Dagblaðið Vísir - DV - 02.01.1985, Síða 13

DV. MIÐVIKUDAGUR 2. JANUAR1985.
13
Þegar þetta er ritaö er annar
dagur jóla en þegar þessar línur
koma fyrir augu lesenda veröur
komiö nýtt ár, ný þjáning, því
sólstöðuvinnu fjárveitinganefndar
og Alþingis bar upp á þá daga þegar
varla er lesbjart yfir hádaginn nema
í heiðskíru.
Þó vonum viö aö þessi mikla nefnd,
sem fljúga varð blindflug um fjár-
málaheiminn á biluðum instrument-
um, eins og þaö heitir í flugbrans-
anum, hafi komist klakklaust frá
sínu verki, hafi komist aftur niöur á
jöröina.
Flestir áttu róleg jól og menn
skiptust á krítarkortum og jólakort-
um í bróðemi; já og á gjöfum enda
þótt lengi hafi það verið í tísku aö
telja jólagjafir af hinu illa. A jólum
eiga menn nefnilega að vera and-
legir fyrst og fremst, muna gíró-
reikning þjóðkirkjunnar og faðir-
vorið. Það er allt og sumt.
Annað tilstand er af hinu illa í
landinu þar sem sjö manns leituöu á
náðir lögreglunnar til að sofa af hina
heilögu nótt því að í höfuðstaönum
eru engin fjárhús lengur þar sem
hægt er að taka við þeim er hvergi
eiga höföi sínu aö að halla, þótt
strangt til tekið eigi allir að vera á
réttum stað í þjóðskránni um ára-
mót. Og um 70 manns hefðu ekkert
fengið að boröa ef góðar konur hefðu
ekki, eins og undanfarin ár, haldiö
utangarðsmönnum veislu í húsi
Slysavarnafélagsins á aðfangadags-
kvöld. Og hljóölát jólanóttin lagðist
yfir landið þar sem þögnin er eini
hávaðinn sem eftir er.
Af smámunum
Við á Samlagssvæðinu höfðum það
náðugt og fyrir okkur sem lesa
aðeins bækur fyrir borgun í desem-
ber og nóvember, eða fyrir þá sem
rita um bókmenntir í blöðin, er það
viss munaður að geta aftur lesið
sjálfvalið efni; handrit frá hvaöa
Dauöahafi sem maður kýs sér.
Meðal efnis sem undirritaður. átti
eftir að lesa voru tvö síðustu heftin af
Frey, en jóla FREYR og jóla —
SATT hafði ég þó ekki enn fengið í
hendur, enda lítið í búðum.
Freyr var með mikil föng að vanda
og kemur manni sem fy rr oft á óvart.
Meðal þess sem greint er frá er að
enn mun óupplýst með öllu hver er
Lesið
Eftir helgina
eigandi Grænmetisverslunar land-
búnaðarins því á fundi Framleiðslu-
ráðs landbúnaöarins 26. október
síðastliðinn var. „Lagt fram bréf frá
Landbúnaðarráðuueytinu þar sem
það leitar álits Framleiðsluráðs á
því hvort það telji að ríkið eða
bændur eigi Grænmetisverslun land-
búnaðarins.” Ekki treysti Fram-
leiðsluráð sér til þess að skera úr um
það, sem von er, því smotterí eru
ógjaman höfö þar á dagskrá en til
þess að reyna að leysa vanda ráðu-
neytisins var „Ákveðið (var) að fara
þess á leit við Guðmund Skaftason
hæstaréttarlögmann, að hann semdi
álitsgerð um málið áður en bréfinu
verði svarað’.’
Og má því segja eins og á bókum
stendur að þegar stórt er spurt
verður oft fátt um svör.
I skýrslu formanns Stéttarsam-
bandsins (aðalfundur) var hins
vegar nokkuð vikið að Grænmetinu
og sagði formaður meðal annars:
„Á undanförnum mánuðum hefur
staðið mikill styrr um Grænmetis-
verslunina. Skemmdir sem komu
fram á kartöflum frá Finnlandi voru
gerðar að miklu árásarefni á
versluuina.
Þegar innkallaðar voru kartöflur
frá versluninni vegna galla kom þó
mjög litið magn fram. Hins vegar
varð rýrnun á þessum kartöflum hjá
Grænmetisversluninni um það bil
tvöfalt meiri en eðlilegt má telja.
Mörgum þóttu finnsku kartöfl-
umar góðar og verð þeirra var lágt.”
Síðan rekur formaðurinn kartöflu-
deiluna og frjálsu kartöflumar og
segir: „Ekki hefur þó þessi innflutn-
ingur lækkað vöruverð, fremur hið
gagnstæða.”
JONAS
GUÐMUNDSSON
RITHÖFUNDUR
Og í lokaorðum I Frey segir: „... í
meðalárferði er innflutningur
kartaflna sáralitill og vart eftir-
sóknarverður frá fjárhagslegu
sjónarmiði nema hann fylli upp i
eyður hjá þeim sem selja innlendu
framleiðsluna”.
Undir þetta geta allir sannir
Islendingar tekið en eins og menn
muna var verðútreikningur Græn-
metisins á finnsku kartöflunum á
þessaleið:
Innkaupsverð kr. 5,00
Flutningsgjöld og trygging kr. 2,50
Niðurgreiðslur kr. 5,00
Kostnaðarverð kr. 2,50
Söluverð frá Grænmetisverslun
landbúnaðarins varð siðan kr. 11,30.
„Raöaö verð” eins og það var nefnt
eða álagningin var um það bil fjór-
falt innkaupsverð, en svoleiðis
bísness er „vart eftirsóknarverður”.
Það hljóta allir að skilja.
Um þessi mál þarf litlu við að bæta
nema aö niöurgreiðslur á kartöflur
hafa verið afnumdar og Rauður-
Eyvindur hefur opnað Gullaugað og
frjálsar kartöflur, keyptar beint frá
bændum, fást í öllum betri versl-
unum. Og menn kaupa líka þessar
frá Grænmetinu í pokunum með
rimlaglugganum því nú er sam-
keppni á Samlagssvæðinu en ekki hiö
raðaða verð.
Af fáfræði í árslok
Viö lestur á fundargerðum Fram-
leiðsluráös og af prentuðum gögnum
frá þingi Stéttarsambandsins kemur
í Ijós aö helsti vandinn í íslenskum
landbúnaði er sem fyrr greinar í
síðdegisblööunum. Og þótt maður
geti tekið undir meö templar Hall-
dóri frá Kirkjubóli, að eftir allt
saman skipti verðið á drykkjar-
vörum ekki mestu máli, heldur að
menn drekki það eitt er þeir greiða
fyrir með bros á vör og borga.
Þá kemur það einnig fram að við í
Sóvetó erum síður en svo að jeta gat
á búvöruframleiðsluna. I ljós kemur
að þrátt fyrir aö við borðuöum nú um
60 tonnum meira af osti sjálf og flytt-
um út, eða gæfum til útlanda um 741
tonn af ostum á árinu 1984, voru
(heildsölu) ostabirgðir í landinu 1.
sept. sl. um 1130 tonn, sem er 24%
aukning frá árinu á undan og um 503
tonn af smjeri voru í geymslu, sem
er tvöfalt meira magn en vant er,
eða það gerir rúmlega eina milljón
smjörstykkja, eða af smjöröskjum,
sem svarar til um það bil hálfs árs
neyslu af smjöri.
Af þessu má ráöa að með góðu og
réttu búmarki og framleiöslustjórn-
un má finna hina niöurgreiddu ham-
ingju Framleiðsluráðsins.
Utflutningsbótaþörfin á þessu ári
(1984) varð 5—600 milijónir króna en
við fjárlagagerð haföi fjárveitinga-
nefnd verið talin trú um að bóta-
þörfin væri aðeins 280 milljónir
króna.
Og vér spyrjum enn. Hvar væri
landbúnaður vor staddur án stjórn-
unar þótt réttur eigandi að Græn-
metinu sé ekki ennþá f undinn?
. Jólin á Samlagssvæðinu voru hvít.
Fyrir ->ustan voru þau rauð. Og enn
semfyrrer spurt:
Var jatanauð?
Gleðilegt ár!
Jónas Guðmundsson
SPURNINGAR OG SVOR
Kjallarinn
Það kom flatt upp á marga þegar
þjóðin upplýsti sjálfa sig, fyrir milli-
göngu Hagvangs hf., um það að hún
væri svo hamingjusöm að annaö eins
þekktist ekki á jarðarkringlunni.
Þessi einstaki fróðleiksmoli úr um-
fangsmikilli og flókinni könnun
rataði inn í ræður f jölda þingmanna,
forystugreinar blaða, stólræður
presta, barskraf öldurhúsa og sjálf-
sagt í heitu potta allra sundlauga.
Ymsum létti við þessi tíöindi, ekki
síst valdhöfum og mektarmönnum,
enda haföi tónninn veriö töluvert
annar í opinberri umræðu und-
angengnar vikur. Engu var líkara en
þeir hefðu skyndilega í höndum
óvænta og óumbeðna syndakvittun.
Slík túlkun var ekki öllum að skapi,
svo sem nærri mátti geta, og því var
ekki óalgengt að svörin um
hamingjuna væru talin mælikvarði á
kokhreysti og jafnvel Islendingsins
eðlislægu dul, fremur en það sem
beinlínis var spurt um. Bæði var
fróölegt og skemmtilegt að fylgjast
með þessum mismunandi
viðbrögðum, en hins vegar skorti
töluvert á að þeir fyrirvarar sem
settir voru þegar umræddar tölur
voru birtar kæmust til skila í al-
mennri umræðu. Hingað til hafa
einungis verið birtar einfaldar tíðni-
töflur úr þessari könnun. Þær eru
vissulega áhugaverðar og geta verið
upplýsandi ef menn umgangast þær
með fyrirvarana í huga.
En megingildi könnunarinnar
felst í því að unnt er aö vega og meta
svörin innbyrðis, kanna fylgni á milli
einstakra svara, laða fram viðhorf
og gildi mismunandi hópa, finna
leynda þætti sem einungis er unnt að
grafast fyrir um með því aö tefla
saman f jölda svara og athuga tengsl
þeirra í milli. Þegar þessu verki er
lokið verður fyrst unnt að tala um
raunverulegar niðurstöður gilda-
könnunarinnar. Þá gætu jafnvel
fengist nothæfar skýringar á því
hverju það sætir að Islendingar segj-
ast vera hamingjusamir. Allum-
fangsmikil og tímafrek úrvinnsla
verður aö fara fram áður en þessu
marki er náð og er hún nú að hef jast
við Háskóla Islands. Prýðisgóðar
heimtur í könnuninni sjálfri, ásamt
hinum mikla almenna áhuga sem
kynning á fyrstu niðurstöðum vakti,
hlýtur að verða mönnum hvatning til
að hraða úrvinnslu eftir föngum og
koma niðurstöðum á framfæri.
Tvíræðni talnanna
Til að varpa ofurlitlu ljósi á
tvíræðni talnanna skulu hér tilgreind
tvö dæmi úr þeim tíðnitöflum sem
þegar liggja fyrir. Annað lýtur að
spurningunni um hamingjuna, þeirri
sem var tilefni þessa greinarkorns.
Upplýst er að mun hærra hlutfall
Islendinga en nokkurrar annarrar
þjóðar gefur þaö svar að þeir séu
'mjög hamingjusamir. Ef við hins
vegar sláum saman þeim sem
segjast vera mjög eða nokkuð
hamingjusamir (og látum til
hægðarauka samanburðinn ná
einungis til Norðurlanda) kemur
eftirfarandiíljós:
, „Það kom flatt upp á marga þegar þjóöin upplýsti sjálfa sig, ... um það að
hún væri svo hamingjusöm að annað eins þekktist ekki á jarðarkringlunni.”
Eins og sakir standa er mjög erfitt
að fullyrða aö önnur áherslan sé
markverðari en hin, en hins vegar
gefa þær hvor um sig tilefni til mjög
ólíkra túlkana.
Hitt dæmið fjallar um traust
manna á iögreglunni. I fjölmiðlum
var töluvert gert úr því að menn
bæru meira traust til lögreglunnar
en annarra aðila og stofnana sem um
var spurt, svo sem dómstóla,
kirkjunnar, dagblaöanna, mennta-
,,Mjög „Nokkuð „Hamingjusamir
hamingjusamir" hamingjusamir" samtals"
íslendingar 42% 53% 95%
Sviar 29% 66% 95%
Danir 30% 63% 93%
Norðmenn 28% 64% 92%
Finnar 13% 77% 90%
kerfisins o.s.frv. Ef við gerum hins
vegar samanburð milli Norðurlanda
kemurþettaíljós:
Traust á lögreglunni:
fslendingar 74%
Sviar 78%
Danir 85%
Norðmenn 88%
Finnar 85%
Samkvæmt þessu bera Islendingar
A . og var því
um hamingjuna
kvarði á kokhreysti
eðlislægu dul, fremur
spurtum.”
ÞORBJÖRN
BRODDASON
LEKTORÍ
FÉLAGSFRÆÐI VID HÍ
minnst traust til lögreglunnar af
öllum Norðurlandaþjóðum. Hvað
felst í þessum tölum í raun? Hvor
samanburðurinn er markverðari?
Því er vandsvarað eins og sakir
standa en frekari úrvinnsla á
vonandi eftir að gefa tilefni til
ályktana og umræðna, jafnvel þótt
það sé borin von að menn verði
nokkru sinni endanlega sammála um
allar túlkanir á niðurstööum þessar-
ar miklu könnunar.
Þorbjörn Broddason.
ekki óalgengt að svörin
væru fremur talin mæli-
og jafnvel islendingsins
en það sem beinlínis var