Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.1985, Blaðsíða 12

12
DV. ÞRIÐJUDAGUR 9. APRÍL1985.
Frjáist.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stiórnarformaöurog útgáfusfjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og ótgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aóstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA12—14. SlMI 684011. Auylýsingar: SlÐUMÚLA 33. SlMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SlMI 27022.
Símiritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF„ SÍDUMÚLA12.
Prentun: Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverðá mánuöi 330 kr. Verö í lausasölu 30 kr.
Helgarblað35kr.
Stjórnarfylgið hressist
Fylgi ríkisstjórnarinnar hefur heldur hresstst sam-
kvæmt skoðanakönnun, sem DV birti fyrir páskahelgina.
Stjórnin má þó muna sinn fífil fegri. Útkoman úr
könnuninni nú er, að fjörutíu prósent landsmanna styðja
ríkisstjórnina en þrjátíu og átta prósent eru henni and-
vígir og aðrir óákveðnir eða svöruðu ekki í könnuninni.
Þetta þýðir, að 51,4 prósent þeirra, sem taka afstöðu,
eru fylgjandi ríkisstjórninni. Naumur meirihluti eða rétt-
ara sagt jafntefli, þegar horft er til skekkjumarka í slíkri
skoðanakönnun.
Stjórnarfylgiö er þó greinilega meira en það var fyrir
tveimur mánuðum. I janúarkönnun DV reyndust 53,9
prósent þeirra, sem afstöðu tóku, vera andvíg ríkis-
stjórninni. I októberkönnun DV voru 53,1 prósent á móti
ríkisstjórninni.
Stjórnarflokkarnir höfðu 58,2 prósent í síðustu þing-
kosningum, þegar með eru taldir listar „óháðra” sjálf-
stæðis- og framsóknarmanna í tveimur kjördæmum.
Ríkisstjórnin fór vel af stað. Landsmenn höfðu lengi
beðið afgerandi efnahagsaðgerða. Þeim þótti í fyrstu sem
þessi ríkisstjórn uppfyllti þær vonir. Stjórnin var mynduð
í maílok 1983. Skoðanakönnun DV í október það ár sýndi,
að stjórnarfylgiö var 63,5 prósent af þeim, sem tóku af-
stööu, töluvert fyrir ofan fylgi stjórnarflokkanna í
kosningunum.
Fylgi ríkisstjórnarinnar óx enn, þegar sýnt var
snemma árs 1984, að kjarasamningar tækjust án koll-
steypu.
Ríkisstjórnin hafði talsverð afskipti af samningunum.
Jafnvel pólitískir andstæðingar stjórnarinnar í verka-
lýðshreyfingunni viðurkenndu, að stjórnin var á réttri
braut. Samningarnir voru hófsamlegir og í stórum
dráttum í samræmi við stjórnarstefnuna.
Fylgi stjórnarinnar var 76,8 prósent af þeim, sem af-
stöðu tóku í DV-könnun í marz 1984. Enn var stjórnin í
góðri stööu í maí það ár, þegar DV-könnun sýndi, að fylgi
hennar var 67,7 prósent, langt ofan við kosningafylgið.
Það var um þetta leyti, fyrir tæpu ári, að fleiri fóru að
efast um, að stjórnin gæti valdið verkefni sínu.
Stjórnarliðar sátu með hendur í skauti. Vandinn óx.
Menn biðu framhaldsaðgerða. Fáum þótti nóg komiö,
þótt kjörin hefðu verið skert og verðbólgu komið niður
um skeiö með þeim hætti. Fólk vildi kerfisbreytingar. En
stjórnarliöar gerðu ekkert. Loks um sumarið sömdu for-
menn stjórnarflokkanna um stefnu, sem var innihalds-
lítil, þótt skárri væri en éngin.
Launþegahreyfingin vildi ekki lengur treysta þessari
ríkisstjórn. Vinir stjórnarinnar í stólum launþegaforystu
fengu ekki lengur rönd við reist. Ríkisstjórnin glataði
góðum tækifærum til frumkvæðis. Kjarasamningar fóru
úr böndum. Þegar stefndi í verkföll, fór stjórnarfylgið
niöur í rúm 52 prósent. Eftir að kjarabaráttan komst á
skrið var ríkisstjórnin komin í minnihluta.
Nú hefur nokkur tími liðiö frá þeirri kjarabaráttu.
Stjórnarfylgið hefur heldur vaxið. Sár hafa gróið. En
ríkisstjórnin hefur ekki ástæðu til að fagna sigri. Fylgi
ríkisstjórnarinnar er enn talsvert undir kjörfylgi stjórn-
arflokkanna. Það, sem meira skiptir, er sú vá, sem fram-
undan kann að vera. Skoðanakönnunin sýnir þó, að
stjórnarflokkarnir hafa enn tækifæri til að ná sér.
Haukur Helgason.
KJÖLFESTA
Eftir aö hafa búiö við sumaryl,
norðanvið vetur svotil allt skamm-
degið, meöan Dóná og Rín störðu
botnfrosnar til himins á austurvíg-
stöðvunum, og menn voru varaðir
við að vera mikiö á gangi á Eyrar-
sundi, því þeir gætu orðið fyrir gufu-
skipum, fengum viö hér vestur í hafi
loks að kenna á vetri. Kaldasti kafli
ársins gekk yfir í síðustu viku fyrir
páska og með kuldanum og stormin-
um kom sorgin, eins og svo oft.
Eikarskipi hvolfdi á Breiðafiröi í haf-
róti og með því fórust fimm ungir
menn, sá yngsti um tvítugt.
Báturinn var á leið til lands undan
veðri meö afla er ólagiö kom og öllu
var lokið svo að segja framan við
lendinguna heima.
Kjölfesta skiptir máli
Þetta sjóslys og reyndar nokkur
önnur, sem orðið hafa á tiltölulega
skömmum tíma, eitt við Vestmanna-
eyjar, þar sem ungmenni synti míl-
ur, og svo tvö á Breið. "irði, þar sem
enginn komst af, n'ióta að verða ís-
lendingum nokkurt unri.ugsunarefni
því margt bendir til þess að þessi
skip hafi ekki verið eins vel búin aö
öUu leyti og unnt er að búa skip. Með
þessu er þó ekki verið að vega að sjó-
mannsheiðri látinna manna heldur
var það hitt að ein leiöin til þess að
hindra slysfrrir á sjó er aö láta hlut-
ina ekki endurtaka sig, ef það er á
mannlegu valdi: en það viröist, því
miður, hafa gerst hér þótt áöurnefnd
slys hafi orð.’' við óUkar aðstæður og
veiðar.
Skipið er fórst við Vestmannaeyjar
var að togveiöum með litla kjölfestu
en togbúnaður gerði á hinn bóginn
kröfu tU mikils stöðugleUca. Skipið
lendir í festu með vörpuna og það
skiptir engum togum að á niðurstöðu
hvolfa víramir, sem þola um 40
tonna átak, bátnum og þaö tekst ekki
aö losa um gúmbjörgunarbáta.
Um fyrra slysiö á Breiðafirði,
þegar skelfiskbátur fórst á innstími
og enginn komst af, er ekki allt vitað.
Þó fuUyrða menn að eigi hafi verið
aftakaveður þegar báturinn fórst.
Lflca hefur mér verið greint frá því
aö bátar á skel hafi flestir þungan
hreinsibúnað og töluvert af áhöldum
ofanþilja, og oft afla líka, en kjöl-
festa sé hins vegar lítil sem engin til
þess að bátarnir nái meiri hraða því
vélakraftur nýtist betur en á þung-
lestuöum skipum. Vélar eru einnig
léttari en áður og gefa því litla kjöl-
festu.
Þetta er sjónarmið út af fyrir sig
þar sem skelin er veidd á eyjahafi,
eða innanskerja að mestu leyti, og
aöstæður því aðrar en þegar róið er á
misdýpin, djúpt undan landi, og við
úthafið sjálft er að etja. Þar eru aör-
ar aðstæður rflcjandi, annað sjólag
og önnur úrræöi þegar stormurinn
geisar.
Eg hefi ekki séð endanlegar niður-
stöður sjóprófa úr Breiöafirði þegar
skelfiskbáturinn fórst, en margir
sérfróöir menn hallast aö þeirri
skoðun að ef skipið heföi verið betur
lestað og betur sjóbúið hefðu líkindi á
slysi sem þessu veriö minni. Um þaö
skal þó ekkert fullyrt því hér er rætt
um tflgátu en ekki sönnuö örlög.
Og þá er það þriöji báturinn, sem
fórst undir Enni, eða út af Rifi. Hann
var talinn hafa verið með um átta
lestir af fiski i lest og veiðarfæri á
þilfari (dragnót).
Haft var eftir áreiðanlegum skip-
stjórum, sem þama vom, að ferða-
veður hafi verið háskalegt því stærri
bátar fengu á sig straumhnúta þótt
veðurhæð væri ekki mikil: 6—8 vind-
stig. Þóvarfrostogþvífylgirauövit-
að nokkur ísing þótt eigi sé um langa
siglingu aö ræöa. Skip sem komu til
Reykjavflcur næsta morgun voru t.d.
í klakabrynju, meira að segja borð-
háir togarar. Má því gera ráð fyrir
einhverri ísingu og þá yfirvigt um
leið, eða minni stöðugleika, og þeir
sem sáu til M/B Bervíkur segja að
báturinn hafi verið kominn með
nokkra slagsíðu skömmu áður en
hann fórst. Er talið líklegt, haft eftir
skipstjóra sem þekkti til aðstæðna,
aðhugsanlega hafi lestarskorður eða
skilrúm brotnað og farmurinn því
kastast til í lestinni þegar báturinn
lagðist á hliöina eftir að hafa fengið á
sig hnút. Að báturinn hafi því ekki
rétt sig aftur, og afleiðingarnar
vitum við. Athyglisvert er líka að
menn eru sammála um að þarna hafi
fariö gætinn sjómaöur og því vakna
margar spumingar hjá þeim er hug-
Eftir helgina
JONAS
GUÐMUNDSSON
RITHÖFUNDUR
leiða öryggismál sjófarenda. Maður
spyr sig um kjölfestu, um lestarlúg-
ur og um skoröur. Einnig um fyrir-
komulag og frágang á þilfari en þessi
atriöi koma í hugann vegna þess að
svo virðist sem rekja megi marga
skipstapa Islendinga til hins sama.
Skipum hvolfir vegna þess að kjöl-
festu vantar og eöa farmur kastast
til í lestum.
Maður hliðrar sér við að nefna
nöfn skipa en hér er ekki átt einvörð-
ungu við fiskibáta. Og hinu er ekki aö
ley na að f ull ástæða virðist til þess að
breyta eftirliti og ef til vill menntun
skipstjórnarmanna vegna þessara
slysa. Ekki þarf til aö mynda annað
en að ganga niöur á bryggju til þess
að sjá með eigin augum háskalegan
togbúnað fiskibáta og hallast menn
að því að hér eftir sé þaö nauösynlegt
aö skoða skip í hvert skipti sem það
skiptir um veiðarfæri, hallaprófa
það og setja reglu um þaö hvemig
ganga skuli frá afla. Ef kjölfesta er
ekki næg veröur að auka hana og þá
að minnast þess um leið að hugsan-
lega hafa skip farist lika vegna þess
að kjölfesta kastaðist til á lestargólfi
(sandur).
Þetta leiðir lflca hugann aftur í tíð-
ina, meðan bátar voru minni, þá létu
menn sig hafa það, t.d. á línu, að láta
stampana ofan í lest, þótt erfitt væri
í þrengslum, áður en innstím var
hafið og á þeirri tíð undmðust menn
á föstu landi hvemig unnt var að
sækja svo djúpt á svona smágerðum
skipum þegar allra veðra var von.
Hert eftirlit
lausnin?
Ekki ber aö líta á þetta sem van-
traust, en útgáfa sérstakra haffæris-
skirteina og hallapróf, eða stöðug-
leikapróf, myndi án efa koma að
miklu haldi og tryggja þá þann lið
málsins að skip heföu nægan
stööugleika þegar lagt er í veiði-
ferðir og fyrirkomulag veiðibúnaðar
sé ekki auðsýnUega háskalegur. Við
hafgerðingar ráðum við ekki en þann
hluta vandans, sem er að finna um
borð í skipinu sjálf u er á ýmsan máta
betra að til þess bærir eftirUtsmenn
skoöi skipin og prófi því nokkur
kostnaður getur fylgt auknum
kröfum og fyrirkomulagsbreyting-
um, og þá betra að krafa um
breytingu komi frá þriðja aðfla sem
fer með endanlegt vald.
Við þekkjum dæmi um svona virkt
eftirUt. Til dæmis fá ofhlaðin skip
ekki að láta úr höfn á Bretlandseyj-
um því hleðslumerki eru skoðuð. Aö
vísu vitum við að farið hefur verið í
krmgum þetta meö því að tæma
botntanka (kjölfestu) áður en lagt er
úr höfn og dæla svo í þá aftur eftir aö
skipið er komiö úr lögsögu þótt ekki
hafi það aUtaf gefið góða raun.
En það sem skiptir máU er það að
svo virðist sem íslensk skip og bátar
hafi ekki aUtaf næga kjölfestu og ef
hún fæst ekki með öðru en opinberum
aðgerðum, þá verður að fá hana eftú-
þeirri leið — alveg eins og sjálfvirka
sleppibúnaöinn fyrU- gúmbátana.
Þaö er ekki sársaukalaust aö
skrifa sUka grern, og alU-a síst þegar
slys hefur orðið fyrir nokkrum dög-
um, en hjá því verður hins vegar
ekki komist því það er hluti af verki
blaðamanns að beita ekki undan-
brögðum.
Jónas Guðmundsson rithöfundur.