Dagblaðið Vísir - DV - 18.02.1985, Blaðsíða 12

12
DV. MÁNUDAGUR18. FEBRUAR1985.
OMRON
AFGREIOSLUKASSAR
Minni fyrirhöfn-meiri yfirsýn
mr 7^
| SKRIt ST

Hverfisgötu 33 - Sími 20560
—
SKÓVAL Úrval
VIÐ ÓDINSTOHG
af kvenskóm
Spariskór — götuskór — leðurstlgvél
Svo erum við líka með
útsölu 4
á mörgum
gerðum af
SKOVAL
skóm.
VIÐ ÓÐINSTORG
ÓÐINSGÖTU 7, SÍMI 14955
SKÓVERSLUNFJÖLSKYLDUNNAR
SMÁAUGLÝSINGAR DV
MARKAÐSTORG
TÆKIFÆRANNA
Þú átt kost á aö kaupa og selja
allt sem gengur kaupum og sölum.
Bara aö nefna þaö í smáauglýsingum DV,
hinu ótrúlega markaöstorgi tækifæranna.
Markaöstorgiö teygir sig víöa, Þaö er sunnanlands
sem noröan, vestan sem austan, í bátum sem flug-
vélum, snjóbílum sem fólksbílum, hvarvetna er DV lesiö.
Einkamál. Já, þaö er margt í gangi á markaöstorginu,
en um hvaö er samiö er auövitaö einkamál hvers og eins.
Sumir borga meö fínpressuöum seölum.
Menn nýkomnir úr banka? Þarf alls ekki aö vera.
Gætu hafa keypt straubretti á markaöstorginu daginn áöur.
Smáauglýsingar DV eru markaöur meö mikinn mátt.
Þar er allt sneisafullt af tækifærum.
Þaö er bara aö grípa þau.
Þú hringir...27022
Við birtum...
Það ber árangur!
Frjálst.óháÖ dagblaö
Smáauglýsingadeildin er í Þverholti 11.
Opið: Mánudaga-föstudaga, 9.00—22.00
laugardaga, 9.00—14.00
sunnudaga, 18.00—22.00
Menning
Menning
Menning
KJARABARATTA OG RÍKISEIN0KUN
Hugleiðingar í tilefni bókarinnar Verkf allsátök og
fjölmiðlafár eftir Baldur Kristjánsson
og Jón Guðna Kristjánsson
Fríálst útvarp
Þeir Baldur Kristjánsson og Jón
Guöni Kristjánsson helga frjálsu út-
varpsstöövunum tveimur, sem
störfuöu í Reykjavík fram til 10.
október, heilan kafla í bók sinni.
Margt er þar mjög fróðlegt, einsog
ég sagði í fyrstu grein minni, enda
virðast höfundarnir hafa átt innan-
gengt í Ríkisútvarpið og segja
söguna af sjónarhóli starfsmanna
þess. Lítill vafi er á því að starfs-
menn útvarpsins hafa verið við því
búnir 1. október, er þeir lokuðu
stofnun sinni ólöglega, að reynt yrði
að reka frjálsar útvarpsstöðvar í
Reykjavík (sbr. bls. 47). Þeir hafa
einnig gert ráð fyrir því að hægðar-
leikur yrði að stöðva þær í snatri með
aðstoð radíóeftirlits og lögreglu. Allt
varð málið sögulegt vegna þess að
það mistókst og stöövamar fengu að
starfa í friði. Frjálst útvarp í níu
daga (þvi að það hóf útsendingar 2.
október, en ekki 3. október, einsog
þeir Baldur og Jón Guöni segja).
Fréttaútvarpið í átta daga. (Nokkur
kaldhæöni er í því fólgin að út-
varpsþulimir Pétur Pétursson, sem
skrifað hefur hverja lofgreinina af
annarri um „Hvíta stríðið” gegn lög-
reglunni í Reykjavík 1921, og Jón
Múli Áraason, gamall baráttumaður
fyrir byltingu á Islandi, voru ekki
yfir það hafnir aö siga lögreglunni á
þá sem ekki gerðu annað en útvarpa
á meöan þeir neituðu sjálfir að út-
varpa!)
Frásögn þeirra Baidurs og Jóns
Guöna frá útvarpsmálum er full af
ónákvæmni. Eg nenni ekki að eltast
við aukaatriöi eins og þau að Frjálst
útvarp hafi sent út úr einhverri íbúð
sem ég hafi búið i við Austurbrún: ég
hef aldrei búið við Austurbrún. Það
biður betri tíma að segja rækilega
sögu þess þjóðþrifafyrirtækis sem
Frjálst útvarp var. Hitt skiptir
meira máli, hvaða röksemdum við,
sem rákum útvarpsstöðvarnar,
beittum fyrir lögmæti þeirra.
Höfundamir minnast varla á aðra
röksemd okkar en þá að nauðsynlegt
hafi verið af öryggisástæðum að
halda uppi fréttaflutningi. I
því viðfangi halda þeir því fram að
ýmsir stuðningsmenn ríkisstjómar-
innar, sem hafi notað þessa rök-
semd, hafi komist í mótsögn við
sjálfa sig, svo sem þrír fulltrúar
Sjálfstæðisflokksins í útvarpsráði er
þeir snerust gegn opnun Ríkisút-
varpsins 5. október.
Var mótsögn í máli
stuðningsmanna frjálsu
stöðvanna?
Málflutningur einhverra
stuðningsmanna rikisstjórnarinnar
kann að hafa verið klaufalegur, þótt
það breyti auðvitaö engu um rök-
semdimar fyrir lögmæti frjálsu út-
varpsstöövanna. Ég tel að fulltrúar
Sjálfstæðisflokksins í útvarpsráöi
hafi síður en svo komist í mótsögn
við sjálfa sig í þessu máli (þótt það
sé alrangt sem gefið er í skyn í bók
þeirra Baldurs og Jóns Guöna, aö
þeir hafi verið með okkur í ráöum
eða vitað af fyrirhuguðum út-
sendingum okkar. Mér er óhætt að
fullyrða að ekkert samband var við
þá haft um þetta mál).
Lítum á ofangreinda röksemd. Það
er ljóst, að hún á við um það að engir
nútímafjölmiðlar störfuðu í landinu
frá 1. október, þar sem við ólöglega
útgöngu starfsmanna Ríkisútvarps-
ins bættist aö prentarar höfðu verið í
verkfalli frá 10. september en hún á
ekki við um hina ólöglegu skyndi-
lokun eina. I munni okkar, sem
rákum frjálsu útvarpsstöðvarnar,
merkti orðið „öryggisleysi” ekki að
viðbúnaður væri ónógur við náttúru-
hamförum, slysum og öðrum óvænt-
um viðburðum, heldur að sú óvissa,
sem fullkomið fréttaleysi hefði í för
meö sér, væri viðsjárverð í lýðræðis-
landi.
Þessi röksemd féll þvi alls ekki
niður þótt Ríkisútvarpið hæfi frétta-
Hannes H.
Gissurarson
Þriðja grein
þegar þeim var hleypt aftur að hljóð-
nemanum 5. október.
Fordæmisröksemdin
Ein spuming hlýtur síðan að vakna
í þessu viöfangi. Var einkaréttur
Ríkisútvarpsins ekki orðinn dauður
bókstafur, er hér var komið sögu, og
því niður fallinn af sjálfum sér? Átti
hann sér einhverja stoð í siðferðis-
vitund fólks og breytni þess? Ymis
dæmi voru nefnd um það í umræðum
að verkfallinu loknu að þessi réttur
hefði margsinnis veriö brotinn, án
þess að opinberir aðilar hefðu neitt
aöhafst, svo sem með kapalkerfum í
Borgamesi og Olafsvík og stað-
bundnum litlum útvarpsstöðvum.
Má því ekki segja, að fordæmi hafi
tryggja þyrfti einkarétt til hennar þá gat löggjafinn ekki um
leið veitt starfsmönnum þess verkfallsrétt."
útsendingar 5. október þótt hún hafi
líklega misst gildi sitt við lok prent-
araverkfallsins. I annan stað skipti
máli hvemig fréttaflutningur Ríkis-
útvarpsins var eftir opnun þess 5.
október. Ef Ríkisútvarpið hélt eitt
uppi fréttaflutningi, sem var síðan
mjög hlutdrægur, þá liggur nærri að
álykta að öðrum hafi verið heimilt að
gripa til sinna ráða í fullkominni
nauðvöm. Og sannleikurinn var sá
að fréttaflutningur Ríkisútvarpsins
var mjög óvandaður og litaður verk-
fallsdagana, eins og nokkur dæmi
verða rakin um í næstu grein minni.
Við hverju var að búast, þar sem
starfsmenn útvarpsins áttu í harðri
kjarabaráttu?
Vanefndaröksemdin
önnur röksemd okkar var sú
að einkaréttur Ríkisútvarpsins væri
niður fallinn vegna vanefnda þess. I
því sambandi skiptir ekki máli hvað
olli þessum vanefndum, hvort það
var ólögleg skyndilokun, verkfall eða
eitthvað annað. Ef starfsemi Ríkis-
útvarpsins var talin svo mikilvæg að
tryggja þyrfti einkarétt til hennar þá
gat löggjafinn ekki um leiö veitt
starfsmönnum þess verkfallsrétt. Eg
held að íslenskir dómstólar geti
varla neitað aö taka tillit til van-
efndaröksemdarinnar, því að með
því væru þeir að hafna einni þeirri
kenningu sem lýðveldisstofnunin
1944 var réttlætt með (vanefndum
Dana á sambandslagasamningnum
frá 1918, þótt þau væru ekki vegna
viljaleysis þeirra, heldur getuleys-
is). Þessi röksemd styrkist ef það er
rétt, sem bókarhöfundar segja og
nánar verður vikið að síðar, að út-
varpsstjóri hafi ekkert gert til þess
að hindra ólöglega skyndilokun
Ríkisútvarpsins, því aö það sýnir að
stofnunin hafi verið ófær um að
gegna þeirri skyldu sem einkarétt-
urinn færði henni. Þessi röksemd
styrkist einnig ef starfsmenn út-
varpsins hafa brotið ákvæði útvarps-
laga um að gæta fyllstu óhlutdrægni
helgaö frjálsu útvarpsstöðvamar
tvær í Reykjavík? Þessi röksemd
styrkist mjög við það aö fyrir Alþingi
hafði, þegar hér var komið sögu,
legið frumvarp í marga mánuöi um
að fella niður einkarétt Ríkisút-
varpsins og vitað var að flestir þing-
menn voru því fylgjandi.
Stjórnarskrárröksemdin
Fjórða röksemd okkar var sú að
einkaréttur Ríkisútvarpsins bryti í
bág við prentfrelsisákvæði stjómar-
skrárinnar sem skýra bæri í ljósi
tíöaranda og tækniþróunar. Þessi
röksemd styrkist mjög er það er haft
í huga að í skýrslu síðustu stjórnar-
skrárnefndar frá 1983 er tillaga um
að breyta „prentfrelsi” í „tjáningar-
frelsi” — þetta er meö öðrum orðum
vísbending um að skýra beri þetta
ákvæði víðum skilningi en ekki
þröngum. Og sú spurning sem máli
skiptir er auövitað: Hvaða munur er
á dagblöðum og útvarpsstöðvum,
þannig að rétturinn til aö gefa út dag-
blöð nýtur vemdar stjómarskrár-
innar en ekki rétturinn til að reka út-
varpsstöðvar? Hann er enginn.
(Sumir nefna þaö aö tala rása sé tak-
mörkuð. En það má leysa með því að
gera rásirnar að markaðsvöru, setja
verð á þær eins og öll þau önnur lífs-
gæði þar sem eftirspum er meiri en
framboð.)
I næstu grein ræði ég um
brot útvarpsstarfsmanna á
óhlutdrægnisreglu þeirra
og um hina umdeilanlegu
ákvörðun Hallvarðar
Einvarðssonar, er hann iét
ioka útvarpsstöðvunum
tveimur í Reykjavík með
lögregluvaldi 10. október,
en bók þeirra Baldurs og
Jóns Guðna kann að
bregða Ijósi á þá
ákvörðun.