Dagblaðið Vísir - DV - 01.06.1983, Page 13

DV. MIÐVIKUDAGUR1. JUNI1983.
Nú veit ég auövitaö ekki, hvort eitt-
hvað annað en vilialeysi karlanna kom
í veg fyrir þátttöku kvenna í þessum
viðræðum. En eftirfarandi spuming er
áleitin i huga mér: Vildu þær taka
þátt, en fengu ekki?
Er furða,
þótt manni blöskri?
En nú er stjórnin fædd og sáttmálinn
gjörður. Og hver er boðskapurinn? Ég
vissi fyrst ekki, hvort ég átti að hlæja
eða gráta, þegar ég las hann, eins og
hann birtist í Tímanum 27. maí. Reiði-
öskur hefði verið eðlilegasta við-
bragðiö.
Samkvæmt mælingum mínum á sátt-
mála stjórnar Steingríms Hermanns-
sonar fara tæplega 12 dálk-
sentimetrar í formála, umfjöllun efna-
hagsmála nær yfir rúmlega hálfan
metra, atvinnumálin spanna 30 sm,
endurskipulagning í stjómkerfi og
peninga- og lánastofnunum fær tæp-
lega 18 sm rými, og á 6 sm er fjallað
um utanrikismál.
Finnst ykkur eitthvað vanta? Jú,
niðurlag stjórnarsáttmálans rúmast á
tæplega tveimur sentimetrum og
hljóðar svo — í Steingríms nafni:
„Rikisstjórnin leggur áherslu á vel-
ferð, jafnræði, öryggi, menntun,
félagslegar umbætur og góða heil-
brigöisþjónustu. Ríkisstjómin mun á
starfstíma sínum vinna að þessum og
öðmm f ramf aramálum. ’ ’
Bara rétt si svona! Allir þessir mála-
flokkar afgreiddir í einni setningu! Er
furða, þótt manni blöskri? Hvað em
þessir menn eiginlega að hugsa ?
Mér datt í hug gamli brandarinn um
fjallið sem tók jóðsótt og fæddi litla
mús.
Kristin Halldórsdóttir
alþingismaður.
„Allir þessir málaflokkar afgreiddir i einni setningu!"
og ýmsu öðru viðkomandi nýja starf-
inu, að það var ekki fyrr en á síðustu
dögum viðræðnanna, sem eftir-
farandi spurningu skaut upp í huga
' mér: Hvað var orðið um hinar
konumar?
Mig minnir endilega, að allir
flokkamir reyndu að stæra sig af
kvenkyns frambjóðendum sinum
fyrir kosningar einmitt til að sanna
okkur kvennalistakonum, að þetta
væri nú óþarfa brölt í okkur. Það var
óspart gefiö í skyn, að konum stæðu
svo sannarlega allar leiðir opnar til
áhrífa innan flokkanna, sem vissu-
lega hefðu öll helstu baráttumál
okkar á stefnuskrám sínum. Þetta
síðasta er náttúrlega misskilningur
númer eitt.
En hvað varð svo um konumar
eftir kosningamar?
Vildu þœr,
en fengu ekki?
Salome Þorkelsdóttir og Ragnhildur
Helgadóttir voru viðstaddar viðræður
okkar við Geir Hallgrímsson. Hvorki
af fréttum né myndum verður ráðið,
að þær hafi tekið beinan þátt i öðrum
viðræðum.
Jóhanna Sigurðardóttir tók einu
sinni þátt í óformlegum viðræðum
okkar við alþýðuflokksmenn. Ekki er
mér kunnugt um þátttöku hennar í
formlegum viöræðum, sem flestir
hinna þingmanna Alþýðuflokksins
tóku virkan þátt í, og reyndar einnig að
minnsta kosti einn fyrrverandi þing-
maöur.
Mig rámar í að hafa séð Kolbrúnu
Jónsdóttur á einni mynd af viðræðu-
fundi. Hins vegar var til dæmis þriðji
maður á lista Bandalags jafnaðar-
manna í Reykjavík Vilmundi til að-
stoðar.
Guðrún Helgadóttir tók í eitt skipti
þátt í formlegum viðræðum okkar og
Alþýðubandalagsins. Um hlut fram-
sóknarkvenna þarf af eðlilegum
ástæöum ekki aö ræða í þetta sinn.
Hvers vegna voru konurnar ekki
með? Sé körlunum alvara með að vilja
auka áhrif kvenna innan flokkanna,
verða þeir auðvitað að gefa þeim tæki-
færi til að kynnast öllum þáttum
starfsins.
ur þessara oröa er hámenntaöur lög-
fræðingur og sérfræðingur í utanríkis-
málum, Björn B jamason. Það fer ekki
á milU mála, að þingræðisreglan er
lögfest í 1. gr. stjórnarskrár, og að ætl-
an löggjafans er sú, að valdhafar hagi
sér samkvæmt henni, og að hún eigi að
hafa forgang fram yfir önnur ákvæði
sem ganga í berhögg við hana.
Það er því og vafasamt að forseti
hafi stjórnarskrárheimild til að skipa
utanþingsstjórn. I 15. gr. stendur að
vísu að forseti skipi ráðherra og veiti
þeim lausn. En i ljósi 1. gr. hlýtur
merking þessara orða að vera sú, að
forseti skipar þá menn ráðherra sem
Alþingi tilnefnir. I 51. gr. er að vísu
gert ráð fyrir að menn geti verið
ráðherrar án þess að sitja á þingi, en
það ákvæöi ætti að falla dautt og
ómerkt í ljósi 1. greinar. Skipi forseti
utanþingsstjórn, er hann þar með að
lýsa fyrirlitningu á grundveUi stjóm-
skipunarinnar, á rétti, vilja og hæfi-
leikum kjósenda tU að velja fuUtrúa á
þing, á rétti þingsins til að ráða stjóm
ríkisins. Forseti væri þar með að vitna
í hina gömlu reglu einveldisins, aö
hann geti stjórnað betur af guös náö en
þjóðkjömir fuUtrúar.
Magnús B jamfreðsson spurði nýlega
í sjónvarpsþætti: Hvers vegna em
menn svona hræddir við utanþings-
stjóm? Svarið er einfalt: Vegna þess
að skipan sUkrar stjórnar væri brot
gegn grundvelU stjórnskipunarinnar,
sem lögfest er í 1. gr. stjórnarskrárinn-
ar. Þar að auki kemst utanþingsstjórn
ekki framhjá þinginu: Hún myndi
a.m.k. þurfa að fá samþykkt fjárlög.
(Sem betur fer er ekki hægt að gefa út
bráðabirgöafjárlög skv. 28. gr. en á
slíkri grein hvíldi einræði Estmps í
Danmörku síðasta fjórðung 19. aldar).
En þinginu ber engin skylda til að lúta
utanþingsst jórn i einu né neinu.
Uggvænleg tíðindi af
stærsta stjórnmálaflokki
þjóðarinnar
Aö loknum kosningum 23. apríl sl.
•<----------------------------«K
Geir Hallgrimsson utanrikisráðherra.
— „Er ekki eitthvað brogað við val
þessa flokks á frambjóðendum, úr því
að þingflokkurinn lýsir því yfir, að
innan hans séu allir svo hæfileika-
snauðir að enginn þeirra geti tekið að
sér að verða utanrikisráðherra?”
spyr Arnór Hannibalsson.
var manni sem féU í kosningunum og
situr ekki á þingi, faliö umboð tU
stjórnarmyndunar. Síðan gerist það að
manni þessum er faUö eitt virðingar-
mesta embætti ríkisstjórnarinnar og
hann gerður að utanríkisráðherra.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur hingaö til
lýst yfir fylgi við þingræði. Vera má,
að þessi tUtekt sé ekki bönnuð berum
orðum í lögum eða stjómarskrá. En
hún brýtur gegn þeirri hugsun sem er
kjami þingræðisreglunnar. Hvaö
kemur næst? Brot gegn lýðræðinu?
Sjálfstæðisflokkurinn hefur með þessu
fyrirgert trausti þeirra manna sem
héldu i barnaskap sinum að hann væri
þingræðisflokkur. Hann hefur sýnt
með þessu að hann getur ekki stjórnað
sjálfum sér í samræmi við þingræðis-
lega hefð. Að sjálfsögðu hefði for-
maður þingflokksins (eða einhver
annar sem þingflokkurinn kaus úr
sínum hópi) átt að koma fram fyrir
hönd flokksins við stjórnarmyndunar-
viðræður. Fyrst þessi flokkur getur
ekki stjómað sjálfum sér, getur hann
þá stjómað öömm?
Segja má, að áðurnefndur maður
hafi haft heimild til að taka sæti í ríkis-
stjórn þar sem þingflokkur hafi kosið
hann til þess. En sú heimild brýtur
gegn þingræðisreglunni, sem táknar
þingstjóm. Utanþingsmaður hefur
ekki það umboð sem kosning á þing
veitir honum. Og með þessu er þing-
flokkur Sjálfstæðisflokksins að lýsa því
yfir, aö enginn, alls enginn, í þing-
flokknum sé hæfur til að taka að sér
þetta embætti. Er ekki eitthvað brogað
viö val þessa flokks á frambjóðendum,
úr því að þingflokkurinn lýsir þvi yfir,
að innan hans séu allir svo hæfileika-
snauðir að enginn þeirra geti tekið aö
sérað vera utanríkisráðherra?
Þessi tíðindi eru uggvænlegt bakslag
í seglin á leiö Islendinga til þingræðis.
Og alvarlegur álitshnekkir fyrir
stærsta flokk landsins. Þau sýna, að
tímabært er að samþykkt verði ný
stjórnarskrá, þar sem þingræðisreglan
er staðfest og útfærð ítarlega og rök-
lega, svo að ekki fari milli mála, hvað í
henni felst, og hvernig stjómmála-
menn og valdsmenn skuli haga sér,
vilji þeir hafa hana í heiðri.
Araór Hannibalsson
dr. phil.