Dagblaðið Vísir - DV - 01.06.1983, Blaðsíða 14

14
DV. MIÐVIKUDAGUR1. JUNI1983.
KR

Eitt mesta undur lífsins er hin ná-
kvæma samstilling fruma og líffæra
lífvera. Mannslikami er því aöeins
heilbrígöur aö hver einasta fruma
hans starfi og vaxi í samræmi viö þarf-
ir alls likamans. Þaö er vel þekkt
mein, að einstakar frumur skerist úr
leik og taki aö vaxa hömlulaust og af-
komendur þeirra einnig. Þannig ein-
staklingsfrelsi einstakra fruma nefnist
krabbamein. Allir viðurkenna, að það
er hinn versti sjúkdómur.
Krabbamein er reynt aö lækna á
þann hátt aö stöðva óheftan vöxt slíkra
frjálsra og athafnasamra fruma með
sérstökum lyfjum eöa hreinlega að
fjarlægja þær með skuröaraögerö. Ef
meinsemdin nær aö dreifast um allan
SYNINGARFERÐ
MEÐ
SÍÐUSTU
LAPPANA
Síðustu Lapplanderbílarnir frá Volvo verða seldir
næstu daga á sérstöku verði, aðeins 198.496.00
krónur (gengi 6/5 ’83, óyfirbyggðir). Kristján
Tryggvason, þjónustustjóri Veltis hf. verður meðtvo
glæsilega Volvo Lappa í ferð sinni til umboðsmanna
víðsvegar um landið.
Kristján sýnir Lapplander Turbo með vökvastýri,
læstu drifi og innbyggðu spili. Hann kynnir líka
möguleika á stálhúsi auk blæjuhúss. Þetta er
einstakt tækifæri fyrir bændur og aðra fram-
kvæmdamenn, hjálparsveitir og fjallamenn - og alla
þá sem vilja notfæra sér þetta einstæða tækifæri.
Kristján sýnir Lappana:
1. júní Patreksfjörður -
Tálknafjörður
2. júní ísafjörður
3. júní Bolungarvík
líkamann blasir dauöinn viö.
Mannfélög okkar tíma eru heltekin
krabbameini á misháu stigi. Þau nú-
timalegustu eru lengst leidd. Þar er sú
lífsskoðun orðin allsráöandl, aö æðsta
dyggðin sé að auðgast sjálfur, að mata
eigin krók.
Laun og gróði eiga það sammerkt að
vera mútur. Flest öll verk í þágu-
samfélagsins eru unnin í þeim tilgangi
aö fá sjálfur umbun fyrir í formi launa
eöa gróöa. Fólki er mútað til að vinna í
þágu samfélagsins alls. Oft fá þeir
mest, sem vinna óþörfustu og skaöleg-
ustu störfin, en margir ötulustu bar-
áttumenn fyrir framförum og réttlæti
þola örbirgð, pyntingar og dauöa,
Aöstæður skapast, sem laöa fram
þaö versta í fólki. Stríösiðnaöur og
eiturlyfjaprang blómstrar en þorri
bænda og kennara lepur dauöann úr
skel. Meirihluti mannkyns líður fyrir
vannæringu og menntunarskort og
bíður þess að stríðsvélar stytti þján-
ingarnar. Ofögur lýsing, en sönn, ekki
satt? Af hverju þróast mannfélög
þannig?
Atvinnurekandi, sem hugsar mest
um aö þjóna fjöldanum og komandi
kynslóðum veröur undir í samkeppn-
inni viö kollega sinn sem hugsar fyrst
og fremst um eigin hag og arðsemi
fyrirtækisins. I frumskógi auövalds-
hagkerfis er eins konar náttúruval,
þar sem útsjónarsömum sérhags-
munapoturum fjölgar. Þeir, sem hafa
manneskjuleg og framsýn markmiö,
verða undir í samkeppninni og deyja út
sem forystumenn í atvinnurekstri.
Hvað er til ráöa? Verður komist hjá
því að fjarlægja verstu einka-streðar-
ana úr þjóðarlíkamanum? Aö minnsta
kosti þarf að hefta mjög frelsi þeirra.
Mest gagn er þó aö fyrirbyggjandi
starfi og því að afhjúpa og kæfa sjálf-
an smitberann, hina ríkjandi hug-
myndafræði sjálfsdekurs, eigingimi,
skammsýni og mútuþægni, og breyta
þeim aöstæöum sem eru gróörarstía
þannig hugmynda.
Hið misskilda frelsi
Frumur mannslikama geta ekki lif-
að einar og sér. Þær eru ákaflega
háðar hver annarri og lifa milljónum
saman í samfélagi, sem er mannslík-
ami. Frumur mannslíkama eru mjög
frábrugönar frumum einfrumunga, en
þær geta lifaö einar og sér.
Sumar tegundir dýra eru háöar því
að lifa saman í félögum. Ýmiskonar
samhjálp og verkaskipting er forsenda
þess aö þær haldi velli í baráttunni viö
náttúruöfl og keppinauta og óvini úr
hópi annarra lífvera.
Kjallarinn
Þorvaldur Orn Árnason
tilvikum er frelsi einstaklinganna
þröngar skoröur settar. Annaö leiöir til
krabbameins og dauða.
Hefur frelsi fólks aukist síðustu ár og
aldir? Viljum við umfram allt algjört
frelsi frá reglum og siöum, sem þvinga
okkur til aö taka tillit til annarra?
Verður uppskeran þá ekki félagsleg
einangrun og vanlíðan?
Eru peningar, lög og venjur sam-
tíðar okkar mildari húsbændur en
hlekkir þræla, ánauö bænda og bann-
færing kirkjunnar fyrr á tímum?Þessi
spurning vefst fyrir mér.
Eg mun fjalla nánar um frelsi og
kúgun í annarri grein. An þess að gera
lítið úr frelsi einstaklingsins, tel ég að
krafa um jafnrétti og gagnkvæmni í
mannlegum samskiptum sé mun þýö-
ingarmeiri.
Stjórnmálaflóran
Sjálfstæöisflokkurinn stendur vörö
um frelsi hins ríka og volduga minni-
hluta, svo hann geti fariö sinu fram.
Þeir sem veröa undir í kapphlaupinu
geta sjálfum sér um kennt aö hafa ekki
veriö duglegri við aö olnboga sig
áfram. Sjálfstæðismenn láta sér annt
um f jölþjóðlega samstööu og samhjálp
ríkra kúgara. Sjálfstæði þjóöarinnar
selja þeir fyrir aura í vasa verktaka og
kaupahéöna.
Framsókn fer dálítið aörar leiöir aö
sama marki. Þeir segjast setja mann-
gildi ofar auögildi á sama tíma og þeir
eru að uppræta síðustu leifar félags-
hyggju úr samvinnuhreyfingunni svo-
nefndu.
Alþýöuflokkur og Alþýðubandalag
gefa sig út fyrir að vera flokkar verka-
lýös og alþýðu. Þeir hafa mikil hug-
myndaleg og skipulagsleg tök á verka-
lýðshreyfingunni. Sú staðreynd hefur
gert þá mjög eftirsótta í ríkisstjórnir
• „Áfram, stelpur! Sumir okkar strákanna
vona að þið getið rutt braut að mannsæm-
andi framtíð fyrir börnin okkar.”
Mannskepnan er ákaflega mikil fé-
lagsvera. I milljón ár hafa menn unnið
saman i hópum viö aö afla lífsbjargar
og skipt með sér fengnum eftir ákveön-
um reglum. Hæfni manna til að hjálp-
ast að og vinna saman er lykillinn að
veigengni mannkyns. Samvinna og
samhjálp er ríkur þáttur i fomum
ven jum og trúarbrögöum.
Einstaklingurinn er frjáls innan
ákveðins (þröngs) ramma. Menn hafa
alltaf þurft að beygja sig undir reglur
og siöi, enda er það algjör forsenda
mannlegs samfélags. Einstaklingur-
inn neyðist til að taka tillit til annarra
og þeir aö taka tillit til hans. Einstakl-
ingur getur aldrei orðið frjáls nema að
vissu marki. Draumurinn um tak-
markalaust frelsi er stærsta lifslygi
okkartíma.
Það er ekkert alfrjálst í þessum
heimi. Veröldin er ein heild. öll fyrir-
brigöi eru tengd umhverfi sínu og háö
því.
Það er vissulega munur á samfélagi
manna og samfélagi fruma í mannslik-
ama. Samhæfing og samskipti gerast
meö nokkuö ólíkum hætti. Mannfélagiö
er sveigjanlegra og getur þróast (og
úrkynjast) mun hraðar en mannslik-
aminn og þróunin lýtur ólíkum lög-
málum. Menn botna þó ennþá ósköp
lítiö í hinu víöa samhengi þannig
fyrirbrigöa. Samt er ljóst, að í báðum
til að halda aftur af baráttu verkalýðs-
hreyfingarinnar gegn kjaraskerðing-
aráformum ríkisstjóma (aö ósk auö-
valdsins). Stefna þessara flokka er
gegnsýrð af lífsskoöun rikjandi stétta.
Hlutskipti þeirra er að rimpa saman
stærstu götin á snjáðum flíkum
(kra bbameins) s j úklingsins.
Bandalag jafnaðarmanna vill ganga
skrefi lengra og sauma nýjar flíkur á
sjúklinginn. Þeir vilja breyta stjórn-
kerfinu án þess að hrófla við efnahags-
grundvellinum og ríkjandi hugmynda-
fræöi að neinu marki. Allir þessir
skottulæknar eru ófærir um að greina
sj úkdóminn, hvaö þá að lækna hann.
A.m.k. 3 byltingarsinnaöir, en van-
máttugir „vinstrihópar” vilja fylkja
fólki saman til róttækra lækningaraö-
geröa á grundvelli samhyggju og sam-
eignar. Þá skortir, (a.m.k. enn sem
komiö er) mjög kunnáttu í þjóðfélags-
legri læknisfræði til aö geta gert alvöru
úr því.
Til þeirra hagsýnu
Konur eru flestar hverjar illa þrúg-
aöar, sumpart af körlum sínum, en
mest þó af þeim körlum sem tróna efst
í kerfinu og laga það að sinum þörfum.
Sumar konur eru smám saman að upp-
götva hvemig um hnútana er búiö og
eru rétt nýbyrjaöar aö reyna að losa
um böndin. Kvennaframboðin og
kvennalistarnir eru fersk dæmi um
kúgaðan hóp, sem eflist aö sjálfsvitund
og skilur aö hann verður sjálfur að
slíta af sér böndin og breyta öllu sam-
félaginu.
Afram stelpur! Sumir okkar strák-
anna vona aö þið getið rutt braut að
mannsæmandi framtíð fyrir bömin
okkar. Látið ekki bugast, þó það komi í
ljós aö það þurfi að umturna öllu kerf-
inu og afskrifa „sannleikann” sem þaö
byggir á. Þetta kerfi er ekki aidargam-
alt hér á landi og hví skyldi það vera
eilíft? Hví skyldi ekki vera hægt að
finna enn nýjan sannleik og nýtt og
betra fyrirkomulag í samskiptum
manna og þjóöa?
Þorvaldur öra Áraason
liffræðingur.