. örlögin
hafa hagað því þannig að nú get ég
með góðri samvisku einbeitt mér aö
málun og teiknun. En þetta er eins og
hver önnur vinna. Eg byrja snemma
dags og er að fram á kvöld. Oft er ég
uppgefinn eftir daginn, þó líkamleg
átök séu ekki mikil. En vinna hugans
þarf líka sína orku og hún hefur
stundum sogiö úr mér nær allan
þrótt að loknu dagsverki. Þeir
þekkja þetta sem reynt hafa; það er
eins og maðursé gersamlega tómur.
Ég skila því minni vinnu, jafnvel
þó ég sé heima, en störf þess sem er
heimavinnandi, hvort heldur það er
karl eða kona, hafa löngum veriö
vanmetin. En hvort ég get lifað af
minni vinnu er svo annað mál. Á það
á eftir að reyna. Fram til þessa hefur
verkum ‘ mínum verið vel tekið.
Bregðist það núna, þá verð ég
einfaldlega að endurskoöa mín mál.
Ef til vill fer ég þá aftur að vinna
úti,”segirRagnarkíminn. '
• Með breska
heimsveldinu
— En hver er Ragnar Lár, spuröi
ég-
„Ragnar Lár, þaö er pabbi minn,”
svaraði 7 ára hnáta að bragði. Hún
heitir Freyja, dóttir Ragnars og
Kristínar Pálsdóttur, konu hans. En
ég vildi fá að vita nánari deili á
manninum.
,^ig er fæddur og uppalinn í
Mosfellssveitinni, nánar tiltekið á
Brúarlandi. Móðir mín var Kristín
Magnúsdóttir Þorsteinssonar prests
á Mosfelli. Móðir hennar var Val-
gerður Gísladóttir en Halldór
Laxness hefur gert þeim heiöurs-
hjónum, Valgerði og Magnúsi á Mos-
felli, skil í endurminningabókum
sínum. Faðir minn var Lárus
Halldórsson, Borgfirðingur að ætt,
en uppalinn í Húnaþingi. Hann settist
að í Mosfellssveit strax að kennara-
námi loknu og var lengst af ævinni
skólastjóri á Brúarlandi.
Brúarlandsheimilið var mann-
margt og þar var gestkvæmt, enda
var þar símstöð, pósthús, skóli og
samkomustaður sveitarinnar. Þar
var alltaf heitt á könnunni enda
Brúarland á vegamótum. Þá voru
samgöngur hægari. Vegfarendur
höfðu tíma til að líta inn.
Á sínum tíma kom breski herinn og
umturnaöi öllu. Hann hertók Brúar-
land, lagði undir sig símstöðina,
skólastofumar og hlóð sandpokum
fyrir kjallaragluggana. Þar sem viö
krakkarnir höfðum byggt bú, reistu
þeir tjaldbúöir. Búin okkarvoru rifin
niður. Friðsælt sveitalif var skyndi-
lega rofiö af þssum djöflagangi.
Æskuheimili mitt var orðið eins og
hluti af breska heimsveldinu,” segir
Ragnarargur.
• Ekki hættulegur
heimsveldinu
— En þér hefur nú þótt þetta svo-
lítiö spennandi í og með?
„Vissulega þótti okkur krökkunum
þetta spennandi. Það fór ekki hjá
því. Þegar fram liðu stundir fengum
við yngstu krakkamir að vera inni á
gafli hjá hermönnunum. Við vomm
ekki talin hættuleg breska heims-
veldinu. Eg man m.a. eftir ferðalagi
með skriðdreka. I honum var mikill
hiti og svækjá en þetta þótti mér
samtmikiðsport.
Margir „kampar” vora byggðir í
Mosfellssveit. Mikið braggahverfi
var umhverfis Brúarland og
offiserabústaðurinn stóð nær í
hlaðinu heima. Hluti af honum
stendur enn og víðar má sjá minjar
breska hersins í Mosfellssveit.”
— Hvaðmeðskólagöngu?
Að loknu bamaskólanámi að
Brúarlandi lauk ég gagnfræðaprófi
hjá Ragnari Jóhannessyni á Akra-
nesi. Síðan lá leiðin í Handíöa- og
myndlistarskólann, því ég var
síteiknandi. Á sumrin greip maöur í
eitt og annað, til að mynda vega-
vinnu, til að verða sér úti um aura.
Þá tíökaðist sem sé enn að menn
ynnu fyrir skólagöngu sinni,” segir
Ragnar.
0 Úreinuíannað
Ragnar Lár hefur prófaö ýmislegt
um dagana. Hann byrjaði til dæmis
að læra gullsmíöi. Meistari hans fór
því miður á hausinn áöur en námi
Ragnars lauk. Ragnar kann þó ýmis-
legt fyrir sér í kúnstinni og smíðar af
og til skartgripi fyrir vini og kunn-
ingja. Um tíma hafði Ragnar mynd-
listarvinnuaðstöðu hjá Gunnari
Gunnarssyni listmálara. „Ég á
Gunnari mikið að þakka, hann var
leiðbeinandi minn og gagnrýnandi og
aöalhvatamaður að minni fyrstu
einkasýningu í Ásmundarsal 1956.
Hann lést langt um aldur fram,”
segir Ragnar um þennan velgerðar-
mann sinn.
Ragnar var um tíma á togara og
um skeiö bjó hann í Vestmanna-
eyjum. Þaðan reri hann m.a. með
Asa í Bæ en þeir félagar gáfu seinna
út Spegilinn í sameiningu. Frá Vest-
mannaeyjum lá leiðin inn á Þjóðvilj-
ann. Eg spurði Ragnar nánar um
tildrög þess?
„Sigurjón frændi minn Jóhannsson
birti eftir mig frásögn af Halamiðum
í Þjóðviljanum á meðan ég var á
togara. Hann birti fleiri greinar eftir
mig á meðan ég var í Vestmanna-
eyjum. Þama kom kveikjan og eftir
aö ég flutti til Reykjavíkur fór ég að
vinna á Þjóðviljanum. Síðar átti ég
eftir að vinna hjá hinum og þessum
blöðum og oftar en einu sinni hjá
Þjóðviljanum. Þá voru blööin aö
byrja að líta fram hjá pólitískum lit
blaöamanna. Enn mun þó spurt um
slíkt hjá Þjóöviljanum og Morgun-
blaðinu.
Mitt skemmtilegasta tímabil í
blaðamennskunni var hjá Jónasi
Kristjánssyni. Það var gaman að
vinna með honum og því fólki sem
var á Vísi þá. Jafnframt blaða-
mennskunni var ég á þessum árum í
ýmsu öðru, m.a. auglýsingateiknun
og hliðstæðri vinnu. Eg vann líka á
legsteinaverkstæði, í ullarverk-
smiðju og á ótrúlegustu stöðum. Eg
hef því prófaðýmislegt.”
• Gengafturí
málverkinu
,jEg hef alltaf verið istööulaus og
rápandi. Þessi lausung hefur orðið til
þess að ég hef ekki tekið myndlistina
þeim tökum sem ég hefði kosið. En
nú hafa forlögin hagað því þannig að
ég get gefið mig allan í það sem mig
langartilaðgera; mála ogteikna.”
— Hvaöertþúaðmála?
,j5g sest við trönurnar og læt mál-
verkið koma af sjálfu sér, eins og
andinn blæs mér í brjóst, rétt eins og
skáld sem lætur gamminn geisa.
Núna, þegar ég hef gétað gefið mig
allan í málverkið, þá geng ég aftur í
sköpuninni. Ég hef að undanfömu
málaö afstrakt myndir, rétt eins og
ég gerði á námsáranum, á sama
tíma og aðrir myndlistarmenn era
aö ganga meira í átt að fígúrativunni í
myndumsínum.
Þær myndir sem ég hef verið að
mála að undanfömu eru lýriskar
afstraktmyndir með landslagsívafi,
að því er mér er sagt. Ég veit ekki
nákvæmlega hvað ég er að fara. Eg
sest fyrir framan léreftiö og myndin
kemur af sjálfu sér. En ég vil gera
myndir sem fólk getur hoft á og
notið. Eg verð með sýningu í Gallerí
Lækjartorgi 13. nóvember. Eg verð
óskaplega skúffaður ef sýningar-
gestir geta ekki notið þeirrar
sýningar. Eg þarf að fá hrós. Mér
hefur veriö vel tekið fram að þessu
og myndir mínar hafa selst. Vonandi
verður áframhald á því.”
— Þú gerir fleira en mála á
striga?
,,Já, ég hef gaman af að teikna. Eg
hef nýlokiö við að gera myndskreyt-
ingar í tvær bamabækur. önnur
þeirra heitir Mömmustrákur og er
eftir Guðna Kolbeinsson, en hin
heitir Veisla i snjóhúsinu og er eftir
Hreiðar Stefánsson.
A sínum tíma teiknaði ég Mola
flugustrák og gerði um hann sögur í
tengslum við myndirnar. Leiftur gaf
þessar sögur út og mesta viður-
kenningin sem ég fékk fyrir þær var
sú að Heymleysingjaskólinn notaöi
þærtil kennslu.”
— SvovarþaðBoggiblaðamaöur?
,,Já, hann Boggi vinur minn. Hann
fæddist á Visi en síðar varö hann
bitbein Vísis og Dagblaðsins. Þaö
var ástæðulaust því auövitað er ég
faðir Bogga og ræð því hvar hann
vinnur.
Boggi var vinsæll á meðan ég var í
blaðamennsku og gat látið hann
fjalla um „heit” mál. Síðan flutti ég
austur í Mývatnssveit og þá þurfti ég
að senda Bogga i slöttum suöur.
Eftir það vildi hann vera úr takt við
tímann.
Boggi breyttist nokkuö með
aldrinum, líkt og margar persónur
gera í höndum teiknaranna. Hann
hefur hvílt sig um stund en hver veit
nema hann skjóti upp kollinum á
ný.”
• Þáerþað
ákveðið
— Að lokum Ragnar, hvers vegna
fluttist þú til Akureyrar?
„Eg hef alla tíð veriö sveitamaður
í mér. Þú fyrirgefur, þetta er ekki
illa meint um Akureyri. Vinnunnar
vegna bjó ég í Reykjavík en ég fann
mig aldrei þar. Eg náði ekki einu
sinni áttunum. Mosfellssveitin kom
heldur ekki til greina, því Mosfells-
sveitin mín er ekki lengur til.
Fyrir 8 árum kynntist ég stúlku
sem er konan mín í dag. Hún bjó þá í
Reykjavík en var fædd og uppalin á
Akureyri til 13 ára aldurs. Við bragð-
um okkur norður í helgarferð. Viö
voram í sunnudagsbíltúr um bæinn
þegar Kristín segir upp úr þurru:
Mikið væri nú gaman að flytja til
Akureyrar. Ég stöövaöi bílinn á
staönum og sagði: Þá er það
ákveðiö.”
GS/Akureyri.