Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.1982, Qupperneq 18

18
DV. LAUGARDAGUR13. NOVEMBER1982.
„Ég man ekki eftir öðru en
basli í bankanum, að stríðs-
gróðaárunum undanski/dum.
Þá mátti ekki greiða innláns-
vexti af hærri höfuðstól en 10
þús. kr. og bankarnir slógust
um að ná í góða menn til að
lána peninga. Heldurðu það
væri munur, ef ástandið væri
þannig núna."
Já, satt er þaö. Víst væri þaö munur.
Viö erum í heimsókn hjá Jóni G. Sól-
nes, fyrrum bankastjóra, alþingis-
manni, Kröflunefndarformanni og
hver veit hvaö. En hvaðan kemur Jón?
,,Ég er fæddur á Isafirði, í því fræga
húsi, „Félagsbakaríinu”, sem Guð-
mundur í Gufudal byggöi, en hann var
einn af frumherjum Alþýðuflokksins.
Foreldrar mínir voru Hólmfríöur og
Guðmundur Þorkelsson, en vegna
veikinda móður minnar fór ég í fóstur.
Kjörforeldrar mínir voru Lilja
Daníelsdóttir og Eðvarð Sólnes, sem
var norskur s jómaður, er ílengdist hér.
Þau voru mikil sómahjón, sem reynd-
ust mér ómetanlega. Mitt raunveru-
lega skyldulið hitti ég ekki fyrr en full-
oröinn maður. Og það get ég sagt þér,
að það var sérstök tilfinning að hitta
raunverulega móður sína fyrst, tii að
muna eftir því, tvítugur að aldri.
Eg var á fimmta ári, þegar við flutt-
um til Siglufjarðar. Viðdvölin var ekki
löng þar, því 9 ára gamall flutti ég meö
kjörforeldrum mínum til Akureyrar
1919. Þarhefég veriðsíöan.”
• Góður
útgerðarmaður
Faðir Jóns vár sjómaður, skipstjóri.
og útgerðarmaöur á Akureyri. Ee
spurði Jón hvort hann heföi aldrei próf-
aðútgerð?
„Jú, blessaður vertu, en það fór
illa,” svaraði Jón, og viö gefum honum
orðið áfram. „Við stofnuðum útgerðar-
félag nokkrir kunningjar og ég átti í
upphafi ekki að vera annað en óvirkur
hluthafi. En þegar fór aö halla undan
fæti stukku félagar mínir frá boröi og
ég sat uppi með alla skuldasúpuna. Þá
voru engir sjóðir til aö hlaupa í og ég
var mörg ár aö greiða skuldirnar.
Þetta var gamall bátur, sem við
gerðum út, Njöröur hét hann, úr sér
genginn og því fór sem fór. En sjálfur
tel ég að í mér hafi verið efni í góðan
útgerðarmann.”
— Þú byrjaðir ungur aö starfa í
Landsbankanum á Akureyri?
,,Já, biddu fyrir þér, ég var ekki
nema 15 ára, þá nýbúinn að ljúka gagn-
fræðaprófi. Eg var ráðinn til reynslu í
einn mánuð, en ég hætti ekki fyrr en
eftir 50 ár.
Hér hefur orðið bylting í bankastarf-
semi eins og á öðrumsviðum. Þegar ég
byrjaöi í Landsbankanum var ekki til
þar nema ein reiknivél, sem stóð varla
undir nafni, því á henni var enginn
strimili. Við þurftum því að leggja allt
saman á blaði í huganum. Nú sjá tölv-
ur um þetta allt saman.”
Jón tók viö bankastjóm af Olafi
Thorarensen 1. júlí 1961 og gegndi því
starfi þar til hann lét af störfum hjá
bankanum 1. j úlí 1976.
• Þaðsemég
sóttist eftir?
„Auðvitað var bankastjórastarfið
það sem mig hafði dreymt um og ég
hafði sóst eftir,” sagði Jón. „Reyndinl
var h'ka sú, að ég kunni vel við mig í
þessu starfi. En það verður enginn
vinsæll af bankastjórastarfi, því það er
ekki í mannlegu valdi aö vera alltaf
réttlátur i lánaveitingum. Það kemur
enginn bankastjóri fyrir Sankti-Pétur
meðréttlætissvuntuna framan á sér.
Landsbankinn á Akureyri hefur
alla tíð verið með stærstu fyrirtæki
bæjarins á sinni könnu. Eg get nefnt
Sambandsverksmiðjumar, KEA, Ut-
geröarfélag Akureyringa, K. Jónsson og
Slippstöðina aö viöbættum öllum
helstu framleiðslufyrirtækjunum allt
frá Olafsfirði til Þórshafnar.
Þess vegna áttum viö erfiðara með að
sinna þörfum almennings. Það þótti
mér miður. Eg hefði gjaman viljað
hafa úr meim að spila í lánveitingar til
Péturs og Páls. Mín reynsla var líka
sú, að lágtekjufólkið gat gert
undarlega mikið úr litlu. Það var gott
að skipta við það fólk. Vanskilin voru
frekar hjá þeim, sem hærri höfðu
launin.”
— Þú varst orölagður fýrir að hunsa
fyrirskipanir „að ofan”, frá yfirstjóm
bankans í Reykjavík?
„Ætli það hafi nú ekki verið gert
meira úr því en ástæða var til,” segir
Jón. „En það var þó til, en það var
samkvæmt andanum í útibúinu. For-
verar mínir vora líka þannig. Þrátt
fyrir það var samvinna útibúsins við
aðalbankann alla tíö góð og útibúið
skilaði alltaf góðum hagnaði. Maöur
reyndi stundum að halda sig innan
skynsamlegra marka, þó stundum réði
viljimeira en máttur.”
• 32 ár í
bæjarstjórn
Jón G. Sólnes var fyrst kosinn í bæj-
arstjórn Akureyrar 1946. Þar sat hann
samfellt þar til 1978, eða í 32 ár. Fyrir
bæjarstjómarkosningamar sl. vor fór
hann í prófkjör og náði 3. sætinu á lista
Sjálfstæðisflokksins. Þar með var
hann aftur kominn í bæjarstjóm. Þeg-
ar kjörtimabilinu lýkur verður Jón bú-
inn að sitja 36 ár í bæjarstjóminni. Þaö
met veröur seint slegið. Lengst af stóö
Jón að meirihlutamyndunum í bæjar-
stjóminni, allt fram til 1974. Oft vora
þeir meirihlutar myndaðir af Sjálf-
stæðisflokknum og Framsókn, en
Jakob Frímannsson var á þessum
tíma oddamaöur þeirra í bæjarstjórn.
Sagt var, að Jón og Jakob stjómuðu
bænum á þessum árum. Er eitthvað til
íþví Jón?
„Það hefur nú margt verið ofsagt
um það, en við Jakob áttum mjög gott
samstarf. Við vorum báðir fulltrúar
flokkanna í bæjarráði og það sem þar
var samþykkt var nær undantekning-
arlaust samþykkt í bæjarstjóm.
Það var einstaklega gott að vinna
með Jakobi. Þó hann vildi sínu fyrir-
tæki að sjálfsögðu vel, þá hafði hann
það fyrst og fremst að leiðarljósi í bæj-
arstjóminni, aö vera góður Akureyr-
ingur. Það réð afstööu hans í öllum
málum. Og út á við var hann oft bjarg-
vættur bæjarins, því hans áhrifavald
náði víða vegna starfa hans fyrir Sam-
vinnuhreyfinguna.
Meirihlutamyndanir í bæjarstjóm
vora óformlegri þá en nú tíðkast. Við
sömdum um kosningu forseta bæjar-
stjómar og ráðningu bæjarstjóra, en
annað kom af sjálfu sér. Einu sinni
man ég þó eftir því, að við gengum til
fyrsta bæjarstjómarfundar eftir kosn-
ingar án þess að hafa hugmynd um,
hver yrði kosinn bæjarstjóri. Valið stóð
um Stein Steinsen og Guðmund Guð-
laugsson, sem var framsóknarmaöur.
Til að byrja með var jafnt á með þeim.
Það var ekki fyrr en kosið var í þriðja
skiptið, aö Steinn fékk meirihluta. Þá
höfðu framsóknarmennirnir gefið sig
og fært sig yfir á hann. ”
Það fer veli með þelm Jónl og Tryggve BratteU. Frá eine métverkeuppboOinu sem Jón héh. ÞeO
er Ufje SigurOerdó ttir, sem heldur i mátverkinu.