Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.1987, Blaðsíða 10

10
FÖSTUDAGUR 13. NÓVEMBER 1987.
UÚönd
Þjóðhetja Svía áttræð
lifandi í dag. Hvar skyldi hún þá
vera fyrirmyndin að Línu langsokk
og hvernig varð Lína langsokkur
til? Því hefur Astrid Lindgren auð-
vitað margsinnis þurft að svara í
viðtölum við fjölmiðla. „Það var
Karen dóttir mín sem bjó nafnið
til. Hún bað mig að segja sér sögu
um þessa Línu. Ég skrökvaði sam-
an einhverju smátt og smátt,“ segir
Astrid Lindgren. Fyrirmyndina
sótti hún í bekkjarsystur Karenar,
stúlku sem var sérlega fjörmikil,
auk þess sem hún var eldrauð-
hærð. í dag selur fyrirmyndin að
Línu langsokk grænmeti á torgi í
heimabæ sínum.
Emil í Kattholti segir Astrid Lind-
gren hafa orðið þannig til að hún
hafi verið að gæta drengs er var
sérstaklega hávaðasamur. Hafi
hún þá brugðið á það ráð að segja
honum söguna um Emil til að halda
honum stilltum og láta hann hætta
að öskra.
Um bræðrakærleik
Kveikjan að sögunni um bræð-
uma Ljónshjarta kom er Astrid
Lindgren var á gangi í kirkjugarð-
inum í Vimmerby. „Á meðan ég
gekk þama í kyrrðinni fór ég að
hugsa um fólkið sem er jarðað
þarna. Hvernig skyldi það hafa lif-
að og af hverju dó það? í Vimmerby
var legsteinn með nöfnum tveggja
bræðra. Ég velti því mikið fyrir
mér hvernig líf þeirra hefði verið.
Stuttu seinna var blaðamanna-
fundur þar sem kynntur var
drengurinn sem átti aö fara með
aðalhlutverkið í Emil í Kattholti.
Jtann var greyið spurður spjörun-
'um úr og stóð sig með mikilli prýði.
Þegar fundinum var lokiö settist
hann í fang bróður síns sem kyssti
hann á kinnina og þá ákvað ég að
skrifa um bræðrakærleik. Ég var
ekki búin að ákveða hvað ég gerði
viö þessa væntanlegu sögupersón-
ur. Er ég svo var á lestarferðalagi
fór lestin framhjá vatni og nátt-
úrufegurðin og kyrrðin var slík að
ég ákvað að sagan skyldi gerast í
öðrum heimi."
„En mestu skiptir að ég er svo
ótrúlega mikill krakki í mér. Ég
hef eiginlega aldrei orðið fullorð-
in,“ segir Astrid Lindgren sem
verður áttatíu ára á morgun.
Ævintýrin eftir Astrid Lindgren eru snar þáttur i lifi barna um allan
heim. Bækur hennar hafa selst í milljónatali á ótal tungumálum.
Persónur úr umhverfinu
En hvaðan fær hún þá söguhetjur
sínar? Fyrirmyndirnar eru flest-
allar persónur úr umhverfi
hennar, persónur sem margar eru
Þegar Lína langsokkur var gefin út 1945 töldu sumir gagnrýnendur Línu
flytja boðskap kapitalismans á meðan öðrum þótti hún andfélagsleg
og óheppileg fyrirmynd fyrir börn. Sá sem áleit vart við því að búast
að ævintýrið um Linu næði vinsældum reyndist ekki sérlega sannspár.
Mu«tr»W>: INLKIO VANO NYMAN
Guimlaugur A. Jónsson, DV, Lundr
Astrid Lindgren, sænski bama-
bókahöfundurinn heimskunni,
verður áttatíu ára á morgun. Þessa
dagana er varla unnt að opna dag-
blað í Svíþjóð án þess að við manni
blasi viðtöl við Lindgren eða frá-
sagnir af lífi hennar og starfi.
Sjónvarpið hefur heldur ekki látið
sitt eftir liggja og sýnir nú margar
af þeim ihyndum sem gerðar hafa
verið eftir sögum hennar. Sjálf hef-
ur hún lesið upp úr sögum sínum
í útvarpi og sjónvarpi.
Er greinilegt að Svíar vilja sýna
Astrid Lindgren allan hugsanlega
sóma á þessum tímamótum í lífi
hennar. Hún er fyrir löngu orðin
eins konar þjóðhetja í Svíþjóð. í
skoðanakönnunum um vinsælustu
konu Svíþjóðar undanfarin ár hafa
Astrid Lindgren og Silvía drottning
jcifnan slegist um efsta sætið.
Ótal verðlaun
Ótal verðlaun hafa henni verið
veitt, aldrei þó bókmenntaverðlaun
Nóbels en margir Svíar telja að hún
hefði fyrir löngu átt að vera búin
að fá þau.
Astrid Lindgren er ekki einungis
mikill barnavinur heldur einnig
dýravinur. Undanfarin ár hefur
hún mjög látið til sín taka í bar-
áttunni fyrir bættum aðbúnaði
dýra í Svíþjóð.
Öfugt við tekjuhæstu íþrótta- og
poppstjömur Svía hefur Astrid
Lindgren aldrei flúið land undan
skattpíningunni í heimalandi sínu.
Eitt sinn var henni þó nóg boðið er
í ljós kom að ákvæði í skattalögum
gerði það að verkum að hún þurfti
að borga meira en hundrað prósent
af tekjum sínum í skatta þaö árið.
Þá var jafnvel þessum hógværa og
lítilláta bamabókahöfundi nóg
boðið. Skrifaði hún harðort bréf til
Gunnars Stráng, þáverandi fjár-
málaráðherra, með þeim afleiðing-
um að skattalögunum var breytt.
í milljónatali
Auðvitað þénaði Astrid Lindgren
mikla peninga því bækur hennar
hafa selst í milljónatah á ótal
tungumálum. Börn í sex heimsálf-
um hafa kynnst því hversu spenn-
andi lífið er í Vimmerby og
nágrenni í Smálöndum í Svíþjóð.
Ævintýri þau, er gerðust þar, em
snar þáttur í hversdagslífi barna
um aÚan heim. Hver þekkir ekki
Emil í Kattholti, Börnin í Óláta-
garði, Karl Blómkvist og Línu
langsokk, svo nokkrar söguhetjur
séu nefndar.
Sveitakrakki
„Þetta er það eina sem ég kann,
ég skrifa bara um það sem ég
þekki,‘‘ hefur Astrid Lindgren
margsinnis sagt í viðtölum er hún
Eg hef eiginlega aldrei orðið fullorðin, segir Astrid Lindgren sem verður áttatiu ára á morgun.
er beðin um að segja frá hvemig
hún fari að því að skrifa svo vinsæl-
ar bækur. „Ég veit nákvæmlega
hvemig það var að vera sveita-
krakki í Smálöndum, því skrifa ég
um það.“
Hins vegar segist hún ekki geta
orðið við óskum þeirra sem vilja
að hún skrifi um böm einstæðra
foreldra. „Ég þekki ekki líf þeirra.
Væntanlega mun eitthvert þeirra
barna, sem nú era aö alast upp hjá
einstæðu foreldri, skrifa um þá
reynslu sína," segir hún. Er hún
er spurð um það hvort hún þekki
þá „landið í fjarska", eins og hún
lýsir því í sögum eins og Elsku Míó
minn, Bræðurnir Ljónshjarta og
Ronja ræningjadóttir, svarar hún
því játandi. „En hvemig ég þekki
það mun ég ekki segja,“ segir Lind-
gren hlæjandi.
Lína umdeild
Astrid Lindgren virðist gædd
þeirri náðargáfu að vita hvað börn
vilja heyra. Er Lína langsokkur var
gefin út 1945 voru þó engan veginn
ailir gagnrýnendur á sama máli um
ágæti sögunnar. Sumir töldu Línu
flytja boðskap kapítalismans á
meðan öðrum þótti hún andfélags-
leg og engan veginn heppileg
fyrirmynd fyrir börn. Einn gagn-
rýnandi taldi þetta ósmekklegt
ævintýri og vart við því að búast
að það myndi ná vinsældum eða
nokkur muna eftir því þegar fram
hðu stundir. Hann reyndist ekki
sérlega sannspár.
Er Astrid reyndi að fá Línu lang-
sekk útgefna gekk það ekki í fyrstu.
Bonnier, eitt stærsta bókaforlag
Svíþjóðar, hafnaði handritinu
tvisvar sinnum og urðu fyrirtæk-
inu þar með á afdrifaríkustu
mistökin í sögu þess. Astrid leitaði
þá til annars forlags sem þorði að
taka áhættuna og hefur ekki haft
ástæðu til að sjá eftir því.