Dagblaðið Vísir - DV - 26.04.1988, Síða 13

ÞRIÐJUDAGUR 26. APRÍL 1988.
13
Milljónasvmdl
í norskum banka
Björg Eva Erlendsdóttir, DV, Osló:
Nýlega hófust óvenjuleg málaferli
í máli bankastarfsmanns í einum
stærsta banka Noregs, Den norske
Kreditbank. Maöurinn er ákæröur
fyrir milljónas,vindl og fyrir aö hafa
notfært sér stööu sína við bankann
til þess aö græöa fé á ólöglegan hátt.
Tildrög málsins voru léleg útkoma
og mikið tap innan flestra deilda
bankans síðastböið ár. Reyndar gekk
rekstur annarra norskra banka af-
leitlega á síðasta ári.
En syndaselurinn í Den norske
Kreditbank fannst fljótlega. Philippe
Hecker hét maöurinn, ráðinn erlend-
is frá til þess að stjórna rekstri
gjaldeyrisdeildar bankans. Hecker
hafði mikil umsvif í bankanum, góð
laun og persónulega reikninga í ýms-
um löndum og var mikið um milli-
færslur á gjaldeyri milli ýmissa
reikninga. í sama skyni opnaði Heck-
er reikning í nafni móður sinnar og
notaði hann fyrir gjaldeyriskúnstir
og verðbréfabrask.
Gjaldeyrisumsvif sem þessi eru
stunduð í öllum bönkum en ef til vill
ekki í sama mæb og Hecker stundaði
þau. Lög um bankarekstur banna að
fólk noti annarra manna reikninga
og einnig að bankastarfsmenn spbi á
bankans fé í eigin hagsmunaskyni.
En réttarhöldin yfir Hecker eru
ekki sérlegt ánægjuefni fyrir norska
bankakerfið og síst Den norske Kred-
itbank. Hecker er trúlega ekki sá eini
sem hefur stundað vafasöm viðskipti
með sparifé landsmanna að veði.
Sjálfur nafngreindi hann í réttinum
hóp manna sem höföu notað sömu
aðferðir og hann tb að græða, bæði
fyrir bankann og fyrir sjálfa sig.
„Meðan abt gekk vel og peningarn-
ir streymdu inn voru bankamenn
hvattir tb þess að stunda verðbréfa-
brask og tb ólöglegra dáða en um
leið og þeir byrjuðu að tapa var spil-
ið stöðvað og ég útnefndur sem
syndaselur," sagði Hecker.
Réttarhöldin eiga að standa yfir í
fjórtán daga og búist er við því að
þau verði heldur neikvæð auglýsing
fyrir norska banka.
Philippe Hecker, til hægri, ásamt verjanda sínum.
Nýr mælikvarði
á kjamorkuslys
Bjami Hinriksson, DV, Bordeaux:
Franski iðnaðarmálaráðher-
rann, Alain Madelin, hefur Ul-
kynnt að hér eftir verði notaður
nýr mæbkvarði í Frakklandi, frá 1
upp í 6, tb að segja tíl um hættuna
af slysum í kjamorkuverum. Þetta
er gert fyrst og fremst til þess að
fjölmiölar og almenningur fái ern-
faldaðri og skiljanlegri upplýsingar
um slys af þessu tagi.
Mæbkvarðinn var unninn í sam-
vinnu sérfVæðinga i öryggismálum
kjamorkuvera og fubtrúa frétta-
manna. Hann minnir örbtið á
Richterskvarðann, sem notaður er
þegar jarðskjálftar eru mældir, en
gegnir ekki jafnviðamiklu hlut-
verki.
Hinum 6 stigum er skipt í tvennt
Fyrstu 3 stigin ná yfir þaö sem
kaba má óhöpp í kjarnorkuverum
þar sem smávægUeg atvik valda
stöövun eða bbun án þess aö geisla-
virkni sé alvarleg eða almenningi
hætta búin. Óhöpp af þessu tagi
voru 37 í Frakklandi áriö 1987. Síð-
ari 3 stigin er slys, misalvarleg.
Slysið í Bandaríkjunum fyrir
nokkram árum á Three Mile Island
mundi flokkast undir 5 og Tsjemo-
bylslysið undir 6.
Flestum þykir þetta kerfi gott en
reiknað er með átján mánaða
reynslutíma svo hægt sé að kanna
gildi þess í raunveralegum óhöpp-
um og slysum. Ýmsb- erlendir
aðbar fylgjast með af athygh, tb
dæmis Svíar og Spánverjar. Þessi
mæbkvarði á einungis við um
kjarnorkuver en eftir er að vita
hvort franski herinn er tilbúinn aö
nota sbkan kvarða á þau óhöpp og
slys sem kunna að verða í kjam-
orkutólum hans.
Minni og breytt
sala á bókahátíð
Bjami Hinriksson, DV, Bordeaux:
Hinni árlegu bókahátíð í París, Le
Salon du Livre, er nú lokið eftir viku-
langa ritveislu þar sem útgefendur
breiddu úr sér yfir 28 þúsund fer-
metra svæði. Veislan tókst þó ekki
eins vel og vonast hafði verið til því
salan varð 20 prósent minni en í
fyrra. Og þótt hinir tvö hundruð þús-
und gestir væra nokkram þúsund-
um fleiri en 1987 náðu þeir ekki
kvartmibjón markinu sem aðstand-
endur hátíðarinnar höfðu sett sér.
Vasabrotsbækur, orða- 'óg al-
fræðibækur, myndasögur og hand-
bækur ýmiss konar seldust betur en
nokkru sinni fyrr en skáldsagan og
bókmenntir af fínna taginu höfðuðu
minna til lesenda. Sumir útgefendur
gengu svo langt að segja endurskipu-
lagningu á hátíðinni nauðsynlega.
Líklegasta ástæöan fyrir minni og
breyttri sölu er sú að bókahátíðin var
flutt í ár frá Champs Elysées í mið-
bænum tb staöar lengra í burtu og
viö það breyttist sá hópur sem sækir
hátíðina. Skipuleggjendur tala um
aö ‘aftur þurfi að ná inn þéim gestúm
sem áður voru fastir viðskiptavinir
en létu sig vanta þetta áriö. Þótt erf-
itt sé að fullyrða nokkuð mætti
einnig hugsa sér að smekkur lesenda
sé einfaldlega að breytast.
Eitt af því jákvæða við hátíðina var
þáttaka breskra útgefenda sem voru
hér í fyrsta sinn og það fjölmargir.
Þeir voru mjög ánægðir og munu
snúa aftur að ári. Þýskir útgefendur
ætla sér sömuleiðis nokkurt pláss
næsta ár.
Útlönd
Ótrúlegar fjárhæðir
í bráðabirgðalausnir
Bjorg Eva Erlendsd6ttir, DV, Odó:
1 þessari viku verður opnuð ný
flugyallarbygging á Fornebuflug-
vebi i Osló. Byggingin, sera kostar
142 mbljónir norskra króna, er að-
eins ætiuð til bráðabirgða því að
áætlað er aö flytja flugvöllinn inn-
an fárra ára.
Stríðiö um staðsetningu nýs aðal-
flugvallar hefur staðiö i 30 ár og
er enn ekki tb lykta leitt. Þaö sem
mun verða tb þess að knýja fram
ákvörðun um nýjan flugvöb alveg
á næstunni era mengunarvanda-
mál í Osló samfara því að flugvöh-
urinn á Fomebu er allt of lítih. Á
meðan beðið er eftir þessu er neyð-
arúrræðið að byggja stórar, dýrar
byggingar á Fomebu sem munu
standa tómar eftir fá ár.
Af nýjum fjárfestingum á
Fomebu hafa 80 mibjónir farið í
úrbætur á sjálfum velbnum og 140
milljónir í stærsta bbskúrinn á öb-
um Norðurlöndum. Flugvallarmál-
iö er eitt versta og langdregnasta
mál í norskura stjómmálum sem
enginn þorir að taka ákvörðun um.
Sterkir hagsmunahópar berjast
fyrir aö fá flugvölbnn á sitt svæði
og hver sem möurstaðan verður
munu mótmæbn verða hörð og
þeir flokkar sem þurfa að skera úr
um mábð eignast marga andstæð-
inga.
Meðan mábnu er velt eins og
snjóbolta í norska þinginu fara
ótrúlegar fjárhæðb nánast tb spib-
is í bráðabirgðalausnir. Bara á
síöustu árum hafa 360 núhjónir
norskra króna farið í úrbætur á
Fomebuflugvellinum sem samt er
þekktur fjTÍr að vera sá lélegasti á
Norðurlöndum, bæði hvað varðar
vöbinn sjálfan og flugstöðvarbygg-
ingarnar.
Opinber rannsókn á
flugvélum Continental
Anna Bjamason, DV, Denver
Flugmálastjóm Bandaríkjanna
hefur fyrirskipað opinbera rannsókn
á öryggisbúnaði allra flugvéla Cont-
inental flugfélagsins bandaríska en
félagið á 350 farþegavélar. Ákvörð-
unin um þessa rannsókn kemur í
kjöbar rannsóknar sem nýlega var
fyrirskipuð á 265 flugvélum Eastern
Airbnes.
Frá því að hún hófst hafa verið
gerðar athugasemdir við öryggis-
búnaö 19 flugvéla félagsins og þær
fá ekki ferðaleyfi fyrr en úr hefur
verið bætt.
Það er Texas Air sem á bæði East-
ern og Continental. Texas Air hefur
átt í gífurlegum fjárhagsörðugleik-
um á síðasta ári og þeirra vegna hafa
flugfélögin hundsað ýmsar athuga-
semdir sem flugmálastjórnin hefur
gert við öryggisbúnað flugvélanna
og látið undir höfuð leggjast að sinna
nauðsynlegu viöhaldi og alls ekki
breytt búnaði vélanna í samræmi við
framfarir í öryggismálum. Þess
vegna dæmdi flugmálastjórnin East-
ern Airbnes í fyrra til að greiða níu
og hálfrar milljónar dollara sekt og
á dögunum var kveðinn upp annar
sektardómur yfir félaginu. Er því
gert að greiða rúmlega átta hundruð
þúsund dollara jafnframt því sem
opinber rannsókn á að fara fram á
öryggisbúnaði flugvélanna.
Dómsmálaráöherrann og flug-
málastjórnin hafa ákveðið að rann-
sóknin skub einnig ná tb allra
flugvéla Continental. Var það gert
af því að Continental hefur hundsað
þrjátíu og tvær athugasemdir sem
flugmálastjórnin gerði við öryggis-
búnað flugvéla þess á síðastbðnum
átján mánuðum.
Rannsóknin á flugvélum Eastérn
Airbnes og stöðvun nítján flugvéla
þess, þar til viðgerð er lokið, hefur
valdið miklum töfum hjá félaginu,
einkum á styttri flugleiðum. Hefur
orðið að feba niður einstaka ferðir.
Búist er við svipuðum töfum hjá
Continental.
Þessar aðgerðir yfirvalda gegn
flugfélögunum hafa að vonum vakið
gífurlega athygb. Almenningur er
sammála yfirvöldum um að flugfélög
geti ekki reynt að bæta fjárhag sinn
með því að draga úr eða sinna ekki
nauðsynlegu öryggi. Fréttamenn
segja að aldrei hafi þó verið jafn
hættulítið að ferðast með Eastem
Airbnes og Continental og einmitt
nú eftir að opinbera rannsókmn
hófst. Almenmngur virðist alveg á
sömu skoðun.
Sjónvarpsgláp minnkar
í Bandaríkjunum
Anna Bjamason, DV, Denver:
Opinberri þrjátíu vikna könnun á
sjónvarpsglápi Bandaríkjamanna í
vetur er nú lokið. Niðurstaðan var
mikið áfall fyrir allar sjónvarps-
stöðvar, og þá ekki síst hinar þrjár
stóru, því í ljós kom að meira hefur
dregið úr sjónvarpsglápi nú en
nokkru sinni fyrr milh ára.
Þar sem auglýsendur byggja mjög
á niöurstöðum könnunarinnar blasir
við mikiö tekjutap hjá stóra stöðvun-
um ásamt ábtshnekki og litlum
möguleikufn tíl úrbóta í náinni fram-
tíð.
Könnunin nú sýndi að sjónvarps-
glápið hefur minnkaö um 9 prósent
þegar á hebdina er btið. Mest er horft
á NBC-stöðina. Hún náði athygh 16,1
prósents þjóðarinnar á besta sjón-
varpstímanum en samdrátturinn hjá
henni frá því í fyrra nam hvorki
meira né minna en 10 prósentum.
ABC-stöðin lenti í ööra sæti með 13,7
prósent hlustun eða 3 prósentum
minna en í fyrra. Lestina meðal stóru
stöðvanna rak CBS-stöðin með 13,5
prfesént hlustun: Það var atéarlegt
áfall því hún var „vinsælust“ í fyrra
með 15 prósent meiri hlustun en
raun varð á nú.
Ýmsir véfengja niðurstöður þess-
arar opinberu könnunar nú og benda
á að gerólíkri aðferð hafi verið beitt
við „talmngu" áhorfenda nú og nýtt
fyrirtæki hafi annast könnunina og
gefið sér abt aörar forsendur en það
fyrirtæki sem áður hefur annast
þessa könnun.
En hvað sem því bður þá er það
staðreynd að sjónvarpsgláp hefur
minnkað nokkuð jafnt og þétt frá því
á fyrstu árum þessa áratugar er
myndbandabyltingin hófst.
Könnunin nú leiddi einmg í ljós
ýmsar staðreyndir sem erfitt verður
að skýra. í ljós kom tb dæmis aö.
aðeins ein af 47 þátta seríum, sem
hófu göngu sína í vetur, komst á bsta
„10 bestu“ frá upphafi. Það var ný
þáttasería Bbl Cosby. Eldri þáttaser-
ía Cosbys, sem verið hefur í efsta
sæti vinsældabsta sjónvarpsefnis,
hefur nú 20 prósent minni hlustun
en áöur en heldur þó enn efsta sæt-
inu á vinsældalistanum.
• ti Sifc t'ISSh&i«felitli2‘.eillfcfeíí t fctíiblilifcfcltfci; t