Dagblaðið Vísir - DV - 05.07.1986, Blaðsíða 13

DV. LAUGARDAGUR 5. JÚLÍ 1986.
57
eru merkilegir fuglar. Einhver
sagði að þeir væru nokkurs konar
nefndafuglar - upplagðir til að
starfa í nefnd og leggja gott til
mála á mörgum sviðum. Þeir fara
nefnilegá svo víða, láta eins og
þeim sé ekkert óviðkomandi, eru á
sveimi jafnt við strendur sem inn
til dala, yfir borgum og bæjum sem
einmana fiskibátum úti í hafsauga.
Þeir eru ekki færastir flugfugla,
þeir eru ekki liprastir að hlaupa á
landi, þeir eru ekki harðsnúnastir
fugla í köfun eða að stinga sér úr
lofti, þeir synda ekki fugla hraðast.
En þeir eru samt býsna færir í þessu
öllu saman og aðlagast umhverfinu
fyrirhafnarlaust. Þeir sem þekkja
til háttalags máfanna á öskuhaug-
unum taka áreiðanlega undir þetta
síðasta.
Máfar eru óaðskiljanlegur hluti
íslenskra stranda og eyja. Þeir eru
nánast þátttakendur í fiskveiðum
okkar og fiskiðnaði. Þeir eru á
vappi kringum búandfólk á túnum
landsins - koma jafnvel fljúgandi
með þunglamalegum vængjaslætti
niður Laugaveginn í kvöldkyrrð-
inni, garga hásir yfir Austurvelli
eins og til að storka „næturgöl-
um“ sem ramba um miðbæ Reykja-
víkur. Og taka svo stefnuna út á
miðin.
I nýju fuglabókinni hans Hjálm-
ars R. Bárðarsonar segir m.a. um
máfa: „Máfar eru miðlungsstórir
eða stórir, þrekvaxnir sundfuglar
með langa vængi. Þeir eru allflest-
ir hvítir, en bakið grátt eða svart
og vængbroddar svartir á sumum
þeirra. Oftast er stélið þverstý'ft.
Máfar...
Útlit kvenfugls og karlfugls er eins,
en karlfuglinn er stærri en kven-
fuglinn ... Máfategundir má
flokka í skyldleikahópa, og stærst-
ur þeirra hópa er svonefndir
hvíthöfða máfar. Af þeim verpa
fimm tegundir á íslandi. Fjöldi
þessara varpfugla hefur verið áætl-
aður sem hér segir: Svartbakur
(Larus Marinus) 50.000 pör, síla-
máfur (Larus fuscus) 15.000, silfur-
máfur (Larus argentatus) 5.000,.
hvítmáfur (Larus hyperboreus)
10.000, og stormmáfur (Larus can,
us) 340 pör.“
Matarlystin í góðu lagi
Margir líta á máfa sem einhvers
konar vandamál í náttúrunni og
vilja láta drepa foglinn í stórumn
stíl. Undirritaður tekur ekki undir
þannig raus, þótt auðvitað geti
fjöldi þessa fiskvinnslufugls vaxið
úr hófi. En garg fuglsins er svo
auðkennilegt að það þekkir hver
maður. Reyndar er svartbakurinn
hási sá fugl sem líttfuglfróðir borg-
arbúar þekkja einna helst. Og láti
maður garg máfsins fara í taugam-
ar á sér ætti maður trúlega ekki
að vera mikið á ferli við strendur
eða úti í eyjum.
Máfar hafa matarlyst góða. Þeir
éta fisk og allan fiskúrgang af mik-
illi nautn og græðgi, egg annarra
fugla (jafnvel egg og unga máfsins
í næsta hreiðri) - og raunar ótrú-
legt hve stórum fisk- og fugla-
stykkjum þeir koma ofan um
hálsinn á sér. I þessu sambandi er
vert að gefa því gaum að trúlega
eru máfamir góður liðsauki við
sorp- og úrgangseyðingu í þéttbýli.
Við íslendingar höfum gengið slak-
lega fram í að eyða okkar úrgangi,
en magi máfsins er trúlega merki-
legri eyðingarkvöm en við höfum
enn tekið í notkun. Kannski ættum
við að hætta að fleygja fiskúrgangi
út í öskutunnu en fleygja honum
þess í stað í garða eða á torg bæj-
anna. Máfamir myndu hreinsa vel
og rækiiega samdægurs.
Nýtir þyngdaraflið
Máfar em útsmognir í sinni
endalausu úrgangsveislu. Og ekki
siður þegar þeir fara rænandi og
ruplandi. „Hann tekur bæði lifandi
dýr og dauð..segir í bók Hjálm-
ars sem fyrr var til vitnað. „Hann
ræðst stundum é fullorðna fugla,
einkum þó lasburða eða sjúka. Þá
tekur hann sjálfur ýmsa smærri
sjávarfiska, sem hann nær í við
vfirborð sjávar, svo sem loðnu, síld,
sandsili o.fl. Skumþykk egg, eins
t)g gæsaregg, brýtur svartbakurinn
með því að fljúga með þau nægjan-
lega hátt upp, og láta þau síðan
falla til jarðar. Sömu aðferð notar
hann við að brjóta skeljar og kuð-
unga...“
Já. Jónatan máfur er útsmoginn
skratti og hlær hástöfum þegar
menn birtast á öskuhaug með byss-
ur og byrja að freta inn í máfagerið.
Þá hækkar hann flugið og sveimar
hærra en nokkur kúla dregur.
-GG
Eftir augnablik voru þeir úr augsýn.
Enginn í bjarginu vogar sér ná-
. lægt erninum. Hann flýgur fugla
’ hæst og hefur frábæra sjón.
I Sumir kalla hann drottnara lofts-
I ins, en ránfugl er hann.
Skömmu eftir að ernirnir voru
horfnir var bjargið aftur iðandi)
af lifi.
Ég á eftir að segja ykkur margt
um bjargið og hafið, en það er
áliðið, kominn tími til þess að
halda heim.