Dagblaðið Vísir - DV - 03.05.1984, Blaðsíða 12

12
DV. PIMMTÍJ Ð MítJíl <fMA11984. vn
Útgáfufélag: FRJÁLS PJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurogútgáfustióri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdaátjóriogútgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstiórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
, Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HAR ALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍDUMÚLA 33. SÍMI 27022.'
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611. „ /,
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HkLMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverðá mánuði 250 kr. Verðí lausasölu 22 kr.
Helgarblað25kr. *■
Þrotinn stjórnarhraftur
Eftir sex vikna þref í ríkisstjórninni er fengin léleg
niðurstaða í tilraunum hennar til að koma á jafnvægi í
ríkisbúskap ársins. Upp í 3.000 milljón króna gat á fjár-
lögum og lánsfjáráætlun fannst aðeins 300 milljóna
sparnaður hjá hinu opinbera. Það er 10% árangur.
Að öðru leyti afgreiðir ríkisstjórnin málið með því að
leggja 600 milljón krónur á aðra aðila og taka 2.100
milljón krónur aö láni í útlöndum. Þessari dapurlegu
niðurstöðu spáöi DV raunar fyrir þremur vikum. Þá var
ljóst, að ríkisstjórnin hafði misst bæði kjarkinn og flugið.
Ekki er einu sinni svo vel, að ríkisstjórninni sé fyllilega
ljóst, hvernig hún spari 300 milljónir. Hún talar um 185
milljón króna lækkun í ráðuneytunum og 100 milljón
króna sparnað í heilbrigðiskerfinu. Ekki fylgir sögunni,
hvers konar sparnaöur þetta sé í raun.
Rétt er að leggja áherzlu á, aö 600 milljóna álögur á
aðra aðila eru ekki sparnaður, heldur millifærsla í
þjóðfélaginu. Þessar millifærslur kunna í ýmsum
tilvikum að vera nauðsynlegar og jafnvel beinlínis gagn-
legar. En þær fela ekki í sér samdrátt í rekstri ríkisins.
Sem dæmi um þetta má nefna niðurgreiðslurnar, sem
sagt er, að eigi aö lækka úr 945 milljónum í 760 milljónir
eða um 185 milljónir. Þetta er gagnlegur niðurskurður,
sem hefði raunar mátt vera margfalt meiri. En hann
flokkast undir millifærslur, en ekki beinan sparnað.
Verra er, aö ríkisstjórnin lítur á það eins og sjálfsagðan
hlut, að þessar 185 milljónir lendi á heröum neytenda, en
ekki framleiðenda. Þær lenda ekki á herðum vinnslu-
stööva, sem lifa í vellystingum praktuglega og fjárfesta
grimmt í skjóli einokunar og aðhaldsleysis.
Þar sem unnt væri að fá mun ódýrari landbúnaðarvör-
ur frá útlöndum, verður ekki séð, að neytendum beri að
greiða herkostnaö af minnkuöum niðurgreiðslum. Það er
innflutningsbannið, sem gerir landbúnaðarvörur svo dýr-
ar, að niðurgreiðslur eru notaöar til að láta þær ganga út.
Ef innflutningur landbúnaðarafurða væri frjáls, þyrftu
neytendur ekki á neinum niðurgreiðslum að halda og
mundu þar á ofan öðlast kjarabót í lækkuðu vöruveröi.
Niðurgréiðslurnar eru því einkamál ríkisins og hinna
vernduðu framleiðenda. Þær á ekki að færa á herðar
neytenda. * 1
Sjálfvirknin við að koma niðurgreiðsludæminu á
rangar herðar sýnir vel, að Sjálfstæðisflokknum svipar til
Alþýðubandalagsins í að vera algerlega blindaður band-
ingi Framsóknarflokksins í málum hins hefðbundna land-
búnaðar, hins íslenzka landseigendafélags.
Þessi blinda hlýðni kemur líka í veg fyrir, að ríkis-
stjórnin geti aflétt millifærslum á ýmsum öðrum sviðum,
er varðar landseigendafélagið, svo sem útflutningsupp-
bótum, innflutningsbanni, beinum styrkjum til eflingar
offramleiðslu og ódýrum forgangslánum.
Þetta á verulegan þátt í, að ríkisstjórnin telur sig nauð-
beygða til að taka að láni í útlöndum 2.100 milljón krónur
af 3.000 milljóna gati fjárlaga og lánsfjáráætlunar. Það er
alvarlegasta hliðin á málinu og mun sennilega koma
þjóðarskuldum yfir 60% af árlegri þjóðarframleiðslu.
Þótt ríkisstjórnin reyni nú að hagræða spátölum til aö
svo líti út sem þessi 60% múr hafi ekki verið rofinn með
lélegri niðurstöðu í sparnaðaráformum hennar, má öllum
öðrum vera ljós ósigur hennar. Eftir góða byrjun í fyrra
er farið aö síga á ógæfuhliðina. Ríkisstjórninni er þrotinn
kraftur.
Jónas Kristjánsson.
„Þó er a/veg /jóst á hvort kynið hallar íjafnréttismálum og jafnframt Ijóst, að brýna nauðsyn ber til að
endurmeta störf kvenna, þar sem þau hafa verið gróflega vanmetin."
Jafnrétti —
kvenfrelsi?
Fyrir Alþingi líggja nú tvö
frumvörp um jafna stööu og jafnan
rétt kvenna og karla. Annaö
frumvarpið er flutt af ríkisstjóm-'
inni, hitt er flutt af Svavari Gests-
syni og fimm öörum þingmönnum
stjómarandstööunnar, þeim
Jóhönnu Sigurðardóttur, Kristínu S.
Kvaran, Guörúnu Helgadóttur,
Kjartani Jóhannssyni og Guömundi
Einarssyni.
Þingmenn Kvennalista, sem berj-
ast fyrir málum kvenna, eru ekki
meðflutningsmenn síöara frum-
varpsins og hefur þaö vakiö undrun
margra. Því er grein þessi skrifuö og
systir hennar, sem birtist hér síöar.
Starf endurskoðunar-
nefndar
Bæöi fmmvörpin eru byggð á
tillögum endurskoðunamefndar,
sem skipuö var í apríl 1981 af fyrrv.
félagsmálaráðherra, Svavari Gests-
syni. Meginverkefni nefndarinnar
var tillögugerö um breytingar á jafn-
réttislögum (nr. 78 frá 1976) m.t.t.
þeirrar reynslu, sem fengist hefur
frá setningu laganna. Nefndin haföi,
samráð viö ýmsa aðila og tók miö af
upplýsingum víöa aö. Alit endur-
skoöunamefndarinnar er, aö enn sé
alllangt í land, aö jafnrétti ríki á
milli kynjanna þrátt fyrir gildandi
lög um jafnrétti karla og kvenna frá
1976 og þar áður lög um Jafnlauna-
ráö frá 1973 og starf Jafnréttisráös
(Jafnlaunaráðs) frá sama tíma.
Nefndin telur, aö lögin hafi komiö aö
gagni og reynst betri en ekki en þau
hafi ekki verið þaö haldreipi í jafn-
réttisstarfi sem vænst hafi veriö.
Ennfremur aö þau hafi ekki reynst
nógu vel í framkvæmd þannig aö
breytingar hafi ekki oröið afgerandi
hvorki varöandi stööumun karla og
kvenna né viðhorf til jafnréttis.
Þaö frumvarp sem endur-
skoðunarnefndin samdi er nú lagt
fram af fyrrv. félagsmálaráöherra
og fimm öðrum þingmönnum stjórn-
arandstööunnar, eins og áöur segir.
A þessu frumvarpi hafa síöan veriö
geröar allverulegar breytingar að
fengnu samráði viö stuðningsflokka
ríkisstjórnarinnar og þaö síðan í
breyttri mynd lagt fram sem stjórn-
arfrumvarp.
Kvennastörf = karlastörf?
Bæöi þessi frumvörp ganga, aö því
er viröist, út frá þeirri grundvallar-
hugsun, að konur þurfi, til þess aö
öölast jafnrétti, að ganga í störf
karla og kh'fa upp verkefna- og
viröingarstigann til aö ná því þrepi
þar sem karlar standa. Sem dæmi
má taka 9. gr. frumvarpanna
beggja, þar sem segir: „At-
vinnurekendur skulu vinna mark-
visst að því aö jafna stööu kynjanna
innan fyrirtækis síns eöa stofnunar
og stuöla aö því aö störf flokkist ekki
í sérstök kvenna- og karlastörf.”
En það er ekkert aö því aö sum
störf séu kvennastörf, þvert á móti.
Aöalatriöið er, aö þessi störf séu
GUÐRÚN
AGNARSDÖTTIR,
ÞINGMAÐUR KVENNALISTA
metin jafnmikils og karlastörf. Enn-
fremur í 10. grein stjórnar-
f rumvarpsins og 11. grein f rumvarps
Svavars Gestssonar og fleiri segir:
„Við náms- og starfsfræðslu í skólum
skal leitast viö að breyta hinu
venjubundna starfs- og námsvali
kvenna og karla til samræmis við til-
ganglaga þessara.”
Þetta stuðlar aö því aö gera kynin
eins í staö þess aö meta þau jafnt út
frá sérkennum hvers um sig.
Starfsmat
I 4. grein beggja frumvarpanna
segir: „Konum og körlum skulu
greidd jöfn laun og skulu njóta sömu
kjara fyrir jafnverðmæt og sam-
bærilegstörf.”
Þetta er ágætt, en hvemig á aö;
meta verömæti starfanna? Hvaöa
starfsmat á að leggja til grund-
vallar? Hverjar eiga forsendur fyrir
sUku starfsmati aö vera? Hver á aö
meta? Um öll þessi veigamiklu
grundvallaratriöi er ekki eitt orö til
skýringar. Þó er alveg ljóst á hvort
kynið hallar í jafnréttismálum og
jafnframt ljóst, aö brýna nauðsyn
ber til að endurmeta störf kvenna,
þar sem þau hafa veriðgróflega van-
metin.
Hugmyndir Kvennalista
I grundvallaratriöum stangast
þessi sjónarmiö á við hugmyndir
Kvennahstans um kvenfrelsi, en í
stefnuskrá Kvennalista segir: „Viö
setjum á oddinn hugmyndir um
kvenfrelsi sem fela i sér rétt kvenna
tU að vera metnar á sínum eigin for-
sendum tU jafns á viö karla. Viö
leggjum tU hliðar hugmyndir um
jafnrétti, sem fela í sér rétt kvenna
til þess aö fá aö vera eins og karlar.
Konur eru mótaöar af því hlutverki
aö ala böm og annast. Viö vinnum
önnur störf og búum því yfir annarri
reynslu en karlar. Reynsla kvenna
leiðir af sér annaö verðmætamat,
önnur Ufsgildi en þau sem ríkja í
veröld karla. Konur líta þar af
leiöandi öörum augum á máUn.” Og
þar segir enn: „Viö veröum sjálfar
aö berjast fyrir rétti okkar og betri
heimi. Aörir gera þaö ekki fyrir
okkur. Viö veröum sjálfar aö reka
okkar kvennapólitík, pólitík, sem
leggur verðmætamat og lífs-
gildi kvenna til grundvaUar og
felst í því-aö skoöa öll mál út frá
sjónarhóU kvenna.” Og enn segir:
„Viö vUjum aö sameiginleg reynsla
og verömætamat kvenna veröi metið
tU jafns viö reynslu og verðmætamat
karla, sem stefnumótandi afl í sam-
félaginu. Viö vUjum aö mannleg
verðmæti verði fyrst og fremst lögö
til grundvaUar þegar ákvarðanir eru
teknar í þjóömálum. Viö vUjum sam-
félag þar sem allir, konur, karlar og
böm, eru jafnvirtir og jafnréttháir.
Við viljum hugarfarsbyltingu.” Enn-
fremur: „Menning og reynsla
kvenna byggir aö mestum hluta á
heföbundnum störfum viö heimUis-
hald og umönnun barna. Við viljum
halda tengslum okkar viö þau störf,
sem hafa mótað okkur og lagt okkur
til lífsgUdi okkar. En viö viljum ekki
lengur vera í stööu hinna efnahags-
lega ósjálfstæðu. Því viljum við
leggja jafna áherslu á mikilvægi
barnauppeldis og heimiUsstarfa,
samábyrgö kvenna og karla hvaö
þau varöar og mikdvægi þess, aö
konur geti meö góöu móti komist út á
vinnumarkaðinn og orðiö efnahags-
lega sjálfstæðar. Viö viöurkennum
ekki þaö verðmætamat, sem nú er
lagt tU grundvallar, þegar laun fyrir
störf kvenna eru ákveöin. Við viljum
einnig, aö starfsreynsla kvenna viö
húsmóöurstörf verði metin jafngUd
annarri starfsreynslu tU launa, hefji
konur launuð störf.” Og ég lýk hér
tilvitnun ístefnuskrá Kvennalista.
Hugmyndir okkar Kvennalista-
kvenna eru sprottnar af réttlætis-
kennd og þeirri hjartans sann-
færingu, aö konur hafi svo ótal margt
fram að færa til aö breyta þjóð-
málum og heimsmálum til betri veg-
ar. Viö erum jafnframt sannfæröar
um, aö þetta framlag veröur verð-
mætast og réttlátast einmitt ef
konur bera eigin lífssýn og lífsgildi
aö ákvaröanatökunni en fara ekki aö
fordæmi og leikreglum karla.
• „En það er ekkert að því að sum störf séu
kvennastörf, þvert á móti. Aðalatriðið er,
að þessi störf séu metin jafnmikils og karla-
störf.”