Dagblaðið Vísir - DV - 18.03.1989, Síða 28

28
LAUGARDAGUR 18. MARS 1989.
Einum of mikill
ævintýramaður
- hinn skelfilegi Magnús Guðmundsson í helgarviðtali

„Hann er lyginn og ómerkilegur.
Hann er rætinn og Ulkvittinn. Og
hann er svikóttur. Hann er þjóðníð-
ingur sem hefur skaðað þjóð sína svo
mjög aö það tekur áratugi að bæta
fyrir ósómann.“ Sjálfsagt er þetta
ágætis leiðarvísir fyrir þá sem vilja
hafa upp á sjálfum Anti-Kristi fyrir
. dómsdag. Ein leiðin til að hafa hend-
ur í hári hans er að festa lýsinguna
upp á götuhomum og bíða þess að
hann komist undir manna hendur.
Svona maður ætti að vera auðþekkj-
anlegur. Önnur er að draga fram
símaskrána og hringja í Magnús
Guðmundsson.
Magnúsi er skemmt yfir öllum lát-
unum sem mynd hans og Eddu
Sverrisdóttur, Lífsbjörg í ribrður-
höfum, hefur valdið. Samt finnst að
honum er ekki sama. Þetta eru meiri
læti en hann bjóst við og hann hefur
fengið yfir sig meiri skammir og
óhróður en nokkur annar íslending-
ur í seinni tíð. Fyrir mynd sína hefur
hann líka fengið meira lof frá lönnd-
um sínum en aðrir kvikmyndagerð-
armenn. Þorri fólks telur hann þjóð-
hetju meðan þeir sem fylgja Græn-
friðungum aö málum lýsa honum
sem þjóðníðingi.
Prúðurpiltur
þessi Magnús
Síðustu daga hafa landsmenn
ekki talað um annað en mynd Magn-
úsar. Allir símatímar útvarpsstöðv-
anna hafa verið undirlagöir í um-
ræðum um myndina. Þegar DV tók
að sér að aka Magnúsi suður á Kefla-
víkurflugvöll með eintak af mynd-
inni frægu fyrir danska sjónvarpið
var sama á hvaða rás var stiUt; alls
staðar var verið að ræða um þennan
Magnús og lýsa prúömennsku „unga
piltsins" í sjónvarpinu.
Svo virðist sem landsmenn líti á
það sem jafngjldi sigurs í handbolta-
landsleik að koma höggj á Grænfrið-
unga. Flestir kalla myndina áróðurs-
mynd en því mótmæhr höfundurinn.
„Þetta er bölvað kjaftæði/ segjr
hann í kapp við útvarpiö. „Það er
engjnn áróður í myndinni. Grænfrið-
ungar fengu að koma sínum sjónar-
miðum á framfæri. Ég neitaði þó
Magnúsi Skarphéöinssyni um viðtal
í myndinni, enda þá kominn með nóg
frá öðrum grænfriðungum. Ég var
líka að gera alvarlega heimildamynd
en ekki gamanmynd."
Grænfriðungar
auglýsamyndina
Og ætlunarverkið hefur tekist.
Málstaðurinn, sem koma átti til skíia
með myndinni, hefur komist til skila
- í það minnsta hér á landi. Undan-
fama daga hefur Magnús unnið að
því hörðum höndum að selja mynd-
ina til erlendra sjónvarpsstöðva.
„Ég þarf ekkert aö auglýsa því
Grænfriðungar sjá um það en það
kostar mikið fé að koma myndinni í
dreifingu," segjr Magnús. „Egreikna
jafnvel með að þurfa aö senda um.
600 eintök út og spólumar einar
kosta meira en myndin sjálf.“
Mynd Magnúsar kostaði um fimm
milljónir. Peningana hefur hann orð-
ið að leggja fram sjálfur og skuldar
megnið af upphæðinni. Að veði hefur
hann lagt hús og lóð í Sæbólslandi í
Kópavogi. Lóðin er arfur hans eftir
móðurafann, Þórð heitinn á Sæbóli,
hreppstjóra Kópavogsbúa. Gamli
maðurinn kenndi Magnúsi bæði að
selja jólatré og svokallaða sæbólsku.
Það er annað orð yfir þrjósku. Hvort
tveggja hefur nýst honum vel við
gerð myndarinnar.
Þórður á Sæbóh ól Magnús upp.
Magnús er næstyngstur í • stómm
systkinahópi og vegna ómegöar hjá
foreldmnum var honum nýfæddum
komið í fóstur á Sæbóh. Þórður, afi
hans og fóstri, varð þjóðsagnaper-
sóna í lifanda lífi og státaði af því
einn íslendinga að hafa fengið sann-
að fyrir Hæstarétti að hann væri læs
og skrifandi. Hann hafði áöur tapað
máhnu fyrir undirrétti.
Jólatré
og fasanaveiðar
Þórður á Sæbóh var garöyrkju-
maður og seldi m.a. jólatré. Núna
hafa jólatré verið helsta tekjuhnd
Magnúsar til að standa straum af
kostnaði við gerð myndarinnar. „Ég
tók upp á því áð flytja inn jólatré á
lægra verði en aðrir,“ segjr Magnús
um verslunarreksturinn. „Ég tel mig
vera búinn að lækka verð á jólatijám
á íslandi um meira en helming frá
þvi sem áður var. Hinir virðast aldr-
ei geta lækkaö sig til samræmis við
mig.
Ég kaupi trén í skógjnum og vel
þau sjálfur. Ég fer út á sumrin og
geng um skóginn og merki þau tré
sem ég vil fá. Með þessu geri ég betri
kaup en aðrir og er í beinu sambandi
við seljendur.
í leiðinni fer ég á fasanaveiðar og
hef góða afþreyingu út úr þessum
ferðum. Það er þó ekki mikih sthl
yfir veiðiskapnum. Ég arka um og
festi merki á jólatré og þegar ég verð
svangur reyni ég aö næla mér í eitt-
hvað æthegt úr skóginum - eða fer
á næsta vertshús og fæ mér smörre-
bröd og Hof.
Ég er ekkert mjög sólginn í veiði
nema þegar ég er svangur. Það er
mjög gaman að skjóta sér einn fasana
og steikja hann yfir eldi í skógimnn.
Hér heima fer ég stöku sinnum í gæs
og ijúpu en ég hef ekkert gaman af
aö veiöa lax. Mér finnst þaö hahæris-
legt að standa úti í á í marga klukku-
tíma og pína einhvem fisk. Ég þarf
helst að ná fiskinum í hvelh til að
geta skellt honum á pönnuna því ég
hef helst ekki ánægju af að veiða
nema rétt í matinn. Ég mundi því
ekki leggja th atlögu viö hval en ég
hef þó skotið hnísu og étið. Hún var
bragðgóð og mun betri en annar
hvalur."
Grófar
persónumeiðingar
Síðustu daga hafa gengið hótanir
um málshöfðun á báða bóga vegna
myndarinnar. Grænfriðungar kaha
hana níð og Magnús hefur fengið frá
þeim vænan skammt af óhróðri. „Ég
hlýt að vera mjög merkilegur mað-
ur,“ segir Magnús um romsuna sem
Grænfriðungar settu saman um
hann og lesin var í Sjónvarpinu eftir
að Lífsbjörg í norðurhöfum var sýnd.
„Skammimar lýsa þeim þó betur
en mér. Þetta em afskaplega grófar
persónumeiðingar og níð sem gefa
fuht thefni th að skoða hugsanlega
málshöfðun á hendur samtökunum.
Trúlega er þó jafnerfitt fyrir mig að
lögsækja þá og fyrir þá að lögsækja
mig.
Strangt th tekið hggur ábyrgðin á
þessum orðum Grænfriðunga hjá
Sjónvarpinu, sem birti bréf þeirra.
Ég hef engan áhuga á að fara í mál
við það og hef ekkert upp á það að
klaga. Reyndar er þessar skammir
Grænfriðunga um mig það versta
sem þeir gátu gert sjálfum sér því
þetta hefur vakið athygh heims-
pressunnar.
Grænfriðungar hafa ekki th þessa
þurft að færa rök fyrir gerðum sín-
imi. Þeir hafa fyllst svo miklu trausti
á sjálfa sig að þeim leyfist aht og
hver sem vogi sér að stíga á tæmar
á þeim sé réttdræpur. Þegar þeir svo
þurfa að rökstyðja sitt mál er útkom-
an persónulegur skætingur. Eftir því
er tekið.“
Orðfæri Khomeinis
„Talsmaður Grænfriðunga hefur
lýst þvi yfir í viðtali við ríkisútvarpið
aö „Magnús Gumundsson verði að
gjalda ríkulega fyrir það sem hann
hefur gert“. Þetta er nákvæmlega
sama orðalag og Khomeini hefur
haft um rithöfundinn Salman Rush-
die. Við skulum þó ekki segja að
Grænfriðungar séu slíkir öfgamenn
að þeir séu th ahs hklegir en orðalag-
ið sýnir að það er skammt öfganna á
milli. Mér hefur ekki verið hótað en
það fylgir ákveðin tilfinning fyrir
ógnun svona orðum.
Ég hef fundið það á erlendum
blaðamönnum, sem ég hef talað við,
aö það er sem fargi sé af þeim létt.
Núna geta þeir vaðið gegn Grænfrið-
ungum vegna þess að eitthvert fólk
uppi á íslandi hefur gruflað í þeirra
málum. Viðbrögð Grænfriðunga
hafa verið því líkust sem öh þeirra
samtök séu að hrynja eins og spila-
borg. Það er eins og ríki Þórðargleði
hjá þeim mönnum sem ég hef talað
við.
Áhuginn á myndinni er núna mest-
ur í Danmörku og Hollandi þar sem
Grænfriðungar hafa verið sterkir.
Þetta bardús okkar héma hefur af-
sannað þá kenningu að Grænfrið-
ungar séu ósnertanlegir. Thgangur
okkar var ekki að hefja herferð gegn
Grænfriðungum sem menn hafa tahð
virt samtök og skipuð gáfuðu fólki.
Það hefur þó komið í Ijós að margar
þeirra starfsaðferðir eru umdehan-
legar.“
Fjárhagur
heimilisins í rúst
Magnúsi er mikið niðri fyrir þeg-
ar hann ræðir um atburði síðustu
daga. Verkið sem hann „flæktist út
í“ árið 1985 hefur undið upp á sig.
„Ef menn vissu bara hvað oft hefur
legið við að húsið væri boðið upp
vegna þessarar myndar,“ segir
Magnús. „Fjárhagm- heimihsins hef-
ur verið í rúst. Máhð var þó komið
það langt þegar flárhagurinn hmndi
að þaö var engin leið að hætta. Fjöl-
skyldan var búiö að fóma svo mildu
að það var úthokað annað en aö klára
verkið.“
Skapofsi Guðrúnar
Helgadóttur
Lífsbjörg í norðurhöfum var þeg-
ar orðin umdehd áður en nokkur
hafði séð hana. „Það var thtekinn
þingmaður sem bar skhaboð milh
Grænfriðunga og fjölmiðla um efni
myndarinnar í þeim thgangi að gera
mig tortrygghegan. Eg veit ekki
hvaða thgangi það átti aö þjóna,"
segir Magnús. Myndin hafði síðan
rétt runnið yfir sjónvarpsskjáinn
þegar aht fór í bál og brand í einum
skrautlegasta umræðuþætti sem sést
hefur í sjónvarpi.
„Það var skapofsi Guðrúnar Helga-
dóttur sem fehdi hana í áhti þjóðar-
innar. Ég þurfti engu að bæta við,“
segir Magnús um úlfakreppuna sem
hann lenti í við sjónvarpsumræðum-
ar um myndina. „Ég átti aht í einu
einhveija andstæðinga sem bulluðu
og þvöðmðu án þess að þaö kæmi
vitræn setning út úr þeim. Myndin
talaöi fyrir mig en þau sáu um að
jarða Ihnn málstaðinn. Ég veit nú
ekki undir hvaða áhrifum þessi
ágæti maður frá Landvernd var.
Þessi mynd er þó ekki unnin sem
dægurfluga íslenskra innanríkis-
stjómmála. Menn segja að hún komi
sér vel fyrir Hahdór Ásgrímsson
sjávarútvegsráðherra. Það var þó
ekki markmiðið og ég kannast ekki
við að vera á mála hjá Hahdóri.

Það eiga þó sjálfsagt margir eftir
að bendla mig við Framsóknarflokk-
inn því ég geri ekki ráð fyrir að
Halldór hafi nokkuð á móti mynd-
inni. Þar að auki byrjaði Tíminn á
að hampa henni, hún er unnin hjá
ísfilm, sem stundum er tahð Fram-
sóknarfyrirtæki, og þar að auki sel
ég jólatré. Þetta er laglegur samsetn-
ingur en ég er reyndar maður
óflokksbundinn.“
Skammir
fyrirAlbertsmál
Nú er Magnús orðin þjóðhetja og
hefur það eitt svar við nýbreytinni
að „valt er veraldar gengið. Þetta
getur aht verið breytt á morgun,"
segir Magnús og hristir höfuðið.
Hann hefur ekki ahtaf hlotið miklar
vinsældir fyrir störf sín. í nokkur ár
var hann fréttamaður Ritzau á ís-
landi bg var umdehdur fyrir. skrif
um Hafskipsmáhð og þó sérstaklega
hlut Alberts Guðmundssonar að því.
„Það fór eitthvað fyrir brjóstið á
Albert að verið væri að skrifa um
' máhð í útlöndum," segir Magnús.
„Þar kom að Albert fór að hóta mála-
ferlum á hendur mér og Ritzau fyrir
rógburð sem átti sér enga stoð í veru-
leikanum. Ég gerði ekki annað en að
vitna th íslenskra fiölmiðlg en sumir
töldu það hálfgerð landráð að skrifa
um Hafskip fyrir erlenda fiölmiðla.
Á endanum fór ég að skoða máhð
nánar og þá sérstaklega hvemig Al-
bert tengdist Hafskipsmálinu og hóf
mínar eigin rannsóknir. Þá komst ég
yfir sönnunargögn um að Guðmundi
J. Guðmundssyni hefði verið greitt
fé úr sjóöum Hafskips fyrir milli-
göngu Álberts. Þessu var lekið í mig.
Ég skrifaði fréttina og hún var sönn
en allir vhdu meina að ég væri versti
skúrkurinn vegna þess að ég sagði
frá máhnu. Ég tók það ekki mjög al-
varlega en ég hef nú kynnst því aö
vera bæði skúrkur og hetja.“
Klaufaskapur
aðbyija
Magnús lýsir starfi sínu sem hug-
sjónamennsku við aö koma málstað
þjóðanna í norðrinu á framfæri.
„Upphaflega er þetta þó klaufaskap-
ur,“ segir Magnús. „Ég er ekki það
mikhl hugsjónamaður að ég leggi
aht mitt undir fyrir einhvem mál-
stað. Það má segja að ég hafi flækst
í málið. Ég byijaði á myndinni af
forvitni og löngun th að búa th heim-
hdamynd sem gæti lýst ástandinu
sem gæti skapast ef Grænfriðungar
næðu markmiðum sínum. Árið 1985
hafði þetta þó ekki gerst en lá í loft-
inu.
Ég ætlaði mér að ljúka við myndina
á einu ári en það dróst. Á þessum
tíma, sem hefur hðið, skapaðist
ástandið sem ég ætlaði í upphafi að
fiaha um. Þegar ég var búinn að sefia
meira en aleiguna í máhð stóð ég
frammi fyrir því að hætta og verða
gjaldþrota án þess að skhja nokkuð
eftir. Þá var alveg eins gott að verða
gjaldþrota og eiga þó myndina eftir,