Dagblaðið Vísir - DV - 07.10.1983, Blaðsíða 10

10
DV. FÖSTUDAGUR 7. OKTOBER1983.
Útlönd Útlönd Útlönd Utlönd
Umsjón: Ólafur B. Guðnason
Stranss kveöur Honecker og heldur helm á leið með skilaboð til kanslaraas.
Þýskaland:
Kohi og Strauss
hugaaö
sameiningu
þýsku ríkjanna
Kohl spurði Andropov hvort hann v*ri ekkl ... en Andropov svaraði ekki.
fylgjandl sameinlngu Þýskalands...
Frans Josef Strauss, hinn hægri
sinnaði forsætisráðherra Bæjara-
lands og valdamaður í v-þýsku ríkis-
stjóminni, sem öllum vinstrimönn-
um í V-Þýskalandi er svo illa við,
gerðist sendiboði í síðasta mánuöi og
svo ólíklegt sem þaö er bar hann boð
frá A-Þýskalandi til kanslara V-
Þýskalands, Helmuts Kohl. Strauss
færði A-Þjóðverjum lán upp á einn
milljarð marka og í lok heimsóknar
sinnar kvaddi hann Honecker,
leiðtoga a-þýskra kommúnista og tók
um leið viö bréfi til v-þýskra stjórn-.
valda.
Síðan hefur ekki veriö á þessi skjöl ’
minnst opinberlega. En samkvæmt
heimildum í V-Þýskalandi er þar að
finna lesefni upp á fjórar og hálfa.
síöu sem gæti verið efni í kennslu-
stund um samband þýsku ríkjanna
tveggja eins og það er nú.
Fyrri hluti bréfsins getur sjö
atriða þar sem A-Þjóðverjar bjóðastf
til frekari samvinnu við stjómvöld í
Bonn. Þar er meðal annars boðið upp
á áframhaldandi sölu á samvisku-
föngum frá A-Þýskalandi til V-
Þýskalands en nú nema þau viðskipti
um 1000 föngum árlega. Þá er þar
lofað að færri pakkar sem sendir em
í pósti til A-Þýskalands týnist í
meðförum yfirvalda. Og a-þýsk
stjómvöld bjóöast til samstarfs við
stjómvöld í Bonn um umhverfis-
vemd, sérlega hreinsun vatnsfalla!
og lofts.
Viðkvæmt mál ,
Seinni hluti bréfsins er pólitískt j
viðkvæmari. Það er afrit af bréfi:
sem Honecker sendi lögregluyfir-
völdum í A-Þýskalandi í framhaldi
af því aö þrír hafa látist við landa-
mæri ríkjanna tveggja í sumar, þar
af tveir meðan þeir vom i vörslu a-
þýsku lögreglunnar við landamæra-
stöð. 1 bréfi Honeckers til lögreglu-
yfirvalda em fyrirskipanir um að í
framtíðinni skuli lögregluþjónar við
landamærin sýna „kurteisi” og
„varfæmi”. Þessar skipanir túlka
undrandi embættismenn í Bonn sem
viðurkenningu a-þýskra stjórnvalda
á því að þau beri ábyrgð á dauða
mannanna og séu af sökunarbeiðni.
Það eru v-þýskir embættismenn
sem hafa staöfest að þetta sé
raunverulegt innihald bréfs Honeck-
ers til Kohl. Bréf þetta er sérlega ,
upplýsandi fyrir þaö að af því má
glögglega sjá hvemig A-Þjóðverjar
hyggjast viðhalda og jafnvel auka
samskipti sín við V-Þjóðverja á
sama tíma og kalda stríðiö er að
vakna að nýju og deilur um kjarn-1
orkuvopnabúnaö fara harðnandi.
Það sem skiptir jafnvel meira máli
er að bréfið sýnir, ásamt hinu stóra
v-þýska láni, aö þýsku ríkin vilja
mikið til þess vinna aö halda sam-
bandi sín á milli þrátt fyrir versn-
andi sambúð risaveldanna.'
Aðstoðarmaður Kohls kanslara
hefur viðurkennt að stjórnvöld í
Bonn hafi tímasett tilkynninguna um
lánveitingu til A-Þýskalands svo að
hana beri upp á sama tíma og Kohl
var í heimsókn í Moskvu. Hann sagði
aö lánið væri hugsað sem einskonar
merki um það að samstarf ríkjanna
tveggja myndi halda áfram, hvaði
sem geröist við samningaborðið í
Genf. Þá myndi lánið gera Sovétríkj-
unum erfiðara fyrir ef þau vildu
hefta samskipti ríkjanna.
Það er staðreynd að þrátt fyrir inn-
rásina í Afghanistan, herlögin í Pól-
landi, deilur um kjamorkuvopna-
búnað og slæma sambúð risaveld-.
anna almennt hafa samskipti þýsku:
ríkjanna aukist bæði viðskiptaleg og
pólitísk. A sama tíma og kóreska1
farþegaþotan var skotin niður yfir;
Shakalin-eyju var Helmut Schmidt,,
fyrrum kanslari V-Þýskalands, í
heimsókn í A-Þýskalandi.
Þýskir hagsmunir
Hin nýja hægri stjóm í Bonn hefur
í engum aðalatriðum breytt þeim
samskiptum þýsku ríkjanna sem
ríkisstjórn jafnaðarmanna kom á.
Verslun milli ríkjanna hefur þrefald-
ast á tíu síðustu árum og á fyrri
helmingi þessa árs jókst innflutning-
ur A-Þjóðverja á vörum frá V-
Þýskalandi um 33%, miðaö við sama
tima í fyrra. Nemendaskipti fara
fram og einkaheimsóknum V-Þjóð-
verja fjölgar sífellt til A-Þýskalands.
Og þing ríkjanna tveggja íhuga nán-
ara samstarf.
Það sem athyglisverðast sýnist er
kannski það að ríkisstjómir beggja
ríkjanna tala meira um þýska hags-
muni en minna sem talsmenn risa-
veldanna. A-Þjóðverjar eru enn mun
háðari Sovétmönnum en V-Þjóðverj-
ar eru Bandaríkjamönnum. En
stjómvöldum beggja ríkjanna virð-
ist ljóst að þau eiga ekki aðeins sam-
eiginlegt tungumál og menningar-
arfleifð heldur einnig erfiða land-
fræðilega stöðu í hugsanlegu einvígi'
risaveldanna.
Þessi samskipti þýsku ríkjanna
gefa risaveldunum mörg tækifæri til
ávinnings, en valda einnig hættum.
Því háðari sem A-Þjóðverjar verða
V-Þjóðverjum efnahagslega því
meiri áhrif gætu Vesturveldin haft ái
stjórnvöld í A-Berlín. Og aukin efna-.
hagsleg samskipti gætu leitt til víð-
tækari samskipta sem gætu grafið
undan sambandi Sovétmanna viö öfl-,
ugasta ríkið meðal austantjaldsríkj-
anna. En sumir bandarískir
embættismenn óttast þaö að eftir þvi
sem V-Þjóðverjar teygja sig lengra
til samstarfs við A-Þýskaland verði.
þeir ótryggari bandamenn. Þeir hafa
áhyggjur af því að V-Þjóðverjar sýni
Sovétmönnum þegar of mikla tillits-,
semi og benda á hógvær viðbrögð
stjómvalda í Bonn þegar herlög voru
sett í PóUandi.
Hvað Sovétmenn varðar er
‘ ávinningurinn sá að A-Þjóðverjar
bjargast efnahagslega. Lánafyrir-
greiðslan sem A-Þjóðverjar fá er
meiri en nokkurt annað A-Evrópu-
ríki gæti gert sér vonir um í V-Þýska-
landi. Að auki fá a-þýskar vörur sér-
stök tollfríðindi í V-Þýskalandi sem
færir A-Þjóðverjum talsveröar
gjaMeyristekjur.
Það sem skiptir Sovétmenn þó
mestu máli er þaö aö A-Þjóðverjar
hafa verið þeirra traustustu milli-
göngumenn varðandi öflun tækni-
þekkingar frá Vesturlöndum hvort
sem það er gert meö njósnum eða
slík þekking fengin á löglegan hátt.
Sovétríkin
og sameining
Þó eru Sovétmenn ekki allskostar
ánægðir með aukin samskipti þýsku
ríkjanna. 1 fyrsta lagi gæti farið fyrir
A-Þjóðverjum eins og fyrir Pól-
verjum og erlendar skuldir vaxið
þeim yfir höfuð. Að auki vita
stjómarherrar í Moskvu að margir
V-Þjóöverjar eru fylgjandi auknum
samskiptum við A-Þýskaland vegna
þess að með því mætti losa um
bandalag þeirra við Sovétmenn. Og
áhyggjur Sovétmanna hljóta aö hafa
aukist þegar kanslari V-Þýskalands,
Helmut Kohl, lýsti sig fylgjandi sam-
einingu þýsku ríkjanna þegar hann
var í opinberri heimsókn til Sovét-
ríkjanna fyrir nokkm. Hann spurði
leiðtoga Sovétmanna, Yuri
Andropov, hvort hann væri ekki
fylgjandi slíkri sameiningu. Andro-
pofsvaraðiekki.
Kunnugir menn segja að Kohl vilji
ræða pólitískt skipulag Evrópu og að
hann vilji vekja umræöu um samein-
ingu Þýskalands án þess að skemma
fyrir sambandi austurs og vesturs.
Þetta er í fyrsta sinn í langan tíma
sem sameining þýsku ríkjanna er til
umræöu í v-þýskum stjórnmálum.
Jafnvel heitustu stuðningsmenn
sameiningar vita að slíkt er ekki
mögulegt í næstu framtíö. Eins og
einn v-þýskur embættismaður segir
verður Þýskaland ekki sameinað
fyrr en komist hefur veriö fyrir
sundmngu Evrópu.
Leiðtogar A-Þýskalands ræða á
hinn bóginn sameiningu aldrei opin-
berlega. Þeir vilja hafa sem mestan
efnahagslegan ávinning af samstarfi
með sem minnstum pólitískum til-
slökunum. Bréf Honeckers til Kohls
er listi yfir minniháttar samkomu-
lagsatriði, ekki áætlun um byltingar-
kenndar breytingar. En þessi litlu
skref þjóna stefnumiðum V-Þjóð-
verja sem era mun stærri. Frans
Josef Strauss sagði í viðtali í tíma-
ritinu Stem nýlega að „sameining
þýsku ríkjanna verður ekki fyrir
byltingu eða stríð, eins og á fyrri öld-
um, heldur vegna þróunar”.
Friðarhreyfing
fyrir sameiningu
Það er merkilegt að sameining
þýsku ríkjanna er sameiginlegt
stefnumið stjórnvalda og margra
áhangenda v-þýsku friðar-
hreyfingarinnar. Margir Þjóðverjar
em mótfallnir uppsetningu meðal-
drægra eldflauga í V-Þýskalandi þar,
sem það gæti leitt til þess aö Sovét-
menn settu svipuð vopn upp í A-
Þýskalandi sem myndi undirstrika
aðskilnað ríkjanna tveggja. Þeir
segja að kjarnorkuvopnalaus og
hemaöarbandalagalaus Evrópa sé
forsenda fyrir sameinuðu Þýska-
landi. Þannig er sterkur keimur
þjóðemiskenndar í þýsku friðar-
hreyfingunni sem gerir hana nokkuð
sérstaka meðal friðarhreyfinga í
Evrópu.
Jafrivel nýjar eldflaugar munu
ekki hindra efnahagsleg samskipti
þýsku ríkjanna. A-Þjóðverjar snem
sér til V-Þjóðverja vegna þess að
þeir áttu lítið af erlendum gjaldeyri
og urðu aö skera niður dýran inn-
flutning. Lánafyrirgreiðsla og ýmis-
legt annað gerir A-Þjóðverjum nú
kleift að bæta sér upp skort á inn-
flutningsvörum með því aö kaupa v-
þýska vöm. Innflutningur á land-
búnaðarafurðum frá V-Þýskalandi
jókst um 70%. Innflutningur á stáli
og jámi jókst um 257%. Á sama tíma
jókst innflutningur frá A-Þýskalandi
til V-Þýskalands aðeins um 2%. Þess
vegna jókst viðskiptahalli A-
Þjóðverja gagnvart V-Þýskalandi
gífurlega á þessu ári. Hagfræðingar
segja að lánin frá v-þýsku bönkunum
geri A-Þjóðverjum kleift aö komast í
gegn um þetta ár. En þeir verði að fá
aftur lán á næsta árí.