Dagblaðið Vísir - DV - 14.04.1989, Síða 24

32
FÖSTUDAGUR 14. APRÍL 1989.
Menning
Sígild tónlist á geisladiskum:
Betra úrval á lægra verði
Nýir geisladiskar hjá Opus (t.v.) og Takti.
Síðan ég spjallaði síðast nm sí-
gilda tóniist á geisladiskum hafa
orðið umtalsverðar breytingar á
íslenskum geisladiskamarkaði, aU-
ar til hins betra, aö minnsta kosti
út frá sjónarhóli okkar kaupenda.
Við eigum nú aðgang að betra
úrvaii geisladiska og á lægra verði
en fyrr. Þar kemur aðallega tvennt
til.
Nokkrar verslanir eru famar að
flytja meir inn af ódýrum „merkj-
um“, ekki aðeins frá stórfyrirtækj-
um eins og Deutsche Grammophon
(Galleria) og Phihps (Silver Line
Classics), heldur einnig frá litlum
og lítt þekktum fyrirtækjum sem
sérhæfa sig í útgáfu vandaðrar, oft
sjaldheyrðrar, tónlistar á geisla-
diskum.
Sömu verslanir kappkosta einnig
að halda álagningu sinni í lág-
marki, þannig að nú eigum við
kost á splunkunýjum geisladiskum
fyrir tæplega 1000 krónur stykkið.
Akkúrat um þessar mimdir gera
reykvískir uimendur sígildrar tón-
listar á geisladiskum bestu kaupin
í þremur verslunum, í Opus við
Snorrabraut, í Takti við Síðumúla
og í Japis við Brautarholt.
Tvær fyrstnefndu verslanimar
hafa beinlínis einsett sér að bjóða
upp á marga ódýra valkosti í geisla-
diskum, en Japis er hins vegar með
góðan afslátt á diskum frá tveimur
útgáfufyrirtækjum, Denon frá Jap-
an og BIS frá Svíþjóð.
Dúndurgóðar upptökur
Á BIS er til dæmis hægt að fá
nýlegar upptökm- af öllum sinfó-
níum Síbelíusar, spiiaðar af sinfó-
níuhljómsveitinni í Gautaborg
undir stjóm hins valinkunna Ne-
eme Járvi, fyrir kr. 995 stykkið og
fylgja þá jafnan með önnur styttri
hljómsveitarverk meistarans.
Þetta em allt dúndurgóðar upp-
tökur, enda er hljómburður tónlist-
arhússins í Gautaborg með því
allra besta sem þekkist.
AUt frá því verslunin Opus var
stofnuð hefur hún gengið lengra en
aðrir aðilar í því að takmarka
verslunarálagningu á geisladisk-
um, sjálfsagt ekki við neinn sér-
stakan fognuð keppinautanna.
Úrval geisladiska með sígjldri
tónlist er þar að vísu ekki ýkja
mikið ennþá, enda megináhersla
lögð á sölu hljómflutningstækja.
Þó er vandað til þess sem þar er á
boðstólnum, og auka á úrval sí-
gildra diska stórlega næstu mánuð-
um, að því aðstandendur Opus
segja.
Fyrir 690 krónur er þar til dæmis
hægt að fá víðfræga fiðlukonserta
Geisladiskar
Aðalsteinn Ingólfsson
þeirra Mendelsohns og Tsjaikov-
skis á sama diski með Nathan Mil-
stein og Vínarfílharmóníunni und-
ir stjóm Claudio Abbado. Þeir voru
teknir upp árið 1973 (DGG Gall-
eria), en hafa fengið stafræna yfir-
halningu (ADD) svo um munar.
í Opus fann ég líka eina bestu
upptöku (ADD) á fimmta píanókon-
sert Beethovens sem nú er á mark-
aðinum (og á gjafverði, 690 krón-
ur), en á henni leikur Alfred Brend-
el með Fílharmóníuhljómsveit
Lundúna imdir stjóm Bernards
Haitink (Philips).
Á sama diski er einnig að finna
sjaldheyrða Fantasíu Beethovens
fyrir píanó, kór og hljómsveit, þar
sem Brendel fer einnig á kostum.
Góð kaup (990 krónur) em sömu-
leiðis í nýlegri og algjörlega staf-
rænni (DDD) upptöku á þremur
hljómsveitarsvítum Richards
Strauss frá Philips, „Tod und
Verklárung", „Till Eulenspiegel"
og „Don Juan“, sem Biflía geisla-
diskasafnara, Penguin leiðavísir-
inn, hælir í hástert. Enda em Hait-
ink og Concertgebouw hljómsveit-
in þar á ferð.
Ekki sakar að kaupandinn fær
heilan klukkutíma af tónlist fyrir
snúð sinn.
Af Búlgörum
og Júgóslövum
Soldið var ég tortrygginn hér um
daginn er ég fékk í hendur nokkra
geisladiska undir merkjunum
AVM og Stradivari, sem Taktur
flytur núinn.
Þessir diskar eiga það sammerkt
að þeim er dreift frá Englandi, en
hlj óðfæraleikarar og söngvarar em
í flestum tilfellum frá Búlgaríu (frá
Balkantón útgáfunni) og Júgóslav-
íu.
Þaö vakti að vísu forvitni mína
að fyrmefnda fyrirtækið, AVM,
virðist gera sér far um að taka upp
lítt þekkt verk eftir mjög svo þekkt
tónskáld.
Ég rakst til dæmis á heildarupp-
töku á öllum sónötum Mozarts fyr-
ir orgel og hljómsveit (ADD), sem
hvergi era til annars staðar á
geisladiski, 79 mínútur af tónlist
takk, svo og á upptöku á fyrstu
ópem Rachmaninoffs, „Aleko"
(ADD), sem annars er ófáanleg á
diski.
Þessar upptökur kosta aðeins 899
krónur stykkið.
Á hinn bóginn hafði ég aldrei
heyrt getið um Teodor Mousev or-
gelleikara, né heldur söngvaranna
Nikola Ghiuslev, Blagovestu
Kamobatlovu, hvað þá Fílharmón-
íuhljómsveitarinnar í Plovdiv og
stjómandans Rouslan Raichev.
En aldrei skyldi maður einblína
á „frægu nöfnin" í tónhstinni.
Þessar AVM upptökur urðu mér
hreint út sagt mikið eymayndi.
Orgelsónötur Mozarts em að
sönnu ekki stórbrotnar tónsmíðar,
en búlgörsku fbnlistarmennimir
flytja þær af þeirri elsku og smek-
kvísi sem þær verðskulda.
Stórsöngvarar
Flutningur búlgarska tónlistar-
manna á hinni stuttu (58 mín.)
æskuópem Rachmaninoffs,
„Aleko“ kom mér einnig þægilega
á óvart, ekki síður en óperan sjálf.
Hún er byggð á sígaunaævintýri,
er að sumu leyti unggæðisleg, en
inniheldur samt eina stórfallega
bassaaríu og nokkra áhrifamikla
hljómsveitarkafla.
Söngurinn er fyrsta flokks, enda
virðist kórsöngin- Búlgörum í blóð
borinn, og á síðustu áratugum hafa
þeir framleitt hvem stórsöngva-
rann á fætur öðrum (Ghiaurov,
Dimitrova o.fl.).
Ekki er eins mikið lagt í diskana
frá Stradivari, eins og sést meðal
annars á húðun þeirra. En þeir
kosta heldur ekki nema 599 krónur.
Samt em upptökur á þeim nýjar
og algjörlega stafrænar (DDD).
Hljómsveitarverk em flest leikin
af Sinfóníuhljómsveitinni í Ljublj-
ana imdir stjóm Antons Nanut.
Með hálfum huga setti ég í spilar-
ann disk þar sem hljómsveitin leik-
ur ítölsku sinfóníu Mendelsohns,
æskusinfóníu Bizets og loks hljóm-
sveitarsvitu Mendelsohns, „Hafst-
i]luna“.
Ég er að vísu ekki alveg sáttur
við hraðann á þeirri ítölsku, en get
hreint ekkert út á spilamennsku
eða upptöku sett.
Hlýleg spilamennska
Túlkim hljómsveitarinnar á sin-
fóníu Bizets þótti mér prýðisgóð,
gerði úr henni meira tónverk en
hún ef til vill verðskuldar.
Ekki er verra að á disknmn em
heilar 72 mínútur af músík.
í framhaldi af þessum kynnum
eyrans af sinfóníunni í Ljubljana,
fór ég að grennslast fyrir um hana.
Komst ég þá að því að hún var
stofnuð árið 1701 og hefur frá upp-
hafi ræktað tengsl við austurríska
tónlistarhefð, til dæmis stjómaði
sjálfur Mahler henni.
Til Austurríkis má ef til vill rekja
hina hlýlegu spilamennsku henn-
ar.
Þetta er sem sagt langt frá því að
vera „billeg“ geisladiskaútgáfa,
þótt verðið sé ótrúlega lágt.
-ai.
Lifandi kvennabókmenntir
Oorrit Wlllumsen:
Glemslens forár
Manden som páskud + Programmeret
tll kœrllghed
Wfllumsen er margverðlaunað
skáld og hefur sent frá sér hálfan
annan tug bóka á aldarfjórðungi.
Nýlega birtust tvær bækur eftir
hana hjá Vindrose, forlaginu sem
gefur hér út Thor Vilþjálmsson,
Einar Má Guðmundson, auk
margra annarra höfunda, erlendra
og danskra.
Glemslens forár er nýjasta bók
Willumsen (180 kr. danskar), smá-
sagnasafn, níu mislangar sögur og
ólíkar. Hér er ýmislegt af besta tagi
höfundarins. Henni lætur vel að
lýsa gömlu fólki, það verður mjög
lifandi og sérkennilegt í meðforum
hennar. Tiltilsagan segir hins veg-
ar frá miðaldra hjónum og lýsir
hnigmrn hjónabandsins út frá sjón-
armiði konunnar. Sú lýsing verður
þeim mun áhrifameiri sem hún er
afar hlutlæg, dvelur viö hvers-
dagsleg smáatriði, en það miðlar
vel óþolinu sem mæðir fólkið, hér
er einkum talið upp hvað er ekki
lengur.
Hér em líka „framtíðarsögur“,
svo sem Wfllumsen hefur mjög lagt
stund á. Þar einkennist stíllinn af
stuttum málsgreinmn og hlut-
lægni, nánast dauðhreinsaður af
öllu tilfinningalegu og myndrænu.
Það er í samræmi við efnið, því hér
er jafnan sýndur kaldur, ómennsk-
ur tækniheimur sem hefur gripið
persónumar slíkum heljartökum
að þær geta ekki risið gegn þessum
aðstæðum, varla einu sinni látið sig
Bókmenntir
örn Ólafsson
dreyma um það.
Þessi nýjasta bók Willumsen
finnst mér nokkuð misjöfn en hin
miklu betri sem geymir tvær skáld-
sögur hennar frá 1980-81 endur-
prentaðar saman í kilju (80 kr.
danskar). Síðari sagan er einmitt
framtíðarsaga, og segir frá ungri
vísindakonu sem smíðar vélmenni,
„fullkomna konu“ eftir forskrift
tískublaða og kvikmynda. Síðan
fylgjumst við með vélmenninu og
verður það nöturleg úttekt á því
hvemig tískan ræður hugmyndum
fólks, ekki bara um fatnað og fórð-
un, heldur einnig útlit að öliu leyti,
ástalíf og annað. Sjónarhólhnn er
breytflegur, ýmist hjá körlum sem
lenda í ástarsambandi við vél-
mennið eða hjá mennskum konum
sem reyna að búa með þeim körl-
um. Stíllinn er ámóta kaldur og
endranær í framtíðarsögum Will-
umsen, en þó fjölbreyttur, eftir
sögumanni hverju sinni, stundum
ummyndast textinn í ijóð, líkt og í
Tímaþjófi Steinunnar Sigurðar-
dóttur. Það verður átakanlegt hve
óþolandi einhliða og takmarkandi
„fullkomnunin" reynist, og þá
einnig annars konar fullkomnun-
arhugmyndir svo sem gulrótar-
kommúna fólks sem hefur hafnað
neyslusamfélaginu.
Manden som páskud mætti þýða:
. Karlmaður að yfirvarpi. Hér ríkir
einnig margvíslegt sjónarhom,
sagan er sögð af konum sem tengj-
ast einum karlmanni; eiginkona,
ástkona og dætur úr tveimur
hjónaböndum. Allar hugsa þær
einkum um hann. Þetta verða lif-
andi sálarlífslýsingar og grípandi.
Titillinn gefur til kynna niðurstöðu
sögunnar, sem stendur þó hvergi í
henni berum orðum, að draumar
þessara kvenna, langanir og við-
leitni, allt þetta margbrotna og fln-
gerða sálarlíf, sé merkflegt í sjálfu
sér, og þurfi ekki að snúast um
þennan eina karlmann, sem verður
heldur tilkomulítill í samanburði.
ÖÓ.