Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1988, Page 15

MÁNUDAGUR 7. MARS 1988.
15
SÍS - Smárahvammsland
Ég fékk „skeyti“ í DV föstudag-
inn 26. febrúar frá einhverjum sem
kaliar sig Smára og annaö í Tíman-
um um þá helgi frá „konu í
Vesturbænum“. Mér sýnist þetta
vera sama kellingin, hvort sem hún
er kvenkyns eöa karlkyns.
Kellingin segist hafa haldið mig
vera samvinnumann og hneykslast
á að ég skuli hafa staöiö að því aö
fella SÍS eins og hún kýs að oröa
þaö - ekki einu sinni setið hjá við
atkvæöagreiðslu í bæjarstjórn þeg-
ar afgreiðsla Smárahvammsmála
fór fram.
Samvinnumaður
- félagshyggjumaður
Ef það er sami skilningur sem
felst í hugtakinu samvinnumaður
og því sem almennt er kallað fé-
lagshyggja þá er það rétt að ég fylgi
þeirri stefnu.
Það aftur á móti að vera félags-
hyggjumaður að lífsskoðun jafn-
gildir ekki því að fylgja í bhndni
öllu því sem samvinnuhreyfmgin
eða forystumenn hennar taka sér
fyrir hendur.
Það virðist vera nauðsynlegt fyr-
ir mig að árétta við kellinguna aö
ég er kosinn í bæjarstjórn Kópa-
vogs til þess að gæta hagsmuna
Kópavogskaupstaðar og fólksins
sem hér býr. I þessu tilfelli eru það
hagsmunir okkar að þetta land
byggist sem fyrst. Tekjur af fast-
eignum, sem þar munu rísa og
rekstri í þeim, munu nema veruleg-
um fjárhæðum. Tekjur sem bæjar-
sjóð munar um.
KjaUarinn
Skúli Sigurgrímsson
bæjarfulltrúi í Kópavogi
kann ekki svör við því hvað gerðist
hjá þeim en mig grunar að SIS hafi
tekist að sannfæra ráðaménn
Reykjavíkur um þaö að þeir geti
ekki leyft sér að meðhöndla SÍS
eins og óvelkomiö aðskotadýr í
bprginni eins og gert hefur verið.
SÍS hefur sýnt fram á að það getur
ílutt starfsemi sína úr borginni og
er það of stór biti til að missa úr
aski sínum.
Fífuhvammsland
-engarundirtektir
Forráðamenn SÍS voru ekki til-
búnir til þess aö standa við stóru
fyrirheitin sem þeir létu liggja að á
okkar fyrsta fundi, nefnilega að
þeir vildu sjá alla starfsemi sam-
vinnuhreyfingarinnar „undir
sama þaki“ og töldu Smára-
„Ég fer ekki dult með það að ég hef
orðið fyrir ákaflega miklum vonbrigð-
um með SÍS-forystuna.“
Of stór biti
Það er rangt sem kellingin heldur
fram að við höfum platað SÍS til
þess að lengja forkaupsréttarfrest-
inn. Forráðamenn SIS buðu þetta
sjálfir að fyrra bragði. Þeir voru
ekki tilbúnir með þær áætlanir sem
þeir vildu leggja fram og síðan
misstu þeir áhugann á landinu. Ég
hvammsland vera ákjósanlegt til
þeirra hluta. Þeir enduðu í því að
vilja halda landi undir einn stór-
markað og bensínstöð. Það getum
við uppfyllt í Fífuhvammi en þar
eigum við næg lönd til þess að
mæta þessum þörfum samvinnu-
hreyfmgarinnar og þó meira væri.
Við buðum þetta strax, en við engar
....til þess að gæta hagsmuna Kópavogskaupstaðar og fólksins sem
hér býr.“ Kópavogskaupstaður.
undirtektir. Nú hefur KRON tekið
upp merkið og sótt um land í Fífu-
hvammi undir stórmarkað.
Vonandi hafa kaupfélagsmenn
meira bein í nefinu en forráöa-
menn SÍS og fylgja þessari umsókn
eftir.
Ekki til að safna gróða
Ég fer ekki dult með þaö að ég
hef orðið fyrir ákaflega miklum
vonbrigðum meö SÍS-forystuna. Ég
átti von á því aö þar færu menn sem
létu athafnir fylgja orðum en sú
von brást í þessu tilfelli. E.t.v. var
tilgangurinn með öllu saman sá
einn að bæta stöðu sína gagnvart
Reykjavíkurborg. Þeir væru þá
ekki þeir fyrstu sem fara þannig að.
Annars er meginhluti þessara
kellingagreina eitt svartnættisraus
um það að Hagkaup sé aö „fella“
SÍS með lágu vöruverði.
Samvinnuverslun var komið á fót
á síðustu öld til þess að brjóta af
þjóðinni verslunareinokun, lækka
vöruverð og bæta kjör þjóðarinnar.
Og hún gerði það.
Samvinnuverslun á að þola sam-
keppni, hún er ekki rekin til þess
að safna gróða. Ef þaö gerist þá
hafa hlutinir snúist við, þá er sam-
vinnuhugsjónin ekki lengur með í
verkum. Þetta er harður dómur
sem kellingin er að kveða upp yfir
SÍS, sem hún þykist þó vera að
verja. Ég vona svo sannarlega að
hún hafi rangt fyrir sér.
Skúli Sigurgrímsson
A mörkum sannleikans:
Línudansinn
„Enginn gefst upp baráttulaust, meöan einhver von er um aö fá ein-
hvers staðar peninga."
Það hefur vakið furðu mína hvað
frammámenn þessa þjóðfélags
dansa oft mikinn hnudans á mörk-
um skröks og sannleika. Oftast
held ég að það sé af hugsunarleysi
eða af skorti á yfirsýri. En þó er
ekki hægt að horfa fram hjá því að
í sumum tilfellum virðast menn
vera vísvitandi að fara með rangt
mál.
Það sem einkum hefur vakið at-
hygli mína er að allir þessir þættir
beinast að því að villa um fyrir því
fólki sem minnst ber úr býtum. Og
vegna óhóflegs vinnuálags, til þess
að framfleyta sér og sínum, hefur
þetta fólk ekki tíma til þess aö
grandskoða allar þær ráðstafanir
sem stjórnvöld gera.
Ég ætla hér aö drepa á fáeina
þætti sem glöggt sýna, að mínu
mati, vísvitandi rangfærslur stað-
reynda.
Framfærsluvísitalan
Vísitala þessi hefur um langt
skeið verið notuö til þess að telja
okkur trú um að við hefðum það
að meðaltali gott.
Við skulum aðeins skoða þessa
vísitölu með hliðsjón af launum
láglaunahópanna. Neyslugrunnur
sá sem útreikningurinn er byggður
á gerði ráð fyrir því að vísitölufjöl-
skyldan hefði til eyðslu í nóvember
sl. að frádregnum sköttum, 220.687
kr. Þetta skiptist þannig milh
flokka. Matvörur 50.069 kr. Drykkj-
arvörur og tóbak 11.864 kr. Föt og
skófatnaður 21.351 kr. Rafmagn
3.131 kr. Húshitun 4.648 kr. Hús-
gögn og heimilisbúnaður 19.121 kr.
Heilsuvernd 4.633 kr. Rekstur bif-
reiðar 27.906 kr. Símagjöld 1.312 kr.
Annaö 4.660 kr. Tómstundaiðkun
og menntun 24.332 kr. vörur og
þjónusta, ótalið og óflokkaö, 24.312
kr. Húsnæði 23.348 kr.
Það þarf nú ekki'glöggan mann
til þess að sjá að þetta eyðslumynst-
ur er ekki í neinu samræmi við
lífskjör meginþorra launþega. En
KjaUaiinn
Guðbjörn Jónsson
fulltrúi
það þarf kaldrifjaðan mann til þess
að finnast þetta eölilegt. Vegna þess
að því er haldið fram að þessi vísi-
tala bæti okkur verðhækkanir vil
ég láta koma fram hér raunveruleg
áhrif hennar á verðhækkanir mat-
væla.
Þær tölur sem hér eru nefndar
að framan eru úr vísitölunni í byrj-
un nóvember 1987. Þá var sagt að
verðhækkanir matvöru frá næsta
mánuði á undan væru 3% sem
hækkuðu matvöruþáttinn úr 48.610
kr. í 50.069 kr. eða um 1.459 kr. Það
sem reiknast inn í vísitöluna af
þessari hækkun er aöeins 182 kr.
Ef við htum nú aö lokum á áhrif
söluskatts á matvöru út frá þessum
grunni htur dæmiö svona út. Þátt-
ur matvöru 50.069 kr„ eftir sölu-
skattsálag verður þessi upphæð
62.586 kr. Hækkunin hefur því orð-
iö 12.517 kr. Það sem reiknast inn
í vísitöluna af þessari hækkun er
aðeins 1.558 kr.
Vextir og fjármagnskostnað-
ur
Það hefur verið predikaö óspart
að hægt væri að draga úr eftir-
spurn eftir fjármagni hér á landi
með því að hækka vexti. Mér finnst
það með eindæmum að virtustu
menn okkar á sviði peningamála
skuli láta hafa sig út í að halda
þessu fram.
Það er oftast vitnað í stjórnun
fjármagns í örðum löndum þegar
verið er að mæla þessu bót. Grunur
minn er sá að menn horfi vísvit-
andi fram hjá veigamiklum atrið-
um í þessum málum. Ég held að
hvergi í þessum viömiðunarlönd-
um sé rekstur fyrirtækja og
heimila jafháður lánsfjármagni og
hér á landi og því sé samanburður
ekki aðeins villandi heldur sé hann
beinlínis skaölegur.
Megnið af útlánum í þessu landi
er með svonefndum breytilegum
vöxtum. Það þýðir í raun aö um
leið og búið er að taka lán er fjár-
hagsleg afkoma viðkomandi í
höndum yfirmanna viðkomandi
lánastofnunar. Þegar lánið var ték-
ið var grundvöhur fyrir því að geta
staðið í skilum. Hálfum til einum
mánuði eftir að samið var um lánið
voru vextir þess hækkaðir og um
leið hruninn grundvöllur sá sem
var fyrir að geta staðið í skilum
með greiðslur. Ef um rekstur er aö
ræða er í flestum tilfehum eina
færa leiðin að hækka verð á vöru
eða þjónustu. Þaö aftur eykur enn
meir vanda einstakhngsins sem á
engan hátt getur velt af sér aukn-
um kostnaði. Hans eina von er að
vinna meira, í von um að geta losn-
að úr klemmunni.
Ég vænti þess að þegar þetta birt-
ist sé mönnum enn í minni grein
mín um lánskjaravísitöluna og þátt
hennar í fjármagnskostnaðinum.
Ef þjóðfélag okkar er skoðað með
opnum augum ætti sæmilega
glöggum manni að vera ljóst að
vaxtahækkanir kalla á ennþá meiri
eftirspurn eftir peningum. Þessa
niðurstöðu mína byggi ég á þeirri
staöreynd að fyrirtæki hér á landi
búa almennt við lágt hlutfall eig-
infjár, hátt hlutfaU skammtíma-
lána og lélega rekstrarafkomu.
Hvað einstakhnga varöar er
vandamálið helst það að fólk er
búið aö eyða fyrirfram væntanleg-
um tekjum næstu 3-5 mánaða eða
jafnvel meiru. Ýmsar leiðir eru
farnar í þessari eyðslu, t.d. fyrir-
framgreidd laun, notkun greiöslu-
korta í daglegar þarfir, vegna þess
að búið er að eyða fyrirframlaun-
unum áður en þau eru greidd,
yfirdráttur á tékkareikningum, út-
borgunarlausir afborgunarsamn-
ingar og að lokum tveggja til
þriggja mánaða vanskil á afborg-
unarsamningum. Allir þessir
þættir eru þess valdandi að vaxta-
hækkun kallar á meiri eftirspurn.
Enginn gefst upp baráttulaust með-
an einhver von er um að fá ein-
hvers staðar peninga.
Gengisfelling
Mikið er ávallt rætt um af hálfu
útflutningsfyrirtækja að mjög
brýnt sé að leiðrétta gengi krón-
unnar.
Fram til þessa hefur umræðu af
þessu tagi verið svarað með því að
erlend lán þessara sömu fyrirtækja
myndu hækka svo mikið viö geng-
isfellingu að með því væri ekki
leystur neinn vandi.
Eftir þvi sem ég kemst næst er
staöan sú núna að gengisfelling
þýöir gjaldþrot margra stórfyrir-
tækja á sviöi verslunar og þjón-
ustu, auk þess að hækka lán
ríkissjóðs stórlega í krónum talið.
Þetta er ráðamönnum þjóðfélags-
ins greinilega ljóst og hafa því ekki
hátt um málefni þetta.
Guðbjörn Jónsson
„Hvað einstaklinga varðar er vanda-
málið helst það að fólk er búið að eyða
fyrirfram væntanlegum tekjum næstu
3-5 mánaða eða jafnvel meiru.“