Dagblaðið Vísir - DV - 01.11.1983, Blaðsíða 14

14 DV. ÞRIÐJUDAGUR1. NOVEMBER1983.
FÁNÝTIFRIÐARHÓPA
Stuöla friðarhópar aö friði eöa
bera þeir með sér feigöarboöa? Eru
þeir kannski þaö tæki sem náttúran
sjálf notar sem tilræði viö sjálfa sig,
þegar komið er aö heimsslitum?
Þegar reynt er að rýna í rök-
semdafærslur þeirra hópa og ein-
staklinga, sem þykjast vilja koma í
veg fyrir kjamorkustriö eða annaö
verra meö því að hindra aukinn
vopnabúnaö Atlantshafsbandalags-
ins í Evrópu kemur manni oftar en
ekki í huga, að mannkyni stafi vart
meiri hætta af ööru en samleik
friöarhópa og vísinda í aö breyta
ásýnd heimsins.
Og þaö er áreiöanlega margt
annaö, sem fólki kemur í hug, þegar
fylgst er meö mótmælum og slagorö-
um svokallaðra friðarsinna. Fá-
fræöi, en öllu fremur skammsýni,
hengir friðarhópana í hugarórum og
úreltum forréttindum. Þeir eru,
væntanlega, síöasta uppreisn dauöa-
dæmds lífsviðhorfs, sem á seinni
hluta tuttugustu aldar hefur ekki
skilið drottnandi hlutverk vísind-
anna.
Lærdómur
sögunnar
Einhvers staöar mátti lesa nýlega,
aö innan þýska Sambandslýðveldisins
væru til staöar 4000 starfandi friöar-
hópar, og skoöanakannanir sýndu,
aö um 70% þýsku þjóðarinnar hafna
staösetningu nýrra eldflauga í
landinu.
I sömu skýrslu kom líka fram, aö
aöeins 20—30% lýstu sig reiöubúin
til að taka þátt í mótmæaaðgerðum
til að staðfesta þessa sömu afstööu!
1 öllum þeim fjölda rita og
bæklinga, sem gefnar hafa verið út,
ýmist af friðarhópunum sjálfum eöa
kirkjuhreyfingum og Friöarhreyf-
ingu ísl. kvenna er lítið fjallaö af
rökvísi um kjamorkuna eöa
áreksturinn milli visinda og tækni
annars vegar, sem leiöa til nýrra
framfara og hins vegar úrelt skipu-
lag þess samfélags, sem ekki er fært
um að hagnýta þær.
I þessum bæklingum, sem augljós-
lega má flokka undir beinharöan en
bamalegan áróöur gegn framförum
er sjaldan dreginn lærdómur af sög-
unni og heldur ekki leitast viö aö
fietta huiu af framtíðinni meö tilliti
til mennskrar þróunar.
Mörg þessi rít og bæklingar bera
slagorðakenndar yfirskriftir og
merkingalausar, svo sem: Kirkja og
kjamorkuvigbúnaöur — Stöövun
kjarnorkuvígbúnaöar — Friöur og
kjarnorka — Frelsi og sprengjan —
Friöur á jöröu.
Þegar betur er svo að gáö, er
viljandi sneitt hjá bollaleggingum
um aöra orku en kjamorkuna, sem
ásamt annarri orkuframleiðslu er
undirstaöa framfara. — Því meiri
orku sem maöurinn framleiöir, þeim
mun meira vald hefur hann á náttúr-
inni og betri tök á aö hagnýta hana.
Menn mega gjarnan minnast þess,
aö heföu kjarnorkusprengjumar,
sem varpað var á Hiroshima og
Nagasaki i Japan, ekki sprungið og
valdiö þeim geysilegu hörmungum,
sem enn em mönnum i fersku minni,
er alls óvíst, aö maöurinn heföi þau
tök á kjamorkunni, sem hann hefur,
og gætir nú betur.
Það er lærdómur sögunnar, sem
byggja verður á og fortíðin fær okkur
í hendur lykil aö framtíöinni eöa rétt-
ara sagt, framtíöin er aðeins fram-
hald fortíðarinnar. — Til þess aö
ráða framtiðina veröur aö leita
þeirra lögmála, sem réöu fortíöinni.
Allir þeir, sem una ekki orðagjálfri
einu, en svipast um í heiminum í dag,
munu komast að þessari niöurstööu.
Er þróun lokið?
Svo mætti ætla af ýmsum ummæl-
um friöarhópanna. Staösetning
ýmissa tegunda kjamavopna í
Vestur-Evrópu virðist a.m.k. vera
það mál, sem friðarhópar telja
skipta sköpum í framþróun mann-
kyns — eöa kannski bara
mannkynsins í Vestur-Evrópu!
Það má svo sem vel vera, að upp
úr sjóöi milli þeirra tveggja stór-
velda, sem allt frá árinu 1945 hafa
haft forystu um gang heimsmála. En
líkurnar á því, að þaö verði í formi
kjarnorkustyrjaldar eöa annars kon-
ar staðbundinna átaka, t.d. í Vestur-
Evrópu eru fjarska litlar.
kg.
Lambaskrokkar . 79,50
Lambalæri 105,40
Lambahryggir 105,40
Lambasúpukjöt 71,30
Lambakótelettur 112,00
Lambasneiðar 125,00
Lambasnitchel 239,00
Lambagúllas 230,00
Lambaslög 30,00
Saltaðar rúllupylsur 60,00
Reyktar rúllupylsur 75,00
London lamb 158,00
Lamba -
hamborgarhryggur 128,00
Hangikjötslæri 128,00
Útb.
hangiframpartur 148,00
Útb. hangilæri 229,00
Seladrápið er fasismi gegn lífríkinu:
STÖDVUM
ÞAÐ STRAX!
Voriö 1982 var sérstakri herferð
gegn selum hrundið af stað af hags-
munasamtökum i fiskiönaöinum.
Svokölluð hringormanefnd var skip-1
uö af sjávarútvegsráðherra áriö
1979. Formaður hennar var aöstoöar-
maöur ráöherra, Bjöm Dagbjarts-
son, en aðrir fimm nefndarmenn eru
allir framkvæmdast jórar frá stærstu
fisksölufyrirtækjunum, þ.e. SIS,
Sölusambandi íslenskra fiskfram-
leiöenda, Icelandic Seafood Corpora-
tion, Sölumiðstöö hraöfrystihúsanna
og Coldwater Seafood Corporation.
Enginn menntaður náttúru-, vist-
eöa liffræðingur er í nefndinni og
ekkert samráð var haft við slika
aöila eöa náttúruverndarsamtök
þegar téörí herferö var hrundið af
stað. An þess aö nokkur fullnægjandi
rannsókn heföi fariö fram er rök-
styddi aö draga mætti úr hringormi í
þorski með fækkun á sel, og alger-
lega í blóra viö álit flestra málsmet-
andi náttúru- og líffræðinga voru
hringormanefiid gefnar frjálsar
hendur aö láta fækka sel meö öllum
tiitækum ráöum.
I upphafi herferðarinnar gegn
selnum var þaö tíundaö mjög í fjöl-
miölum hversu mikið selurinn æti af
fiski og taliö jafnast á viö ársafla
margra skuttogara.
Meö því aö setja fé til höfuös erki-
óvini fiskiðnaðarins uppskar nefndin
dauöa um þaö bil 5.000 sela strax á
fyrsta sumri herferöarinnar. Dráps-
herferö þessari hefur verið fram-
haldið þetta sumariö og eru 1.000 kr.
greiddar fyrir neðri kjamma úr full-
orðnum sel. Algeng veiöiaðferð er að
elta selinn uppi á hraðbátum og eiga
sportveiðimenn þar drjúgan hlut. •
Hvort um nýfædda kópa er að ræöa
eöa mæður kópa, sem enn eru á
spena, virðist engin áhrif hafa á sið-
gæöisvitund skotmannanna. Þeir eru
verðlaunaðir af hringormanefnd
fýrir aö eyða „smitbera” og „vargi í
fiski”.
Til að reyna að komast undan því
. ámæli að selurinn sé á engan hátt
nýttur og hræin látin liggja eftir á víð
og dreif um aliar f jörur er nú reynt
að nýta selskrokkana til refafóöurs.
En að rækta refi í búrum til aö flá af
þeim skinnin er ein af þessum ný-bú-
greinum. Því þótt andstæðingar sels-
kópaveiða hafi eyðilagt markaðinn
fyrir selskinn, þá fæst enn gott verð.
fyrir refaskinn. En hvað á svo að
gera viö skrokkana af refunum? Jú,
það eru margar snjallar hugmyndir
á lofti, t.d. að vinna úr þeim lífrænan
áburö, eða nota þá i refafóður! ? An
efa væri það langhagtæknilegasta
rekstrarhugmyndin að láta refina
éta sjálfa sig! Hljótum að geta fengið
styrk hjá F AO til að útfæra slíka hug-
mynd. Reikningslega hlýtur hún aö
vera mjög hagkvæm og arðvænleg.
Að annars konar rökum þurfa hag-
fræðingar og reiknimeistarar vel-
ferðar-hagkerfisins ekki að hyggja.
Gjaldgeng þekking þeirra nær ekki
út fyrir ramma hagnýtingargildis-
ins. I steingeröum hugum þessara
manna er engin tilfinning fyrir þján-
ingu þessara dýra innilokuðum i
þröngum búrum allt sitt líf. Búskap-
ur sem hefur í för með sér slika mis-
þyrmingu á dýrum getur aldrei Stað-
ið undir þjóðfélagslegri velferð í víð-
ustu merkingu.
Nýhúmanískt viðhorf
Kjarni málsins er að í allri um-
gengni okkar viö lífríkið þarf aö
hyggja að tvennu: annars vegar
tilvistargildi lífveranna og hinsvegar
nýtingargildi þeirra og að hið síðar-
nefnda verði ætiö vegiö og metið í
ljósi hins fyrmefnda. Slíkt viðhorf
má kalla ný-húmaniskt. Sem dæmi
má taka að þegar við leitum mat-
fanga hjá lífríkinu myndum viö viröa
tilvistargildi lífveranna best með því
að taka af þeim sem eru lægra
þróaöir. Ákveðnar kringumstæður
geta auðvitað valdið því að við verð-
um að drepa háþróaöri lífverur
okkur til viðurvæirs.
Það að halda að viö mennirnir
A „Hvort um nýfædda kópa er að ræða eða
w mæður kópa, sem eru á spena, virðist
engin áhrif hafa á siðgæðisvitund skotmanna.
Þeir eru verðlaunaðir. .. ”
Guttormur Sigurðsson
séum eins og aöskotahiutir i náttúr-
unni og höfum ekki dýpri tengsl viö
lífheiminn er greinanleg vísinda-
lega sönnuð vistfræöileg tengsl, er
fávísi. Það kann aö verða sannaö á
raunvisindalegan máta að hægt sé aö
minnka hringorm í þorski með þvi aö
fækka stórlega sel og þannig aö
draga úr verkunarkostnaöi í frysti-
húsunum. Hvaöa afstöðu munu
náttúruverndarsamtök taka þá?
Munu þau ekki þurfa að beygja sig
undir ríkjandi vísindalegt og hag-
fræðilegt viðhorf? Því hversu raskar
það líka vistfræðilegu jafnvægi, um-
fram þaö sem orðið er, þótt selum sé
fækkað stórlega? Hætt er viö aö hið
heföbundna vísindalega náttúru-
vemdarsjónarmið muni alls ekki
verða virkt fyrir en selum er ógnað
meðaldauða.
Tilvistargildi Iffvera
En hvað er tilvistargildi lífvera?
Eftirfarandi spurning getur varpað
ljósi á það. Hvert var tilvistargildi
gyðinga í Evrópu í útrýmingarher-
ferð nasista gegn þeim? Fjölmörg
vestræn riki virtu ekki þeirra
tilvistargildi og stöðvuðu flýjandi
hópa þeirra á landamærum sínum og
ráku þá aftur til sins heimalands, oft
augljóslega i opinn dauðann.
önnur spuming getur einnig verið
leiðandi i átt að svari: — Hvaða gildi
hefur tilvist þín fyrir þig? Enda þótt
hin þróuðustu dýr séu ekki eins