Dagblaðið Vísir - DV - 17.09.1983, Blaðsíða 15

AÐ
LOSA
GEYMSLUNA
EÐA
BÍLSKÚRINN
SMÁAUGLÝSIIMG í
LEYSIR VANDANN
Það má vel vera að þér finnist ekki taka því að
auglýsa allt það, sem safnast hefur í kringum þig.
En það getur lika vel verið að einhver annar sé að
leita að þvi sem þú hefur falið í geymslunni eða bíl-
skúrnum.
OPIÐ:
Mánudaga — föstudaga kl. 9—22.
Laugardaga kl. 9—14.
Sunnudaga kl. 18—22.
SMÁAUGLÝSINGADEILD
ÞVERHOLT111
SÍMI 27022
DV. LAUGARDAGUR17. SEPTEMBER1983. DV. LAUGARDAGUR17. SEPTEMBER1983.
15
Ærsladrauguriiui
Írafellsmóri
— stuttir frásöguþættir af draugnum sem
hrelldi f ólk h vaö mest á sinni tí ö
Einhver frægasti draugur sem hræddi og svekkti lands-
menn á fyrri árum er vafa/ítið hann írafeiismóri. Voru ófáir
kiækirnir og strákapörin sem hann beitti menn og málleys-
ingja og eru sumar sögurnar af Móra orðnar allþekktar á
prenti. Þó ekki aiiar. Hér fara á eftir nokkrar sögur af
þessum ærsladraug sem hafðar voru eftir Óiafi bónda Hall-
dórssyni sem bjó fyrrum á Arnarfelli í Þingvallasveit og lóst á
tíræðisaldri fyrir nokkrum árum. Ólafur þótti hraustleika-
maður hinn mesti og fróður vel og hólt sálarkröftum tii hins
síðasta. Róið hafði hann á árabátum frá Suðurnesjum fimmtíu
og þrjór vertiðir. Eftirfarandi sögur hans sagði hann Ragnari
Ásgeirssyni og gaf hinn síðarnefndi þær út fyrir mörgum
árum. Er tilhlýðilegt að birta þessar draugasögur af Móra þar
sem he/dur er farið að stytta daginn og skammdegismyrkrið
tekið að vofa yfir ísiendingum enn einu sinni. -SER.
Um írafellsmóra
Olafur Halldórsson fæddist á
Kjalarnesi í júnímánuði 1863. Hann
ólst upp þar í sveit og þótti maður
mjög minnugur á liðna tíð og kunni
þar af leiðandi frá mörgu að segja.
Olafur ólst upp á Bjargi, sem er á
næstu grösum við Saurbæ og lágu túnin
saman, en það er nú fyrir margt löngu
komiðíeyði.
I æsku Olafs voru þaö aðallega tveir
draugar sem gerðu vart við sig í Kjós
og á Kjalamesi. Var annar þeirra
hinn víðfrægi Móri sem kenndúr var
við Irafell og átti að fylgja fólki af
Kortsættinni. Hitt var kvendraugur
eöa Skotta sem gekk undir nafninu
Svartbrella og hélt hún sig helst i
námunda við Hvamm og Hvammsvík-
ina. Ekki veit Olafur þó hvernig á
henni eða nafni hennar stóð og engar
sérstakar sögur heyrði hann um hana
eða aö hún gerði neitt illt af sér og eftir
því að dæma hefur hún verið mesti
meinleysisdraugur.
En um Irafellsmóra var öðru máli að
gegna.
Mórileikur
áÓlaf
Olafur átti heima á Bjargi, eins og
fyrr segir, og var á fimmtánda árinu
þegar hann gekk til prestsins til undir-
búnings fermingarinnar. Gerði Móri
honum þá einu sinni slæman grikk.
Olafur átti að fara að Saurbæ til
spuminga því að presturinn, séra Þor-
kell Bjarnason á Reynivöllum, ætlaöi
að spyrja fermingarbörnin eftir mess-
una. Drengur frá Artúni gekk líka til
spurninga og hitti Olafur hann um
morguninn niöri í fjöm er hann var að
líta eftir fé og sammæltist við hann um
að veröa samferða aö Saurbæ til mess-
unnar um hádegi og átti drengurinn að
ganga viö á Bjargi, sem er lítill
krókur.
Þegar leið að messutimanum stóð
Olafur við glugga í baðstofunni og var
aö þvo sér. Verður honum þá litið út
um gluggann og sér að strákur gengur
í mýrinni fyrir neðan túngaröinn og
var hann í bláum sokkum með
snjóhvítum ristarþvengjum, en með
sjóhattsgarm á höfðinu og rifið upp í
hann fyrir ofan augun. Til að missa
ekki af samfylgdinni hentist Ölafur af
stað til að ná í hann, en leiti bar á milii
og sá Olafur hann ekki aftur og veit
ekki af sér fyrr en hann er kominn
heim aðSaurbæ, fast að kirkjugarði og
tekur hann þá fyrst eftir aö hann er
berfættur og á nærbuxunum. Var hann
ærið sneypulegur þegar hann áttaði sig
á þessu og sneri heim að Bjargi og
varð ekki af spurningunum í það sinn.
En enginn hafði tekið eftir Olafi, því
allir voru komnir inn í kirkjuna þegar
hann kom að sáluhliðinu.
Rúmfiet Móra
Oftar varð Olafur var við Móra
þegar hann var á Bjargi, til dæmis sá
hann honum oft bregða fyrir á undan
komu gesta af Kortsættinni, en sjaldn-
ast varð neitt sögulegt úr því. A Bjargi
bjó síöastur Þórður Asmundsson, faðir
Matthíasar rithöfundar og þeirra
systkina. Var Olafur hjá honum í sjö
ár og var þá kominn um fertugt.
I baðstofunni var rúm, nálægt stiga-
gatinu. Var það oftast autt og var talið
að Móri hallaði sér oft út af í því, ef
hann stóð eitthvað við. Einu sinni kom
Olafur seint heim úr smalamennsku,
þreyttur og göngumóður og fleygði sér
til hvíldar í þetta rúm.
Um miöja nótt vaknaði hann viö
þann vonda draum að Móri hafði
kreppt hendur um háls honum, rétt svo
sem ætlunin væri að kyrkja hann.
Slengdist hann fram úr rúminu í áttina
aö stigagatinu. Ekki sá Olafur Móra
því skuggsýnt var í baöstofunni, en
fann þess betur til hans og ekki þóttu
honum handtÖkin þægileg.
Af viðureign þessari varð mikill
gauragangur og hávaði og viö það
vöknuðu húsráðendur og brugðu upp
ljósi. Var Olafur þá kominn fram á
hlerann yfir stigagatinu. Sagði bóndi
þá: „Þig hefur dreymt illa Oli minn,”
— og brosti við.
En um morguninn, þegar þeir voru
úti í hlööu að láta í meisana sagði
bóndi: „Móri hefur orðið nærgöngull
við þig í nótt. Það er alvani að hann
geri vart við sig hér, hann heldur sig
oftast í þessu rúmfleti — og hefur þóst
illa leikinn að vera rekinn úr bælinu.”
írafellsmóri
afturreka
A Ketilsstöðum á Kjalarnesi bjó
bóndi að nafni Bjami Sigurðsson. Kona
hans hét Asa og var Olafsdóttir og hún
var af Irafellsættinni. Móri hallaði sér
því oft að á Ketilsstöðum.
Þau Ketilsstaðahjón áttu dreng, sem
var vitskertur í vöggu og lifði viö
mestu harmkvæli til tvítugsaldurs.
Var það foreldrum hans þungbær
raun. Móra var kennt um þetta heilsu-
leysi drengsins.
Kristinn bróðir Ásu húsfreyju bjó í
Engey við Reykjavík og leitaöi Móri
fast á að komast meö honum út í eyna
en Kristinn sá alltaf Móra og hleypti
honum aldrei út í eyna svo aö aldrei
varð þar neitt að af völdum hans.
Það var einu sinni að bátur Kristins,
sem var fjögurra manna far, lá full-
fermdur við bryggju í Reykjavík og
voru hásetarnir komnir út í hann og
biðu formannsins. Kemur svo
Kristinn, gengur að bátnum, lítur
rannsakandi i kringum sig og segir:
„Hvar er nú Móri?” — Því hann sá

___-
hann hvergi. Stígur hann síðan út í bát-
inn og skipar svo hásetunum að rifa
farangur allan upp úr skutnum. En þar
hafði þá Móri holað sér niður undir
vamingnum.
„Þú verður ekki samferða í þetta
sinn frændi!”, sagði Kristinn þegar
hann rak Móra upp úr bátnum og var
hann ærið lúpulegur þegar hann
snautaði upp eftir bryggjunni.
Móri fer
að Goðdölum
Séra Jón Benediktsson, sem einu
sinni var prestur í Goðdölum í Skaga-
firði, átti fyrir konu Guðrúnu Korts-
dóttur frá Möðrufelli í Kjós. Þegar þau
hjónin fluttu norður að Goðdölum, var
Móri, einhverra hluta vegna, ekki við-
látinn og flutti ekki með. En einhverju
sinni, þegar séra Jón var á suöurieið
mætir hann Móra uppi á Holtavörðu-
heiði og var hann þá skólaus og á
sokkaleistunum.
,Jlvert ert þú að fara?” spurðiséra
Jón, „og hvert er erindið?”
„Að Goðdölum, að finna frúna,”
svaraði Móri.
„Þúferð ekki lengra,” sagði prestur,
en Móri tók því illa, nema því aðeins aö
hann fengi frakkann og stígvélin sem
klerkurvarí.
„Stígvélin getur þú fengið,” sagði
séra Jón,, ,en f rakkann færðu ekki,” og
samdist svo með þeim og skyldi Móri
ekki mega koma í Skagafjörö meðan
eitthvað væri eftir af stíg vélunum.
Sást Móri síðan lengi á þessum
stígvélum og entust þau honum vel og
lengi. En svo fór þó um siöir að þau
slitnuöu og sá skyggn maður að síðast
var ekki eftir nema vinstri stígvéla-
leggurinn ofan við ökkla. Stóö Móri vel
við samninginn engu að síður og kom
ekki norður meðan tætla var eftir af
stígvélinu.
En þá leið heldur ekki á löngu áður
en Móri kom norður aö Goðdölum og
varð þar til mikilla óþæginda fyrir
prestfrúna og ennfremur drap hann
gripi fyrir presti.
Séra Jón Benediktsson og Hjálmar
skáld í Bólu voru miklir vinir og þar
kom að séra Jóni þóttu aðfarir Móra
orðnar illþolandi og hann sneri sér til
Hjálmars og bað hann aö koma honum
fyrir. Vildi Hjálmar umfram allt gera
það fyrir prest, en tókst það þó ekki,
því fátt hrein á Móra.
En þó dró svo úr Móra fyrir andhita
og aögerðir Hjálmars að ekki drap
hann neina skepnu fyrir presti eftir
það.
Ljót saga um
írafellsmóra
Svo sem alkunna var fylgdi Móri
Magnúsi Kortssyni fast, svo að segja
hvert sem hann fór.
Einu sinni brá Magnús sér til
Reykiavíkur og hugðist aö biðja
gistingar á Skrauthólum á Kjalar-
nesi. Kom hann þangað svo síðla
kvölds að fólkið var háttað. Guðaði
hann á glugga, en fólkið var í fasta
svefni og fékk hann ekki vakið það. En
sökum þess að Magnús var vel kunnug-
ur þar tók hann það ráð að fara út í
fjósiö og kom hann sér þar fyrir á
auðum bás og svaf þar um nóttina. Um
fótaferð gerði hann svo vart við sig á
bænum og var vel tekið og gefið kaffi
inniíbaðstofu.
Fyrir framan rúm hjónanna var
vagga og kombam í, sem bærði ekki á
sér. En þegar kaffið var dmkkið fór
móðirin aö hyggja að barninu, og var
það þá dáið. Hafði móðirin síðast heyrt
í því seint um kvöldið áður, en ekki sá
annaö á þvi en nokkra bláa bletti á
hálsi, svo sem eftir fingurgóma.
Nokkm síðar fór Magnús með bónda
út í fjós, er hann fór að gefa kúnum, en
þegar þeir komu þangaö lá ein kýrin
dauö á básnum. Var hún stórhymd
mjög og lá hún með hausinn undir sig,
þannig að annað hornið hafði stungist
inn í hjartaö, og þótti það með ólíkind-
um.
Það var ekki ósjaldan að Móri dræpi
gripi, en að hann hefði oröið mannlegri
vem að bana hefur ekki heyrst, nema
þaö hafi þá orðið í þetta sinn. Reynt
var að dylja þetta fyrir Magnúsi, sem
var oröinn mjög svekktur yfir skrá-
veifum þeim, sem Móri gerði á bæjum
þar sem hann kom.
Síðasta sagan af Móra
Árið 1951 átti Olafur Halldórsson
heima á Framnesvegi, í næsta húsi við
Eiði á Seltjarnamesi. Kvöld eitt þegar
hann var háttaður, sér hann allt í einu
sinn gamla kunningja, Irafellsmóra,
standa viö rúmgaflinn. Ekki hafðist
hann neitt aö, bara stóö þarna graf-
kyrr.
Var hann nú allur mjög genginn
saman, nokkum veginn jafnhár
rúmgaflinum, og svo lítilfjörlegur að
hann var varla annað en hismi aö sjá,
enda hafði hann nú fylgt Kortsættinni
dyggilega, víða í niunda ættliö, eins og
honum hafði upphaflega verið fyrir-
skipað.
Hann bara stóð þama með mjall-
hvítt háriö eins og toglagöa, og skeggið
svo sítt að þaö náði niður á lappirnar.
Rétt aðeins glórði í holar og kolsvartar
augnatóttimar.
Litlu síðar liðaöist hann í sundur og
hvarf.
Um miðjan næsta dag, eftir þetta at-
vik, kom góöur kunningi Olafs af
Kortsættinni aö heimsækja hann. Og
fylgdi Móri honum ekki. Aldrei síðar sá
Olafur Móra bregða fyrir, þó aö þessi
maður eða aðrir af sömu ætt hafi
komið til hans. Er helst á þvi að Móri
hafi þama stigiö sín síðustu spor.
Lýkur þar með þessum frásöguþátt-
um af klækjarefnum Irafellsmóra.
WK4IV
Fsest á
ííásss-
MEÐAL EFNIS
Í ÞESSARI VIKU
Sœnsk gœðavam,
Ijósapemr 25w-100w,
^KAUPFBAGID