Dagblaðið Vísir - DV - 11.04.1987, Qupperneq 21

LAUGARDAGUR 11. APRÍL 1987.
67
Ástæðan fyrir þessum ummælum
kvennanna eru að sjálfsögðu mála-
ferlin umtöluðu sem fylgdu í kjölfar
þeirrar ákvörðunar Mary Beth
Whitehead að neita að afhenda barn-
ið sem hún hafði tekið að sér að
ganga með fyrir Sternhjónin.
„Þessi kona vekur hjá mér fyrir-
litningu," sagði ein leigumæðranna
tilvonandi við mig um Mary Beth
Whitehead. „Hún hefði aldrei átt að
koma hingað.“
Flestir munu geta verið þessu sam-
mála eftir það sem síðan hefur gerst.
Á hverju byggði dómarinn?
Þegar Mary Beth Whitehead gerði
samninginn við Sternhjónin var hún
tveggja barna móðir og kvaðst viss
um að hún vildi ekki eignast fleiri
börn. Reyndar hafði hún íhugað að
gangást undir ófrjósemisaðgerð en
þótti hún of mikil og varð það til
þess að maður hennar gekk undir
slíka aðgerð í hennar stað.
Hún lofaði að binda engin tengsl
við barnið og þar á meðal að hafa
það ekki á brjósti. Skyldi það þegar
afhent Sternhjónunum.
í réttarsalnum var lífsmáti White-
headhjónanna og Sternhjónanna
rakinn enda var dómarinn, Harvey
R. Sorkow, að afla upplýsinga sem
gerðu honum kleift að dæma í málinu
í samræmi við lög þau sem við eiga
í slíkum tilvikum en þau kveða á um
að það sé framtíð og velferð barnsins
sem mestu skipti.
Erfiðleikar í hjónabandi
Whiteheadhjónanna
Þannig kom fram í réttarsalnum
að eiginmaður Mary Beth White-
head hafði átt við drykkjuvandamál
að glíma og hafði haldist illa á vinnu.
Þá áttu hjónin við fjárhagsvanda að
stríða.
Einnig taldi Sorkow dómari hafa
komið fram að Mary Beth væri gjörn
á að reyna að stjórna gerðum ann-
arra og væri hún bæði hvatvís og
eigingjörn og skorti samúð.
I réttarsalnum kom einnig fram að
þegar barnið, sem málaferlin snúast
um, var fætt og Mary Beth hafði
ákveðið að afhenda það ekki tóku
þau hjón sig upp eftir að eigin-
maðurinn hafði sagt upp vinnu sinni
og fóru með börn sín til Flórída þar
sem þau földu sig fyrir vörðum lag-
anna í næstum þrjá mánuði.
Þessi flótti hefur verið túlkaður á
tvennan hátt. Annars vegar sem
ábyrgðarleysi og tilraun til þess að
koma sér undan þeirri ábyrgð sem
Mary Beth axlaði með gerð samn-
ingsins við Sternhjónin og hins vegar
sem skiljanleg viðbrögð móður sem
getur ekki hugsað sér að sjá af barn-
inu sem hún hefur gengið með.
Fórnfýsi eða ...?
Síðar í frásögn sinni segir Anne
Taylor Fleming: „Þegar ég heyrði
fyrst um leigumæður seint á áttunda
áratugnum fannst mér um að ræða
fallega gjörð og jafnvel göfuga. Þetta
væri aðstoð einnar konu við aðra og
við nánari íhugun sennilega mesta
fórnfýsi sem hægt væri að hugsa sér.
Þá áttu margar konur í erfiðleikum
með að eignast börn og þá var líka
orðið erfitt að fmna börn sem hægt
var að ættleiða. Einmanaleikinn sem
fylgdi og eiginmenn sem vildu verða
feður leiddu svo til hugmyndarinnar
um að fá aðra konu lánaða til þess
að gera það sem eiginkonan gat ekki
gert.
Nú hafa margar og erfiðar spurn-
ingar sótt að fólki um leigumæður
en þær spurningar sem konur, sem
við sögu koma, þurfa að svara eru
þessar: Gæti ég gert þetta? Gæti ég
gengið með barn og látið það svo frá
mér? Gæti ég borgað einhverri konu
fyrir að ganga með barn fyrir mig
og svo alið það upp sem mitt eigið?
En hvers vegna hafa þessar spurn-
ingar orðið svo ásæknar á síðustu
árum? Ef til vill er um að ræða það
sem við gætum nefnt persónulegu
hliðina á kjarnorkuvopnavandamál-
inu. Eru tengsl eða skyldleiki á milli
ópersónulegrar þungunar og óper-
sónulegrar eyðileggingar?
Tilfinningarnar sem Baby M-málið
hefur vakið eru svo sterkar að það
er eins og þær tengist einhverri ógn
við lífið sem við þykjumst skynja;
Noel Keane.
tilfinningu um að við séum komin
að hættulegum landamærum ef við
höfum þá ekki þegar stigið yfir þau
og kunnum ekki að rata til baka;
tilfinningu um að við höfum storkað
örlögunum eða guðunum og verðum
látin gjalda fyrir.
Og faðirinn
] öllu þessu máli hefur umræðan
mjög snúist um Elizabeth Stern ann-
ars vegar og ástæðuna til þess að hún
treysti sér ekki til að ganga með
barn og Mary Beth Whithead hins
vegar sem vildi ekki láta frá sér barn-
ið sem hún hafði tekið að sér að
ganga með. Faðirinn, William Stern,
hefur aftur á móti orðið mikið út
undan í umfjölluninni.
Mary Beth hefur talað heldur leið-
inlega um hann og meðal annars
nefnt hann „herra Sæði“. Þá gekk
hún svo langt að láta skíra barnið
og fékk það eftirnafn manns hennar,
Whitehead.
Ég hef heyrt William Stern ásakað-
an um ýmislegt slæmt en hann virðist
vera ljúfasti maður og hefur oftar en
einu sinni farið að gráta þegar hann
hefur hugsað til þess að hann kynni
að missa dóttur sína í hendur leigu-
móðurinni." Anne Taylor Fleming
bendir svo á hefðbundna túlkun á
sambandi móður og barns sem skýr-
ingu á því hve lítið hefur verið um
William Stern og tilfinningar hans
og afstöðu fjallað.
Spurning um siðgæði
I lok greinar sinnar segir Anne
Taylor: „Ég hef ekki eignast barn
og get því aðeins ímyndað mér þann
missi sem Mary Beth Whitehead
kann að verða fyrir missi hún yfir-
ráðaréttinn yfir barninu. Ég hef að
visu heyrt meirihluta þeirra leigu-
mæðra sem ég hef rætt við segja að
þær hafi ekki saknað barnanna. Því
get ég þó ekki trúað. Ég get heldur
ekki ímyndað mér að konur í minni
aðstöðu sem hagnýta sér leigumæður
finnist það þægilegt. Konur sem eiga
í erfiðleikum með að ala börn geta
ekki litið á það sem tæknilega á-
kvörðun að eignast barn heldur
verða þær að líta á siðgæðishliðina.
Ég hef því komist að þeirri niður-
stöðu að ég myndi ekki leita til
leigumóður.
Og meira um tengsl móður
og barns
Undir lok réttarhaldanna kom í
vitpastúkuna læknir sem hefur haft
með ættleiðingar að gera árum sam-
an. Hann lýsti yfir því að engin kona
gæti með réttu gefið samþykki sitt
til þess að láta af hendi barn sitt fyrr
en eftir fæðinguna. Stundum kæmi
það fyrir að móðirin tengdist því svo
sterkum böndum er það væri komið
í heiminn að hún gæti ekki hugsað
sér að sjá af því.
Ætla mætti að besta leiðin fram
hjá þessum vanda væri sú að deyfa
leigumóðurina og taka síðan barnið
frá henni áður en hún sér það. Væri
það mannlegra? Hefði það komið í
veg fyrir að Mary Beth Whitehead
hefði staðið frammi fyrir þeim vanda
sem hún varð að horfast í augu við?
Hefði hún verið sofandi þegar hún
ól Baby M og hefði hún ekki haft
stúlkubarnið á brjósti hefði hún þá
staðið við loforð sitt við Sternhjónin
og hefði þá ekki komið til málaferla?
Enginn getur svarað þeirri spurn-
ingu. Það er hins vegar ljóst að
leigumeðganga er ekki fyrir konur
sem geta tekið upp á því að láta sér
þykja vænt um börnin sín."
Áfrýjun
Fyrsti leigumóðursamningurinn í
Bandaríkjunum var undirritaður
árið 1976 og síðan hafa um 500 börn
fæðst á sama hátt og Baby M. Engar
reglur hafa þó verið settar í fylkjum
landsins um slíka samninga.
Urskurðurinn, sem kveðinn var
upp í New Jersey, er þó ekki síðasta
orðið í þessu máli og því verður að
bíða eftir niðurstöðu í áfrýjunarrétti
geri Mary Beth Whitehead alvöru
úr því að halda málaferlunum áfram.
En hver sem niðurstaðan verður
hafa málaferlin orðið til að vekja
mikla athygli og umfjöllun um leigu-
móðurhlutverkið.
Þýð. ÁSG.
Kosningahappdrættið
stendur straum af
kosningabaráttunni
SjátfstæðismenrL, greiðum heimsenda gíróseðla.
Skrifstofa happdrættisins í Valhöll er opin alla daga
kl 09.00-22.00.
DREGIÐ 24. APRÍL 1987
vinningar að verðmæti kr. 3.998.160
3 fólksbifreiðir
34 glæsilegir ferðavinningar
20 húsbúnaðarvinningar
SJÁLFSTÆÐISMENN STÖNDUM SAMAN UM D-LISTANN