Dagblaðið Vísir - DV - 12.12.1984, Blaðsíða 14

14
DV. MIÐVIKUDAGUR12. DESEMBER1984.
Utboð
Rafmgansveitur rikisins óska eftir tilboðum í eftirfarandi:
RARIK-84023: Aflstrengir, stýristrengir og ber koparvír.
Opnunardagur: Föstudagur 11. janúar 1985 kl. 14.00.
Tilboðum skal skila á skrifstofu Rafmagnsveitna ríkisins,
Laugavegi 118,105 Reykjavík, fyrir onunartíma og verða þau
opnuð á sama stað að viðstöddum þeim bjóðendum er þess
óska.
Útboðsgögn verða seld á skrifstofu Rafmagnsveitna ríkisins,
Laugavegi 118, 105 Reykjavík, frá og með miðvikudegi 12.
desember 1984 og kosta kr. 200,- hvert eintak.
Reykjavík, 10. desember 1984.
Rafmagnsveitur ríkisins.
r
Til sölu
PLYMOUTH DUSTER árg. 1979, innfluttur 1982.
6 cyl. sjálfskiptur og vökvastýri, ekinn 53 þús mílur.
Litur: grásanseraður, nýsprautaður.
Fallegur bíll í góðu standi, fyrir hvern sem er!
Verðhugmynd kr. 240 þús. — Greiðsluskilmálar
Uppl. í síma 93-7160 Kvöldsími 93-7514
HÁRGREIÐSLUSTOFAN HÁRÞING
Höfum opið alla virka daga
frá kl. 9-18.
Laugard. 15. des. 9-16.
Laugard. 22. des. 9-21.
Höfum hinar geysivinsælu
Kerastase og Joico hár-
snylivörur.
Bjóðum ykkur velkomin.
Guðrún Björk Víkingsdóttir.
Guðrún Geirsdóttir.
Eyvindur Þorgilsson.
HÁRGREIÐSLUSTOFAN
HÁRÞING
í nýja húsinu v/Austurvöil
Pöntunarsími 621570
Hugmyndasamkeppni
Hreppsnefnd Bessastaðahrepps hefur ákveðið að efna til hug-
myndasamkeppni um gerð skjaldarmerkis fyrir hreppinn.
Öllum er heimil þátttaka.
Tillögum skal skilað á pappír af stæröinni A4. Æskilegt er að
merkið sé einfalt aö gerð og litir séu fáir. Þá skal merkið
gjarnan höfða til sérkenna hreppsins m.t.t. sögu, landslags,
dýralífs eða með einhverjum öðrum hætti. Leitast skal við aö
haga gerð merkisins á þann veg að það henti til nota í stærri
sem smærri útgáfu.
Tillögur skulu merktar með dulnefni. Höfundur skal láta
fylgja með tillögu sinni lokað umslag sem hefur aö geyma
nafn höfundar og heimilisfang og skal merkja það umslag með
dulnefninu. Heimilt er sama höfundi að skila inn fleiri en einni
tillögu.
Þrenn verðlaun verða veitt.
1. verðlaun kr. 35.00, 2. verölaun kr. 15.000 og 3. verðlaun kr.
10.000.
Hreppsnefnd áskilur sér rétt til að nota án frekari greiðslu þau
merki sem hljóta verölaun. Hreppsnefnd áskilur sér einnig
rétt til að falla frá verölaunaafhendingu ef engin tillaga er
verð verðlauna aö mati nefndarinnar.
Tillögum skal skila til sveitarstjóra Bessastaðahrepps eigi síð-
ar en 1. febrúar 1985 í lokuðu umslagi þannig merktu:
Skrifstofa Bessastaðahrepps
(Tillaga að skjaldarmerki)
c/o sveitarstjóri Sigurður V. Ásbjarnarson
Bjarnastaðaskóla
Bessastaðahreppi
221 Hfj.
Sveitarstjóri.
Menning
Menning
Menrí
Grímmar heimaskærur og
hryöjur milli heimsstríða
Elías Snœland Jónsson:
Aldarspegill
— átök milli stríða.
Útgefandi Vaka, 1984.
Tímabiliö milli heimsstyrjald-
anna er viöburöaríkt umbrotaskeið í
íslenskri þjóöarsögu. Aö þessu hefur
það veriö helsti nærstatt lifandi kyn-
slóöum í landinu til þess að eðlilegt
væri aö leita þar fanga um efnisþætti
í bækur í alþýölegum sögustíl. Fram
undir þetta hefur þessi sögulegi tími
einkum birst seinni kynslóðum í
minningabókum aldraöra.
En þegar hálf öld er liðin eru flest-
ir athafnamenn þessara stunda milli
stríöa komnir undir græna torfu og
nýjar kynslóðir hafa tekiö við
sköpunarverki sögunnar. Þá er kom-
inn tími til aö efna til bóka meö læsi-
legum heimildafrásögnum af þessu
skeiði og þeim mun áreiðanlega
fjölga á komandi árum því að náman
er gjöful og viö lifum þegar á annarri
öld hvaö sem ártöl segja.
Elías Snæland Jónsson ritstjóri
hefur nú gerst þarna verkamaður og
sent frá sér fyrstu bók sína þar sem
hann sækir björgina í þessar auð-
lindir.
Hann kallar hana Aldarspegill.
Þaö er gott samheiti á bókabálki um
þessi efni og í þessum stíl. Undir-
titillinn, „Átök milli stríöa”, hittir
ekki alveg eins vel í mark — átök
heldur sterkt orö — þetta mætti
fremur kalla heimaskærur milli
heimsstríöa.
I upphafsorðum gerir Elías
nokkra grein fyrir efnisvali sínu og
heyskapnum í þessa hlöðu. Hann
nefnir til engjanna, réttar- og dóma-
bækur, dagblöð og tímarit, opinberar
skýrslur, heimildarit og upplýsinga-
bækur um menn og málefni”, svo og
munnlegar heimildir. Af þessu hafi
hann „reynt aö setja saman læsilega
frásöguþætti um íslenskt mannlíf á
liöinnitíö”.
Og ekki veröur annað sagt en
þetta hafi allvel tekist. Elías er létt-
vígur og greinargóður í frásögn og
honum er lagið aö draga saman
marga þræöi í eina voö meö reglu-
legu mynstri. Þannig nær hann oft-
ast skýrri mynd sem blasir við les-
anda. Þó finnst mér hann stundum
nota um of beinar og langar til-
vitnanir sem uppistööu í vef sinn.
Þaö er auðvitaö skilríkt og mjög
handhægt þar sem atburðarásin er
tiltölulega einföld og meö fáum
hliöarálmum en þegar um margar
uppsprettur og þverár er að ræöa
verður örðugt að koma saman ljósri
heildarmynd meö þeim hætti. Þá
veröur aö beita meiri endursögn með
stuttum tilvitnunum og harðhentari
samantekt til þess að lesendum veröi
ekki villugjarnt. Þetta sést vel í
margbrotnasta og tímaiengsta þætt-
inum í bók Elíasar, frásögninni af
Elías Snæland Jónsson.
Bókmenntir
Andrés Kristjánsson
stórsmyglinu á bannárunum. Þar
kemur hann efninu til skila með
meiri beinni frásögn sinni, endur-
sögn og samantekt en í hinum köfl-
unum og tekst mjög vel. Með svip-
uðum hætti hefði þetta orðið
lesendum illratanlegur frumskógur.
Elías hefur oftast þann báttinn á
aö hefja frásögn meö því aö setja
fram í nokkrum orðum eins konar
hápunkt æsilegrar atburöarásar.
Þannig er forvitni og áhugi fyrir efn-
inu best vakinn. Síöan lítur hann um
öxl til aðdraganda og aðstæðna,
setur upp sviðiö, og dregur síöan
atburöarásina og fólkiö í henni inn á
þaö. Þetta er bæði hagleg og rökrétt
frásagnaraðferð sem Elías beitir af
leikni blaöamannsins. Aö síöustu eru
svo lokaskil dregm saman.
En víkjum þá aö orrustum þeim
sem þarna eru settar á sviöið. Fyrsti
þátturinn nefnist: „Ég gef þér
straum í Jesú nafni.” — Þar er
greint frá andalæknum á sakborn-
ingabekk á fjórða áratugnum. Þetta
er mikil samantekt, litrík og til-
brigöamikil saga, svo sem kunnugt
er. Ýmsir þættir hennar hafa veriö
raktir áöur á hriflingum í rituðu máli
en hér er styrjöldin í heild. Þessi út-
tekt er lærdómsrík vegna þess aö
hún sýnir viðhorfsbreytingu sem orö-
iö hefur til meiri víðsýni. Sams konar
andalækningar eru enn viö lýöi í
landinu en nú er ár og dagur síöan
menn hafa verið settir á sakabekk
vegna þeirra.
Næsta frásögn heitir Slagurinn
um hakakrossinn og er aö því leyti
ferskari að þessi atburðarás hefur
lítt veriö á orði síöan hún geröist.
Þetta er saga skæranna sern uröu
þegar þýsk skip og aðrir þýskir full-
trúar tóku aö hafa við hún, aö boði
þýskra stjórnvalda, hakakrossfána
Hitlers samhliða þýska þjóðfánan-
um. Þá var hann rifinn og skorinn
niður hvað eftir annaö með tilheyr-
andi ryskingum og eftirmálum í lög-
sókn og blöðum og uröu af heitar
sennur og langar. Ekki vantar
spennuna í þá sögu og Elías heldur
öllu vel til skila meö því að þræöa
réttarbækur og allt kemst í einn og
glöggan farveg af því aö atburða-
rásin er ekki of margbrotin.
Þriöja frásögnin heitir Færandi
spírann heim og er samantekt um
hið stórfellda áfengissmygl til lands-
ins á bannárunum í allri sinni fjöl-
breytni. Þaö hefur ekki veriö neitt
áhlaupaverk aö smala því öllu til
einnar skilaréttar og draga í rétta
dilka en Elíasi tekst þetta furðulega
vel með því að beita vinnubrögöum
sem til þess duga eins og áöur er aö
vikið. En það má þó ekki miklu muna
og lesandinn veröur aö einbeita sér
ofurlítiö til þess að heildarmyndin sé
ljós í öllu þessu kraöaki. En hvílík
hugkvæmni og athafnasemi sem
þamabirtist!
Fjórða og síðasta frásögnin heitir
Hannibal handtekinn í Bolungarvík.
Þama er fjallaö um frægan atburð
sem oft og víöa hefur veriö frá sagt
og er talandi tákn um þennan tíma.
En ég held aö óhætt sé aö segja aö
þarna sé allt greinilegast enda mun
frásögnin að verulegu leyti byggð á
samtali viö Hannibal sjálfan og það
samhæft samtíma prentuðum heim-
ildum. Þetta var eins konar upphafs-
orrusta þessa mikla stríös sem síðan
hefur geisaö. Þessi frásögn er líka
mikilvæg fyrir þaö hve forsendum
þessara átaka eru gerö góö skil og
sviöiö vel lýst.
Aö öllu saman lögðu stendur þessi
bók vel fyri’- sínu, hún nær þeim til-
gangi sem henni er ætlað. Heimildir
eru vel kannaðar og vandlega nýttar.
Höfundurinn er mjög hlutlægur og
reynir aö láta málsatvik og heimildir
tala sínu máli en fellur ekki í þá
freistni aö dæma sjálfur eöa ýkja
atvik til meiri söguáhrifa. Samt
tekst honum að tefla til skemmtunar.
Hann tilgreinir heimildir í bókalok
svo að hægurinn er aö kanna meö-
ferö hans á þeim. Þó sakna ég nafna-
skrár sem heföi farið vel. Einnig
vantar allar myndir í bókina en þær
heföu auðvitaö orðið mikil upplyft-
ing. En vafalaust heföi öflun góös
myndakosts orðið öröug. Ég sakna
þess einnig aö ekki skuli vera lýsi-
fyrirsagnir í frásögnunum. Þær
heföu bætt upp myndaleysi og greitt
fyrir .lestri og ratvísi. Rómverskar
tölur sem stiklur duga skammt til
þess aö rjúfa leturflatneskjuna og
eru gagnslausar vörður á lestrarleiö-
inni.
En við höfum hér í hendi gagnlega
og skemmtilega sögubók unna af
vandvirkni og kunnáttusemi við
sh'ka miölun. A.K.
HVERSDAGSSÖGUR
Kishon, Ephrain:
Hvunndagsspaug.
Akranes, Hörpuútgáfan, 1984.
Það var fastur Uður í Ufi mínu á
árinu 1980 aö hlusta á Róbert
Amfinnsson leikara lesa sögur
EphraUns Kishon í útvarpinu. Þetta
var á sunnudögum, skömmu eftir há-
degi. Eg man hvaö mér þótti nota-
legt aö hlusta á þetta útvarpsefni og
ekki spiUti ágætur lestur Róberts
Arnfmnssonar.
Nú eru kímnisögur Kishons
komnar á prent í útgáfu Hörpuútgáf-
unnar á Akranesi. Þessar kímnisög-
ur eru eins konar lýsmgar úr daglega
lífinu. Höfundurinn hefur gott lag á
aö sjá spaugilegar hUðar á ákaflega
hversdagslegum fyrirbærum, enda
ber bókin nú nafnið Hvunndags-
spaug. Og þó hann lýsi mörgum
viðburöum sem tUheyra nánast
hvefjum degi tekur hann meö hátíö-
legri viöburöi erns og tU dæmis fæö-
ingu afkvæma og fleira þess háttar.
Allt er þetta fullt af hnyttnum smá-
Bókmenntir
Sigurður Helgason
atriöum sem glöggur húmoristinn
kemur auga á, en falla saman viö
gráma hversdagsleikans hjá þeim
sem ekki búa yfir kUnnigáfu.
Bók af þessu tagi er vandi aö setja
saman. Sá sem tekur aö sér aö skrifa
bók meö það í huga aö vera skemmti-
legur á 160 síðum tekur að sér verk
sem er nánast vonlaust aö fram-
kvæma svo að öllum líki jafnvel.
Ephraim Kishon kemst þó eins
nærri því aö inna verlc sitt af hendi á
fullnægjandi hátt og hægt er aö ætla
einum manni. Þýöandmn, Ingibjörg
Bergþórsdóttir, kemur kímninni vel
tU skila. Það heföi alls ekki verið
mjög erfitt að eyöUeggja bók af
þessu tagi í þýðingu.
KUnnigáfa Kishons er, að því er ég
best fæ séð, mjög í stU WiUy BreUi-
holst. Þeir iðka báðir þann leik að
gera grín að sjálfum sér og hinum
ýmsu tUtækjum sem þeir taka þátt í.
Og báöir eiga þeir þaö sammerkt aö
standa allajafna í hlutverki hms
sigraöa — þeir eru ótrúlega sjaldan
sólarmegin í lífinu — aö mrnnsta
kosti ekki lengi í senn.
Eg haföi mjög gaman af aö lesa
Hvunndagsspaug. Þaö er gaman aö
vita að til eru menn sem hafa kímni-
gáfu á þessum síðustu og verstu
tímum.
sh