Dagblaðið Vísir - DV - 19.07.1983, Blaðsíða 12

12
DV. ÞRIÐJUDAGUR19. JOli 1983.
Stjómarformaður og útgáfustióri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjórjogútgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoóarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALOSSON ogÚSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLLSTEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjóm: SÍDUMÚLA12—14. SÍMI86A11. Auglýsingar: SÍOUMÚLA 33. SÍMI27022.
Afgreiðsla. áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF„ SÍOUMÚLA12. P rentun:
ÁRVAKUR HF„SKEIFUNNI19.
Áskriftarverö á mánuöi 230 kr. Verö í iausasölu 20 kr.
Helgarblaö22 kr.
Ósigurí Madríd
Sendiherrar Vesturlanda hafa beðið enn einn ósigurinn
fyrir Sovétríkjunum. Eftir þriggja ára þras á Evrópu-
friðarráðstefnunni í Madrid hafa þeir fallizt á samkomu-
lag, sem magnar mannréttindabrot í Austur-Evrópu.
I þrjú ár hafa fulltrúar 35 ríkja þjarkað um, hvort
Sovétstjóminni beri að standa við loforð, sem Brésnéf
undirritaði í Helsinki árið 1975. Niðurstaðan er plagg, þar
sem ekki er minnzt á vaxandi mannréttindabrot.
Eftir þriggja ára deilur um, hvort verkföll eigi rétt á
sér, til dæmis í Póllandi, er ekki orð um þau í yfirlýsing-
unni frá Madrid. Þar segir aðeins, að menn skuli hafa rétt
á að vera í verkalýðsf élögum.
Eftir þriggja ára deilur um, hvort menn skuli vera
frjálsir fyrir herlögum, til dæmis í Póllandi, er ekki orð
um þau í yfirlýsingunni frá Madrid. Þar með hafa Vestur-
lönd samþykkt réttmæti herlaganna í Póllandi.
Eftir þriggja ára deilur um, hvort menn megi hafa með
sér félag til að fylgjast með, hvort staðið sé við undir-
skriftimar frá því í Helsinki, til dæmis í Sovétríkjunum,
er ekki orð um það í yfirlýsingunni frá Madrid.
Eftir þriggja ára deilur um, hvort fjölskyldur megi
sameinazt og hvort fólk megi í því skyni til dæmis flytjast
frá Sovétríkjunum, er ekki orð um slíkt í yfirlýsingunni
frá Madrid. Þar með er hin austræna svívirða réttlætt.
Eftir þriggja ára deilur um, hvort menn megi ótruflað
hlusta á útvarp frá útlöndum, til dæmis í Sovétríkjunum,
svo sem greinilega er skráð í Helsinki-samkomulaginu,
er ekki orð um það í yfirlýsingunni frá Madrid.
Eftir þriggja ára deilur um, hvort fréttamenn skuli
hafa óhindrað ferðafrelsi til að afla sér upplýsinga, til
dæmis í Sovétríkjunum, svo sem segir í Helsinki-
samningnum, er ekki orð um sh'kt í yfirlýsingunni frá
Madrid.
1 löng átta ár hefur Sovétstjórnin lagt sérstaka áherzlu
á að brjóta einmitt ákvæðin, sem Brésnéf undirritaði í
Helsinki árið 1975. Hún gengur harðar en áður fram í að1
halda f jölskyldum sundruðum, bara til að sýna vald sitt.
Erlendar útvarpssendingar eru núna meira truflaðar
en var fyrir samninginn í Helsinki. Og sérstök áherzla
hefur verið lögð á að hundelta þá menn, sem í Sovétríkj-
unum hafa mælt með því, að Helsinki-samningurinn
skyldi haldinn.
Svo standa vestrænir sendiherrar upp frá þriggja ára
samningaborði í Madrid með ekki neitt í höndunum, alls
ekki neitt. Með mannréttindaþögninni í yfirlýsingunni frá
Madrid er Sovétstjóminni gefið grænt ljós.
Betra hefði verið að skrifa ekki undir neitt en að skrifa
undir smánarplaggið frá Madrid. Raunar hefði verið
betra að skrifa ekki einu sinni undir Helsinki-samninginn,
svo hraksmánarleg reynsla sem er af honum.
Bezt væri að gera ekki annað á fundum með sovézkum
sendiherrum en að þylja orðrétta mannréttindayfirlýs-
ingu Sameinuðu þjóðanna, sem er bezta yfirlýsingin af
því tagi og meira að segja undirrituð af Sovétstjórninni.
Til að bæta gráu ofan á svart hafa hinir vestrænu sendi-
herrar í Madrid fallizt á framhaldsfund í Stokkhólmi á
næsta ári, þar sem sendiherrar Sovétríkjanna eiga að fá
sérstakt tækifæri til að tjá sína frábæru friðarást, saman-.
ber Afganistan.
Jónas Kristjánsson
STEINDEPILL
Skrifaðeftirhelgína
— Hefurðu séð steindepil nýlega,
spurði maðurinn við ána mig, ellegar
sendlinginn, og ég fann að hjá honum
var þjáningin innvortis.
Hann beið ekki eftir svari, heldur
hélt áfram.
Maður heyrir ekki einu sinni i
spóum lengur. Spóinn var þó vanur
að koma fyrstur með söng á vorin, og
hann söng lengur frameftir hausti en
nokkur annar fugl. Svona var það að
minnsta kosti fyrir austan.
Nei, ég varð að viðurkenna þaö, að
ekki hafði verið mikið um steindepil í
ár, þótt töluvert væri af kríu.
— Það gerir svartbakurínn, sagði
hann dapurlega og þaö byrjaði aftur
aö rígna.
Og ég fór að hugsa um steindepil-
inn; smáfugl á stærð við fimmtíu-
kall, eða hundraðkall, og var meö
öfugt T á stélinu. En þetta með öfuga
T-iö hafði ég nú aldrei skiliö. En þeir
vildu vist hafa þetta svona í Landa-
koti og þar varð engu haggað. Eigin-
lega minnti þetta T merki meira á
ornament á flugvélarstéli en á fugL
Á þotustél, enda er fuglinn kvikur.
Já, steindepillinn var merkilegur
fugl og var með kurteisustu fuglum i
vesturbænum í gamla daga, þegar
ég var barn. Var alltaf að bukka sig
og beygja, þegar hann tyllti sér á
kalda jörðina. Alveg eins og hann
væri að biðja afsökunar á tilvist
sinni. Á þvi að þurfa að hafa öðru
hverju jörð til þess aö standa á, og
svo sagöi hann takk með rússneskum
hreim, en í lærðum bókum er söng
hans h'kt við lævirkjadill, en á þeirri
söngfræði, eða lævirkjadilli kann ég
engin skil, þótt ég hafi heyrt um
þjáningu næturgalans.
Já, ég fór að hugsa um fugla.
Höfðu þeir nú líka yfirgefið okkur,
eins og þorskurinn pg loðnan?
Jú, þetta var mikið rétt hjá
manninum viö ána, þar var ekki
mikið um steindepil nú um stundir.
Þessi háttprúði fugl, sem plltaf var
að hneigja sig fyrir smásteinum,
blómum og grasi, virtist ekki vera
hér lengur. Aö minnsta kosti ekki i
vesturbænum. Hér voru aöeins lús-
ugir starar, sem skutust eins og
rottur milli kulvísra trjánna,
emjandi af kláða undan staraflónni.
En hvaö um það, manni gefst ekki
mikill timi til þess að hugsa um
steindepil i þessarí makalausu,
niðurrigndu borg. Kommúnistinn,
sem ég drekk stundum kaffi meö,
eða öllu heldur sötrum viö saman
lífsgátuna og þýska heimspeki, var
nú í greinilegu uppnámi, og hann
veifaði þriðjudags Þjóðviljanum,
sem hlutafélagið gaf út 12. júlí,
síðastliðinn.
— Þarna hafið þiö það, hvæsti
hann. Hægt aö malbika hálfan hring-
veginn fyrir peningana, sem þeir
ætla að leggja í flugstööina. Átta
hundruð milljónir og samt á rikið
ekki til peninga fyrír tannviðgerð-
um. Og auðvitaö varð ég að viður-
kenna að íslensk stefna heföi verið
betri, stefna Olafs Jóhannessonar,
en þá hefði Olaf ur Ragnar Grimsson
verið látinn teikna flugstöðina, og þá
hefði mátt malbika mikiö fyrír
mismuninn.
Hæfilega stór flugstöð, eins og
kommarnir nefna það, svona eins og
i Kabúl, þar sem ekki þarf aö skilja
að varnarliðið og heimamenn.
Og ég ætlaði að fara að samsinna
honum, en þá var hann rokinn og
hann skildi eftir blað hlutafélagsins.
Stöðumælirínn var kominn á gult og
vörður í pólskum hermannabúningi
var á gangi með herlagamiöa, var
byrjaöur aö sekta þá sem ekki höfðu
sett í stöðumælinn, eftir að tíminn
var útrunninn.
Hann stóð upp og tók út úr bollan-
um, en haföi ekki augun af
stöðumælaverðinum.
— Þeir verða að sekta fimmtíu
fyrir hádegi núna, sagði hann, — og
annað eins eftir hádegið, og svo hljóp
Kjallarinn
Jónas Guðmundsson ;
hann og bjacgaöl Volvónum sínum,
því þetta er Volvókommi, úr klóm
Jaruselskis, stöðumælavarðar, sem
virtist ekki vera mikið upp á sam-
stöðu við Austurvöll þennan dag,
fremur en endranær. Já, miðbærinn
var búinn að vera, svona umferðar-
lagalega séð, eftir aö hann Öli lög-
regluþjónn fór á eftirlaun, eftir að
hafa veríð þolinmóöasta yfirvald
þessa bæjarhluta i marga áratugi.
Lét menn að mestu í friði með sitt,,
allt sitt líf — smámunina á ég við, en
svo vann hann ævistarfið í einni
striklotu siðari hluta desember-
mánaöar, í einum logandi hvelli og
fór á pensjón. — Og síðan er enginn í
rauninni óhultur i þessum bæ, því viö
sitjum uppi með stöðumælaverði og
löggur, sem hópast eins og gammar
aö ökutækjunum. Einkanlega viö
jarðarfarir, sem taka þrjú kortér, en
stöðumælarnir grafa bíleigandann á
hinn bóginn á hálftíma.
— Eg held aö þeir ættu heldur að
selja inn á jaröarfarimar, sagði reiði
lögfræðingurinn um daginn, þegar
hann var að reyna að leysa stöðu-
mælasektina af vinnukonunni í regn-
inu. Og eiginlega er Dómkirkjan að
verða að grafvél, sagöi hann, fremur
en dómkirkju og sorgin ekur hljóð-
laust á brott og hverfur bak við hom-
ið á eilíföinni og öllu er lokið.
Eg sat einn eftir í kaffihúsinu, með
lifsgátuna og þriöjudagsblað hluta-
félagsins um hamingjuna, þar sem
það stóð svart á hvítu: „Islenska
framlagiö í flugstöðina 800 milljónir
króna. Nóg til að malbika hálfan
hringveginn. Ein stærstu fjárfest-
lngarmlstök sem gerð hafa verið,”
var haft eftir Ragnari Arnalds,
fyrrum ráöherra, en eftir orðum
hans hljóta menn þó að taka, þvi þar
talar maður, sem fylgt hefur réttri
fjárfestingu. Var til að mynda aðal-
maðurinn í Kröflunefnd, sem reisti
Kröfluvirkjun fyrir þingið. Ein-
hverja arðbæmstu virkjun allra
tíma. Þjóðin heföi liklega eitthvað
sagt, ef þá hefði verið farið á sama
hátt meö peninga. Og siöar las ég í
sama ágæta málgagni, að það væri
stefna Alþýðubandalagsins, að flug-
stöðvar gætu boríð sig, og er þá
væntanlega átt við svipaðan, pen-
ingalegan gróða og nú er af flug-
stöðvunum á Homafirði, Vest-
mannaeyjum, Akureyri og Egils-
stöðum, svo dæmi séu nefnd. Eða að
ekki sé nú minnst á flugstöðina í
Aöaldal, sem nú verður fokheld fyrir
haustið og getur f arið aö mala gull.
Þessi krafa Þjóðviljans er auð-
vitaö sjálfsögö og rétt, og eiginlega
ætti blaöið að birta hiö bráðasta
hinar stórkostlegu peningatekjur,
sem Islendingar hafa haft af flug-
mannvirkj um sínum til þessa.
Þaö kann að vera að steindepillinn
sé með öfugt té, formerki í fjárfest-
ingareikningi verða þó að vera rétt.
Það kann vel að vera rétt, að hin
hæfilega stóra íslenska flugstöö
hlutafélagsins og Olafs Ragnars
Grímssonar, sem reisa á fyrir ís-
lenska peninga, einvörðungu, en ekki
sníkjufé frá Bandaríkjamönnum, sé
rétt lausn. En þá spyr maöur: Hvar
á að taka peninga fyrir útivinnu?
Hver á að borga hlaðiö, aðkeyrslu-
brautir, oliuverkiö fyrir nýju flug-
stööina?
Frá því hefur verið greint, að
kostnaður Bandaríkjamanna af
þessum liö flugstöövarinnar sé
áætlaöur 55 milljónir Bandaríkja-
dala, eöa 1925 milljónir íslenskra
króna, reiknað á ferðamannagengi
Svavars Gestssonar. En hjá þessu
veröur ekki komist, ef færa á flug-
stöðina, því það verður að vera unnt
að aka flugvélum að henni og frá,
geyma þar vélar og fylla þær með
eldsneyti. Og í því sambandi skiptir
það engu hvor teiknar flugstöðina,
Olafur Ragnar Grímsson. eða húsa-
meistari ríkisins.
Og þá vaknar sú spuming. Hvar á
að taka 1925 milljónir króna og svo
4—500 milljónir i flugstöð, sem Al-
þýðubandalagiö, samtök hemáms-
andstæðinga, E1 Salvadomefndin og
hlutafélagið um sannleikann og
Þjóðviljann geta sætt sig við?
Komiö hefur i ljós, að ríkisfjármál-
inem hrikaleg.
Ekki kenni ég kommúnistum um
það. Þeir reyndu sitt besta til þess
aö viðhalda kærleika heimilanna. En
þaö veröur að segjast eins og er, aö
steindepill er sjaldséður fugl, nú um
stundir. En hvað þaö nú annars er,
þá þarf hann — eins og fleiri, helst að
tylla sér á jörðina, öðra hverju. Og
við getum spurt: Hvað mikið má
malbika fyrir 1925 milljónir króna,
eöa öllu heldur 2500 milljónir króna;
hvað mátti malbika mikiö fyrír hana
. Kröflu, er unnin var undir sérstakri
stjórn Ragnars Arnalds, sem heldur
svo fast við alla arðsemi, og telur
þess utan réttlætanlegt að ríkið
græði peninga á flugstöðvum í strjál-
* býlinu? Raki saman peningum á bú-
setuþvingunum.
Hann hélt áfram aö rígna.
Jónas Guðmundsson rlthöfundur.