Dagblaðið Vísir - DV - 08.03.1988, Blaðsíða 30

30
ÞRIÐJUDAGUR 8. MARS 1988.
LífsstOl
Skipting bótaábyrgðar:
Er réttur neytandans tryggður
við skiptingu sakar hjá byggingafélögunum?
Samkvæmt umferðarlögunum
nýju er ökumönnum ætlað að ganga
frá tjónaskýrslum í mörgum tilfell-
um þótt þeim sé áfram heimilt að
leita til lögreglu. Ráðlegt er að kalla
hana til verði slys á fólki, svo og ef
um stærri tjón er að ræða eða ef brot
á umferðarlögum eru alvarlegs eðlis.
Þá þykir sýnt að ágreiningur komi
upp í einhverjum tilvikum og kann
þá lögreglan að reynast eini aöilinn
sem skorist getur í leikinn. Hlutverk
lögreglu vegna bifreiðatjóns er ekki
að úrskurða um sök eða rétt þeirra
aðila sem í tjóni lenda. Hennar er
hins vegar.að draga upp óhlutdræga
mynd af aöstæöum og gefa vísbend-
ingar sem -vátryggingarfélögin
og/eða ríkissaksóknari fara síöan eft-
ir við frekari rannsókn slyssins.
Ef tryggingafélög þeirra aðila, sem
fyrir skaðanum verða, eru á einu
máli um skiptingu bótaábyrgðar tefst
sjaldnast afgreiösla málsins frekar.
Þó geta þeir sem hlut eiga að óhappi
farið þess á leit að málið skoðist frek-
ar eða að gögnin fari fyrir sérstaka
lögmannanefnd tryggingafélaganna.
Fáist það ekki fram geta hlutaðeig-
andi aðilar fariö með sín efní fyrir
dómstóla telji þeir réttu máli hallað.
Ef tryggingafélög þeirra manna,
sem hlut eiga að tjóni, eru hins vegar
ósátt um skiptingu sakar er málinu
skotið til áðúmefndrar lögfræðinga-
nefndar. í henni sitja átta lögmenn,
fulltrúar þeirra tryggingafélaga sem
hafa ábyrgð bifreiða á sinni könnu
samkvæmt lögum þar um. í henni á
að kryfja málin frá öllum hliðum,
meðal annars af óhlutdrægum aöil-
um, og á niðurstaðan því að vera
réttmæt og hlutlaus. Tryggingafélög-
um einum er skylt að hlíta úrskurði
nefndarinnar þar sem hún starfar á
þeirra vegum. Þeir tryggingatakar,
sem ósáttir eru'við álit hennar, geta
hins vegar leitað réttar síns fyrir
dóms'tólum uni þeir ekki málalykt-
um.
Fyrirhugað var að koma á
fót lögskipaðri nefnd
í samfélaginu eru menn á ýmsu
máli um gagnsemi lögmannanefndar
tryggingafélaganna. Margir telja þó
að hún komi á ýmsan hátt til móts
við neytendur þar sem í henni eiga
að starfa óvilhallir aðilar. Ekki má
hins vegar horfa fram hjá því að í
nefndinni er ekki sérstaklega gætt
hagsmuna neytandans gagnvart
þeim tryggingafélögum sem bera
kost.nað af störfum hennar.
í frumvarpi til þeirra 'úmferðar-
laga, sem tóku gildi 1. mars síðastlið-
inn, var upphaflega gert ráð fyrir
opinberri nefnd með það að starfs-
sviði að skera úr í ágreiningsmálum
Neytendur
vegna ábyrgðarskipta. Greinin, sem
sagði til um starfsháttu nefndarinn-
ar, hljóðaði á þennan veg:
„Dómsmálaráðherra skipar nefnd
þriggja manna til að láta uppi álit um
skiptingu bótaábyrgðar samkvæmt
2. mgr. 90. gr. SkuÍu nefndarmenn
fullnægja kröfum um almenn dóm-
araskilyrði. Nefndin getur látið uppi
álit um skiptingu ábyrgðar að kröfu
aðila máls, eins eða fleiri. Skulu vá-
tryggingafélög senda nefndinni gögn,
er þau hafa reist á,álit sitt um skipt-
ingu ábyrgðar. Álit nefndarinnar
skal byggjast á gögnum þessum,
nema sérstakar ástæður mæli með
öflun frekari gagna. Nefndin skal láta
uppi álit eins fljótt og unnt er, og að
jafnaði ekki síðar en þremur vikum
eftir að málsgögn hafa borist henni.
Kostnaður af störfum nefndarinnar
greiðist úr ríkissjóði, en vátrygginga-
félögin skulu endurgreiða þann
kostnað eftir reglum, sem dóms-
málaráðherra setur. Hann getur og
sett nánari reglur um starfsháttu
nefndarinnar.“
Ljógt má vera að grein þessi gerir
ráö fyrir að sérhveijum aðila, sem í
umferðartjóni lendir, sé kleift að
skjóta máli sínu til nefndarinnar,
óháð áhti vátryggingarfélaga. Því
má ætla að hagur neytendans hefði
á þann hátt vænkast með gildistöku
greinarinnar og einnig fyrir þær sak-
ir að meiningin var meðal annars sú
að í nefndinni sætu þrír menn og
einn þeirra viðurkenndur fulltrúi
neytenda.
Allsherjarnefnd neðri deildar var
hins vegar andvíg þessari lagagrein
og þá þeirri lögskipuðu úrskurðar-
nefnd sem þar var fram dregin. Lagði
allsherjarnefndin til að hún yrði felld
úr frumvarpinu og gekk það eftir.
Formaður nefndarinnar, Gunnar G.
Schram, sagði svo í framsögu þar
sem hann rökstuddi álit nefndarinn-
ar:
„I 99. grein er í frumvarpi gert ráð
fyrir að dómsmálaráðherra skipi
nefnd þriggja manna til að láta uppi
álit um skiptingu bótaábyrgðar. Hér
er unj nýmæli að ræða í frumvarpi.
Allsherjarnefnd leggur til að þessi
grein verði öll felld niður úr frum-
varpi. Allsherjarnefnd telur ekki efni
til að lögskipa slika nefnd, sem aðeins
á að vera ráðgefandi. Hún telur að
ágreiningsefni þessi megi í ríkari
mæli en nú er leysa á fullnægjandi
hátt með álitsgerð lögfræðinganefnd-
ar tryggingafélaganna, en sam-
kvæmt reglum hennar er niðurstaða
þeirrar nefndar bindandi fyrir vá-
tryggingafélögin. Þessi lögfræðinga-
nefnd, sem starfar á grundvelli
samkomulags vátryggingafélag-
anna, er ekki lögskipuð eða stjórn-
skipuð nefnd, en leysir úr mjög
mörgum ágreiningsefnum sem koma
upp varðandi bótaskyldu þegar um
tjón er að ræða. Það sem er athyglis-
vert í því efni er að tryggingafélögin
hafa skuldbundið sig til að hlíta úr-
skurði þessarar lögfræðinganefndar.
Allsheijarnefnd telur að starf nefnd-
arinnar hafi gefíst vel og ekki sé
ástæða til að lögskipa nýja nefnd sem
aðeins er ráðgefandi en ekki skuld-
bindandi fyrir vátryggingafélögin
eins og sú nefnd sem þó starfar ólög-
skipuð.“
Er breytinga þörf?
DV leitaði áhts nokkurra manna á
þeim hætti sem nú er viðhafður við
skiptingu sakar eða bótaábyrgðar.
Voru menn þessir meðal annars
spurðir áhts á þeirri lögmannanefnd
vátryggingarfélaga sem nú starfar -
hvort þróa megi starfsvið hennar í
ljósi þeirrar reynslu sem fengin er -
og þá hvort ráða megi bót á fyrir-
komulaginu til að tryggja hag
neytendans frekar. Svör viðmælend-
anna fara hér á eftir.
JÖG
Ein af ástæðunum fyrir þvi að tryggingafélögin fóru fram á svo mikla hækkun sem raun ber vitni er sú að við-
gerðakostnaður hefur hækkað um 65% að þvi er félögin segja.
Bifreiðatjón - skipting sakar:
„Lögreglan sker aldrei
úr um rétt manna“
- segir Gyffi Jónsson hia slysarannsóknadeiid
„Lögreglan sker aldrei úr um
rétt manna eða forgang í umferð-
aróhöppum,“ sagöi Gylfi Jónsson
hjá slysarannsóknadeild lögregl-
unnar í samtali viö DV.
„Sé lögreglan hins vegar kvödd á
slysstað; sem gert er í mörgum til-
fellum, aflar hún sér gagna um
aðdraganda óhappsins, meðal ann-
ars með vitnisburði manna og
uppdrætti af aðstæðum á slysstaö.
Skýrslan er síðan send viðkomandi
tryggingafélögunum til umsagnar.
Verði hins vegar slys á fólki er
annar háttur hafður á og sömuleið-
is ef ökumenn verða uppvísir að
alvarlegum umferöarlagabrotum.
Þá eru málsatvik rannsökuð frekar
af hálfu lögreglunnar og síðan er
málið sjálft sent til ákvörðunar hjá
ríkissaksóknara ef ástæöa er til,“
sagöi Gylfi Jónsson.
- Telur þú þaö rétt að trygginga-
félögin ákvaröi sakarskiptingu
vegna umferðartjóna?
„Mér finnst eðlilegra að einhvers
konar umferðardómstóll, óháöur
vátryggingarfélögum, úrskurði um
sakarskiptingu og uppgjör á tjóna-
bótum,“ sagöi Gylfi. JÖG
Lögmanna-
nefndin hefúr
skilað árangri
-segir Rúnar Guðmundsson hjá Tiyggingaeftirlitinu
Tryggingaeftirhtið er stofnun
sem er meöal annars hagsmunaað-
ili tryggingataka samkvæmt lögum
um vátryggingarstarfsemi.
Á grundvelli þeirra laga hefur
stofnunin eftirlit með vátrygging-
arfélögum og sinnir að auki neyt-
endaþjónustu:
„Ef tiltekinn maður leitar eftir
þjónustu okkar könnum við réttar-
stöðu hans og komum síðan
kvörtun hans á framfæri við við-
komandi tryggingafélag svo
framarlega sem við teljum að gagn-
rýna megi málsmeðferðina. Vilji
viðkomandi tryggingafélag síðan
ekki taka fyrri ákvörðun sína tíl
endurskoðunar verður sá sem til
okkar leitaði að fara með sín mál
fyrir dómstóla. Tryggingaeftirlitiö
hefur engin afskipti af sakarskipt-
um enda eru þau lögfræðilegt
álitaefni hverju sinni.“
Þetta sagði Rúnar Guðmundsson,
skrifstofustjóri Tryggingaeftirlits-
ins, í spjalli við DV. Var hann
spurður með hvaða hætti eftirhtiö
kæmi þeim ökumönnum til aðstoð-
ar sem teldu sig á einhvern hátt
hlunnfarna af vátryggingarfélög-
unum.
„Ef neytandinn, sem um ræðir,
telur sig hlunnfarinn og trygginga-
félag hans og gagnaðilans eru á
einu máli um sökina, á hann ekki
skýlausan rétt á að málið fari fyrir
svonefnda lögmannanefnd. Hún
sinnir ágreiningi sem kann að
koma upp á milli tryggingafélaga
um sök aðila vegna tjóns. Félögin
hlíta ávallt niðurstöðu nefndarinn-
ar en ökumönnum er það ekki skylt
og séu þeír ósáttir við úrskurð
hennar eru dómstólarnir þrauta-
lendingin."
- Telur þú að lögmannanefndin
sinni hagsmunagæslu fyrir neyt-
endur?
„Já. Að áliti Tryggingaeftirlitsins
hefur lögmannanefndin skilað ár-
angri við að gæta hagsmuna
neytenda," sagði Rúnar.
JÖG
Bifreidatjón - skipting sakar:
Viðurkenndur fulltrúi neytenda eigi sæti í lögmannanefndinni
„Ég tel að lögmannanefndin tryggi
hag neytandans þótt vitanlega sé
maður ekki alltaf sáttur við niöur-
stöður hennar. Að jafnaöi eru
úrskurðir hennar þó sanngjarnir og
ég tel að í nefndinni sé aldrei dreginn
taumur vátryggingarfélaganna. í
lögmannanefndinni sitja átta lög-
‘menn og sex þeirra hafa engra
hagsmuna að gæta í hveiju máli,“
sagði Arni Asgeirsson, fulltrúi tjóna-
deildar Tryggingamiðstöðvarinnar, í
samtali við DV.
- Ef vátryggingarfélög gagnaðila
eru á einu máh um skipti ábyrgðar
er þeim tryggingatökum, sem hlut
eiga aö málinu, unnt að skjóta því til
lögmannanefndarinnar?
„Óski vátryggingartaki þess sér-
staklega að mál hans fari fyrir
lögmannanefndina þá er orðið við
beiðni hans hjá Tryggingamiðstöð-
inni. Ég hygg að önnur tryggingafé-
lög geri slíkt hið sama.“
- Telurðu óeðlilegt að fulltrúi neyt-
enda eigi sæti í lögmannanefnd
tryggingafélaga?
„Nei, ég tel ekki óeðlilegt að viður-
kenndur fulltrúi neytenda, til að
mynda lögmaður Félags íslenskra
bifreiðaeigenda, eigi sæti í lög-
mannanefndinni. Það er þó ekki mín
skoðun að niðurstöður yrðu mark-
tækari, hins vegar myndu úrskurð-
irnir hugsanlega horfa betur við
neytendum. Kannski er það ekki
slæmt að hið opinbera sjái alfarið um
að skera úr í ágreiningsmálum. Auð-
vitað væri það ágætt að tryggingafé-
lögin yröu alfarið leyst undan þessari
sakarskiptjngu. Ég held hins vegar
að sá hátmr á málum yrði dýrari en
sá sem nú er viðhafður," sagði Árni.
- Telur þú að vátryggingarfélögin
séu reiðubúin að greiða kostnað af
setu fulltrúa neytenda í nefndinni?
„Já, ég tel það,“ sagði Árni.
JÖG
i.