Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.1988, Blaðsíða 12

12
MIÐVIKUDAGUR 20. JANÚAR 1988.
Frjálst.óháÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLF.UR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 600 kr.
Verð í lausasölu virka daga 60 kr. - Helgarblaö 75 kr.
Fiskvinnslan stopp
Það þarf víst engum að koma á óvart þótt fiskvinnslu-
fyrirtækin kveinki sér. Fastgengisstefnan hefur leikið
þau grátt á sama tíma og fjármagns- og framleiðslu-
kostnaður hefur aukist hröðum skrefum. Framleiðslan
sjálf hefur átt undir högg að sækja og nú segja útreikn-
ingar að frystingin sé rekin með fimmtán prósent tapi.
Það tap kallar á lántökur og skuldasöfnun. Það er dýrt
að vera fátækur og almennir vextir og dráttarvextir af
lánum auka enn vandann og tapið. Mörg frystihúsanna
eru lokuð um þessar mundir og vafasamt að þau verði
opnuð á næstunni. Þannig blæðir undirstöðuatvinnu-
vegunum út í kjölfar góðærisins.
Fulltrúar fiskvinnslunnar hafa gengið á fund ríkis-
stjórnarinnar og segja sínar farir ekki sléttar. Hingað
og ekki lengra, segja þeir og engan skal undra. Ef ekki
eru sköpuð skilyrði fyrir fiskvinnslufyrirtækin til
áframhaldandi rekstrar er til lítils að setja kvóta og
snakka um bættan þjóðarhag. Við lifum ekki lengi á
loftinu.
Enda þótt flestum sé ljóst að fiskvinnsla og frystingin
hafa htla möguleika til uppsveiflu nema til komi breytt
gengi á doharnum eru forsvarsmenn atvinnugreinar-
innar ekki það glámskyggnir að einblína á gengisfeh-
ingu eina og sér. Hér áður fyrr var það einföld leið og
næstum sjálfvirk að feha gengið jafnskjótt og fiskvinnsl-
an rétti upp htla putta. Og það jafnvel án þess að um
væri beðið. En talsmenn frystihúsanna hafa síðustu
dagana margítrekað að fleira megi gera til að rétta hag
hennar heldur en að feha gengið með þeim hefðbundnu
afleiðingum sem það hefur í fór með sér. Frystihúsa-
menn hafa óskað eftir að létt verði af þeim launaskatti,
þeir haldi uppsöfnuðum söluskatti svo og þeim sölu-
skatti sem safnast mun á árinu. Þá hafa þeir sett fram
kröfur um skuldbreytingar á lánum og fleira í þeim
dúr. Víðtækra aðgerða er þörf og sýnast frystihúsamenn
vera til viðtals um ráðstafanir en geta að sjálfsögðu ht-
ið aðhafst án atbeina stjórnvalda.
Á sama tíma og þetta gerist kveinkar fiskvinnslufólk
sér undan lélegum kjörum og almennt er viðurkennt
að bæta þurfi kjör þess. Fiskvinnslufólk er yfirleitt nefnt
þegar talað er um að bæta hag hinna verst settu. Um
þessar mundir eru forkólfar Verkamannasambandsins
að efna til funda meðal fiskvinnslufólks vegna þess að
það er sú lágtekjustétt sem harðast hefur orðið úti í
launaskriðinu. Eða svo er sagt. Og hvort heldur það er
rétt eða ekki þá bætir það ekki stöðu fiskvinnsluhús-
anna eða auðveldar lausn þess mikla vanda sem við
blasir þegar blásið er í herlúðra á þeim vígvelh.
Það er enginn öfundsverður af að leysa úr þessum
hnút, hvorki vinnuveitendur né launþegar og kannski
er vandinn mestur hjá stjómvöldum, sem á endanum
verða að sjá til þess að hjól framleiðslunnar haldi áfram
að snúast. Unchr það skal tekið með forsætisráðherra
að til hvaða ráðstafana sem gripið verður þurfi þær að
faha í sama farveg á sama tímapunkti. Það er til lítils
að feha gengið áður en vitað er hverjar niðurstöður fást
í kjarasamningum. Sömuleiðis er harla vafasamt fyrir
fiskvinnsluna beggja vegna borðsins að semja um kaup
og kjör áður en vitað er um efnahagsráðstafanir ríkis-
stjómarinnar.
Vonandi bera menn gæfu til að finna farsæla lausn.
Enn um sinn á þjóðin aht sitt undir fiskvinnslu og fryst-
ingu. Henni verður að finna heilbrigðan rekstrargrund-
vöh.
EUert B. Schram
í síðustu viku birtist Steingrímur
Hermannsson á fundi framsóknar-
manna í Reykjavík og flutti ógn-
þrungna lýsingu á því hvernig
komið væri í efnahagsmálum þjóð-
arinnar. Þetta var sami Steingrím-
ur og lofaði því fyrir ári að fengi
Framsóknarflokkurinn brautar-
gengi í kosningunum þá yrði
verðbólgan komin niður fyrir 10%
í upphafi ársins 1988. Niðurstaðan
er hins vegar 55% verðbólga og
viðbrögð Steingríms eru að hrópa
til þjóðarinnar: „Róm brennur.
Róm brennur. Ekki veit ég hversu
lengi við þolum það.“
Þegar leiðtogar þjóða sækja lík-
ingar í hinn fræga bruna Róma-
borgar þá kemur flestum í hug
keisarinn sem lék á fiðlu og
skemmti sér meðan eldamir geis-
uðu. Vissulega er eðlilegt að og fremst á herðum Steingrims Hermannssonar,“ segir greinarhöf. m.a.
Iani WAMMI ■•4“
„Kom i - Hver 1 irennv kveikt IR i í?
almenningur velti því nú fyrir sér
hvort forsætisráðherra fráfarandi
stjómar og helsti foringi núverandi
ríkisstjómar, Steingrímur Her-
mannsson, sé ekki sá íslenskra
ráðamanna sem helst eigi heima í
hinu fræga hlutverki keisarans
með fiðluna. Meðan verðbólgubáhð
óx stig af stigi skemmti hann sér
við heimsóknir til Moskvu og Kína
og leik í sjónvarpskvikmyndinni
„Kletturinn í hafinu" sem Fram-
sóknarflokkurinn sýndi lon og don
fyrir síðustu kosningar.
Slíkar samlíkingar geta vissulega
verið til skemmtunar í skammdeg-
inu. Þegar bál efnahagsóstjórnar
æðir um þjóðfélagið þá er hins veg-
ar brýnt að íeita svara við spurn-
ingunum: Hvers vegna er komiö i
þetta óefni? Hveijar eru orsakir
vandans? Hver ber ábyrgðina?
Hver kveikti í?
Böndin berast að Steingími
Það er ekki hægt aö saka launa-
fólk um þær ófærur sem efnahags-
málin eru komin í og birtast í nýrri
óðaveröbólgu, hruni fastgengis-
stefnunnar, brengluðum peninga-
markaði, fallandi kaupmætti og
aUsherjar óstöðugleika á öllum
sviðum. Ríkisstjóm Steingríms
Hermannssonar náði svokölluöum
„þjóðarsáttarsamningum" við
launafólk sem gerðir voru í trausti
þess að ráðherrarnir stæðu við gef-
in fyrirheit og bókuð loforð.
í ræðu sinni viðurkennir Stein-
grímur að skýringarnar séu fólgn-
ar í þvi að ekki var gripið til
aðgeröa á fyrrihluta ársins 1987, að
fjárfestingar voru of miklar og
sömuleiöis erlendar lántökur, að
fjármagnskerfiö, sem ríkisstjóm
hans kom á, „sé orðið ein ófreskja“
og þar hafi nánast allt farið á verri
veg.
Ræða Steingríms Hermannsson-
ar var því í reynd samfelldur
áfellisdómur yfir verkum hans eig-
in . ríkisstjómar. Hún afhjúpaði
allar blekkingar sem Framsóknar-
flokkurinn flutti þjóöinni fyrir
síðustu kosningar. Sjálfsagt var
ræðan flutt í trausti þess að Stein-
grími hefði tekist að gera „Ég var
plataður“ póhtíkina að hreinni hst.
Þjóðin fyrirgefl honum ahar synd-
ir, umberi mistökin og blekking-
amar og lofi honum aö koma
sökinni yfir á samstarfsmenn sína,
Þorstein Pálsson og Jón Baldvin.
Sannleikurinn er nefnilega sá að
ábyrgðin á hinum nýja Rómar-
bruna í efnahagslífi íslendinga
hvílir fyrst og fremst á herðum
Steingríms Hermannssonar. Það er
svo í stíl við leikhús fáránleikans
að foringi þeirra sem kveiktu í telur
sig nú best fallinn til að slökkva
eldana.
Neitaöi aðgerðum -opnaði
þensiugáttir
í kosningabaráttunni á Reykja-
nesi frá áramótum til apríl í fyrra
vakti ég hvaö eftir annað athygli á
því að veröbólgan gæti faríð yflr
30% í lok ársins ef ekki yrði gripiö
til aðgerða.
Kjállariim
Ólafur Ragnar Grímsson
formaður Alþýðubandalagsins
Steingrímur Hermannsson neit-
aði þessu allan tímann og var
mánuðum saman forsöngvari í
framsóknarkómum sem í sífellu
flutti þann boöskap að farsæl for-
ysta Steingríms hefði tryggt að
verðbólan yrði komin niður fyrir
10% í árslok. „Eins stafs tölu verð-
bólgan“ var kjarninn í áróöurs-
kvikmyridinni um klettinn í
hafinu.
Nú um áramótin viðurkennir
Steingrímur að hann hafi vitað aha
kosningabaráttuna að verðbólgan
var að fara upp á við. Það hafi hins
vegar ekki verið hægt að greina frá
því eða grípa til aögeröa vegna þess
„að það voru kosningar"! Þetta
heitir á mæltu máh að blekkja þjóð-
ina vísvitandi.
Núna er Steingímur kominn í hóp
þeirra sem gagnrýna offjárfestingu
í stórbyggingum og verslunum og
verslunarhúsnæði og miklar er-
lendar lántökur einkafyrirtækja.
Þegar varað var við þessari þróun
á liðnu ári þá neitaði Steingrímur
forsætisráðherra að hlusta á slíkar
viðvaranir.
Auðvitað var alltaf ljóst að bygg-
ing flugstöövar, Kringlunnar,
Seðlabankahússins, Holiday Inn og
annarra stórhýsa á fáeinum árum
og mest fyrir erlent lánsfé myndi í
okkar íitla hagkerfi skapa mikla
þenslu. Ríkisstjóm Steingríms
Hermannssonar hleypti þessu öllu
í gegn og fyrir kosningar kvartaöi
Steingrimur yfir því aö Sjálfstæðis-
flokkurinn mætti ekki hæla sér
einn af þessum stórfjárfestingum.
Þaö ætti líka að þakka Framsókn-
arflokknum. Nú segir Steingrímur
hins vegar að þetta hafi verið vit-
lausar ofljárfestingar, eldiviður í
Rómarbrunann.
„Fjármagnsmarkaðurinn er
ófreskja“
í ræðunni á framsóknarfundin-
um varði Steingrímur miklum tíma
th aö lýsa hinum miklu skelfingum
sem einkenndu ástandið í peninga-
málum og valdi hin stóru orðin th
að lýsa fjármagnsmarkaðinum og
vaxtakerfinu. Þaö var því napurt
háð hjá Jóhannesi Nordal að svara
því til í viðtah við DV að aht væru
þetta nú verk ríkistjómar Stein-
gríms Hermannssonar. Hið nýja
íjármagnskerfi var nefnhega burð-
arásinn í efnahagsstefnu þeirrar
ríkisstjómar.
Nú talar Steingrímur hins vegar
eins og hann hafi ekkert vitað hvaö
hans eigin ríkisstjórn var að gera.
Nýja vaxtakerfiö, fjármögnunar-.
fyrirtækin, erlendu lántökumar,
lögin um Seðlabanka og viöskipta-
banka og aðrir áberándi sýningar-
gripir í búöarglugga þeirrar
ríkisstjómar fyrir síöustu alþingis-
kosningar era nú að dómi Stein-
gríms orðin að ófreskju sem brýnt
er að ráðast gegn. Hann gleymir
hins vegar að geta þess að hann
átti sjálfur stóran þátt í að skapa
þessa ófreskju.
Eiga óvitar að fara með eld-
spýtur?
Þessi Rómarræða Steingíms Her-
mannssonar er því með dæmalaus-
ustu hundakúnstum í íslenskri
pólitík. Hann líkir nú afleiðingum
sinnar eigin stjómar við bruna
Rómaborgar. Ræðan er sjálfsagt
flutt í trausti þess að endurteknar
játningar í hinum fræga „Ég var
plataður" sth Steingríms komi
bara Framsóknarflokknum til
góða. Því meiri sem mistökin séu
þeim mun oftar hafi hann bara
verið plataður.
Þessi óvitaskapur, Steingríms
Hermannssonar er hins vegar orð-
inn þjóðinni dýr. Gamalt heilræði
segir að óvitar eigi ekki aö fara
með eldspýtur. Rómarræða Stein-
gríms sannar enn á ný réttmæti
þessarar viðvörunar. Þeir sem auð-
velt er að plata eiga hvorki að halda
á eldspýtustokknum né keyra
brunábílinn.
Það er því eölhegt að almenning-
ur leiti nú svara við hinni knýjandi
spurningu: - Ef Róm hins íslenska
efnahagslífs er nú í björtu báli,
hver kveikti þá í? Það væri óskandi
að Steingrímur hefði manndóm til
aö svara því.
Ólafur Ragnar Grímsson
„Það er því eðlilegt að almenningur
leiti nú svara við hinni knýjandi spurn-
ingu: - Ef Róm hins íslenska efnahags-
lífs er nú í björtu báli, hver kveikti þá
í? Það væri óskandi að Steingrímur
hefði manndóm til að svara því.“