Dagblaðið Vísir - DV - 23.10.1989, Page 17

MÁNUDAGUR 23. OKTÓBER 1989.
17
Byltingin enn á biðlista
„Ólánlegast er að geta ekki sett lög um
hugarfarsbyltingu, þvi það er fyrst og
fremst slík bylting, sem við þurfum á
að halda.“
Allt frá því Kvennalistinn varö
til sem stjóramálaafl, höfum við
naumast haft undan að sinna fyrir-
spumum og heimsóknum erlendra
fjölmiðla og kvennasamtaka, sem
vilja kynnast þessu sérkennilega
fyrirbæri.
Undantekningalítið hafa þessir
viðmælendur okkar þær hugmynd-
ir um íslenskar konur, að þær séu
sjáifstæðar og djarfar og standi
styrkum fótum í samfélaginu.
Það sem allir vita
Þeir þekkja til ákveðinna atburða
eins og kvennafrídagsins haustið
1975, þegar íslenskar konur sýndu
frapi á mikilvægi vinnuframlags
síns með þvi að leggja niður vinnu
um allt land og efndu m.a. til
stærsta útifundar, sem haldinn
hefur verið í Reykjavík. Sá dagur
kveikti þann eld í brjóstum margra
kvenna, sem aldrei hefur slokknað
síðan.
Allir viðmælendur okkar þekkja
til Vigdísar forseta, fyrstu konunn-
ar í öllum heiminum, sem kjörin
hefur verið þjóðhöfðingi í lýðræðis-
legum kosningum. Frá því hún var
fyrst kosin árið 1980, hefur hún
borið hróður þjóðar okkar og ekki
síst íslenskra kvenna víða um heim
og gefið okkur þá fyrirmynd, sem
hefur orðið mörgum hvatning.
Og hingað koma svo viðmælend-
ur okkar til að kynna sér heila
stjómmálahreyfmgu, sem konur
hafa skapað frá grunni, kvenna-
KjáUarinn
Kristín Halldórsdóttir
starfskona Kvennalistans
hreyfingu, sem náð hefur raun-
verulegum árangri í heimi stjórn-
málanna.
Hverjir halda um taumana?
Þetta fólk verður alltaf jafnundr-
andi, þegar það sér og heyrir um
raunveruleika íslenskra kvenna og
bama og þegar það sér og skilur,
hverjir í raun og veru ráða í þessu
þjóðfélagi.
Þar koma konur því miður lítið
nálægt.
Hvarvetna, þar sem ráðum er
ráöið, halda karlar um taumana.
Þeir eru allsráðandi í atvinnulíf-
inu, flestöll fyrirtæki eru í eigu.
karla og stjórnað af körlum. Þeir
stjóma útgerðinni og fiskvinnsl-
unni, landbúnaðinum og iðnfyrir-
tækjunum. Þeir stjórna hagsmuna-
samtökum atvinnurekenda og
launafólks. Þeir em allsráðandi í
bönkum og fjárfestingarsjóðum,
enda þótt starfsfólkið sé að meiri-
hluta konur. Þeir ráða yfir fjár-
magninu, og þeir ráða yfir atvinnu-
tækjunum.
Konur í ráðandi störfum era svo
fáar, að það tekur því varla að
nefna þær. íslenska þjóðfélaginu
er svo sannarlega stjórnað af körl-
um.
Hvað kom yfir Jafnréttisráð?
Það er helst í heimi stjómmál-
anna, sem konur eru að verða sýni-
legar, og þar á sérframboð kvenna
stærstan hlut að máh. Þeim mun
furðulegra er, að í bæklingnum
„Nú er lag“, sem Jafnréttisráð gef-
ur út í þeim yfirlýsta tilgangi að
leiðbeina konum til áhrifa í stjórn-
málum, er ekki vikið einu orði, að
þessari leið, sem skilað hefur mest-
um árangri fyrr og síðar.
Áður en Kvennalistinn kom til
sögunnar, höfðu aðeins 12 konur
setið á Alþingi allt frá því fyrsta
konan var kjörin á Alþingi af sér-
stökum kvennalista árið 1922. Kon-
ur höfðu aldrei verið fleiri en þrjár
í einu á Alþingi þar til eftir kosn-
ingarnar 1983, þegar Samtök um
kvennalista buðu fram í fyrsta
sinn, en þá fjölgaði kpnum á Al-
þingi úr þremur í níu. Á nýbyrjuðu
þingi sitja 14 konur í hópi 63 al-
þingismanna.
Enn erum við miklir eftirbátar
annarra Norðurlandaþjóða, þar
sem konur skipa minnst um þriðj-
ung þingsæta í Danmörku, 31,5% í
Finnlandi, 34,4% í Noregi og 38,1%
í Svíþjóð, sem mun vera hæsta
hlutfall í heiminum, þar sem með-
altalið er 12,7%
Konur eru einnig í miklum
minnihluta í sveitarstjórnum
landsins, þótt þar hafi aðeins þok-
ast í rétta átt. Þær eru nú um 27%
sveitarstj ómarmanna.
„Er það fyrir vöntun á... “
Hvemig stendur á því, að konur
eru svo áhrifalitlar í þessu upplýsta
þjóðfélagi nútímans? Hvers vegna
er hlutur kvenna svo rýr við mótun
þess samfélags, sem þær þó mynda
til helminga á við karla?
Era konur svo miklu óhæfari til
stjórnunar og ákvarðanatöku en
karlar? Eru þær heimskari?
Áhugalausari? Þekkingarsnauð-
ari? Latari? Verr menntaðar?
Ábyrgðarlausari?
Ef svarið er já, þá sættum við
okkur við ríkjandi ástand og víkj-
um til hliðar öllum hugmyndum
um nauðsyn þess, að kvenleg við-
horf og sértæk reynsla kvenna nýt-
ist við stefnumótun í þjóðfélaginu.
Ef við hins vegar svöram fyrr-
greindum spurningum neitandi og
gefum okkur það, að eitthvað ann-
að en skortur á eiginleikum og
hæfileikum valdi áhrifaleysi
kvenna, þá hljótum við að leita
leiða til að breyta ríkjandi ástandi.
Föðurlegar ráðleggingar Jafn-
réttisráðs duga þó tæpast til, stór-
stígra breytinga í þeim efnum.
Olánlegast er að geta ekki sett lög
um hugarfarsbyltingu, því það er
fyrst og fremst slík bylting, sem við
þurfum á að halda. Við þurfum
breytt hugarfar og nýtt verðmæta-
mat í hnignandi heimi mengunar
og ófriðar, verðmætasóunar og of-
nýtingar auðlinda, þar sem mann-
eskjan fer stöðugt halloka fyrir
Mammoni.
Kristín Halldórsdóttir
Stöðnuð í móttöku á erlendu ferðafólki?
„Þarna hljóta landbúnaður og sjávar-
útvegur að skipa öndvegi og það hvern-
ig við vinnum...“
Þá er enn ein ferðamannavertíð-
in að baki og að venju var sett met
hvað varðar fjölda þeirra er sóttu
okkur heim þrátt fyrir erfitt sum-
ar, a.m.k. framan af.
í þessum pistli er ætlunin að varpa
fram einni spumingu sem tengist
skipulögðum hópferðum ferðaskrif-
stofanna um landið. Það er sú spum-
ing hvort við notfærum okkur alla
þá möguleika sem við stöndum
frammi fyrir í dag. Era þessar skipu-
lögðu ferðir e.t.v. um of einhæfar og
að ýmsu leyti staðnaðar?
Hálendið yfirfullt
Auðvelt er að gera sér í hugar-
lund þankagang frumkvöðla skipu-
lagðra ferða um landið um miðbik
þessarar aldar en hann var að
koma sem flestum upp á hálendið;
í íslenska náttúrufegurð og þá ör-
æfakyrrð er þar ríkti.
En hafa tímamir ekkert breyst
síðustu fjöratíu árin? Eigum við
enn að hafa þetta nánast sem eina
markmiðið þegar verið er að skipu-
leggja ferðir með útlendinga um
landið? Þegar flett er bæklingum
KjaUarinn
Jón Gauti Jónsson
landfræðingur
ferðaskrifstofanna virðist svo
mega halda. Reyndar eru til undan-
tekningar á en þær eru því miður
alltof fáar. Eftir stendur að nánast
allar skipulagðar ferðir um landið
hafa það nánast sem eina markmið
að kynna íslenska náttúru og þá
einkum þá er gefur að hta um mið-
bik landsins.
Að þetta eigi að vera nánast eina
markmiðið getur undirritaður ekki
falhst á. Hálendið er nú þegar orðið
yfirfullt. Er því orðið afar brýnt að
dreifa ferðamannastraumnum
mun meira en nú er gert til að
tryggja sem best þá þætti sem þar
er verið að selja, þ.e. íslenska auðn
og öræfakyrrð.
Markaður til sýnis
Þá ber að mati undirritaðs enn-
fremur að líta til fleiri þátta en ís-
lenkrar náttúru. Er hér einkum átt
við þætti sem lúta að sjálfu mann-
líflnu, það að kynna útlendingum
hvernig við búum í þessu landi og
ekki síður hvernig við öflum okkur
lífsviðurværis.
Þama hljóta landbúnaður og
sjávarútvegur að skipa öndvegi og
það hvernig við vinnum úr því hrá-
efni sem þessar undirstöðuat-
vinnugreinar gefa af sér. Er ekki
að efa að góð kynning á þessum
atvinnugreinum mundi vekja
áhuga og almenna ánægju en slík
kynning gæti ekki síður haft í fór
með sér aukna eftirspurn eftir af-
urðum okkar erlendis. Þetta er í
rauninni afar stórt mál og teygir
anga sína langt út fyrir hina hefð-
bundnu ferðaþjónustu.
Af hveiju er t.d. ekki farið með
alla hópa heim á íslenskan
sveitabæ sem rekur hefðbundinn
búskap og loðdýrarækt? Af hveiju
er ekki farið í íslenska fiskvinnslu-
stöð þar sem kynnt er hvernig við
íslendingar meðhöndlum fiskinn
og vinnum hann eða jafnvel
skroppið með ferðafólkið á sjóinn.
Gæfist ferðmönnum færi á að
kynnast því hvemig staðið er að
landbúnaðarframleiðslu okkar og
sjávarvöram og hvemig úrvinnslu
er háttað, sem er öragglega með
því besta og hreinlegasta sem þekk-
ist í heiminum, er ekki að efa að
það hefði sín áhrif á neyslu þessa
ferðafólks þegar heim kæmi, í
heimi sívaxandi mengunar,
hormónagjafar og lyfjagjafa til
varnar rotnun. Auðvitað mundi
þetta ekki gerast í neinum risa-
stökkum heldur smám saman.
Spurningin er því hvort við höf-
um gert nægilega mikið að því að
aðlaga okkur markaðsmálum og
að sýna erlendu ferðafólki nútíma
ísland, fólkið og þá starfsemi sem
hér fer fram. Hinu má þó ekki
gleyma að um ókomna tíð verður
það þó íslensk náttúra sem ferða-
þjónusta okkar byggir sína undir-
stöðu á. í því sambandi má þá aldr-
ei gleyma því að hún hefur sín tak-
mörk eins og aðrar auðlindir.
Jón Gauti Jónsson
Dýr mundi Hafliði allur
„Allir hljóta að sjá þvílíka reginvit-
leysu verið er að gera á Reykjanesinu:
eyða 25 milljónum til að fá það friðað.“
Frést hefur í blöðum að friðum
Reykjanesskagans muni kosta okk-
ur skattborgara 25 milljónir og þær
eiga að fara í girðingar utan um ca
3000 rollur (tala frá Búnaðarfélag-
inu) sem era á lausagangi á landi
þar sem bókstaflega allur gróður
er uppeyddur og engin skepna ætti
að vera.
Á nesinu era aðeins tveir bændur
sem lifa á búfjárrækt, hitt era
hobbíkarlar, menn sem vinna aðra
vinnu, t.d. á Vellinum, jafnvel
kaupmenn úr Reykjavík sem era
að niðast á þessu landi sem er að
verða örfoka.
Þingmenn urðu hræddir
í fyrra, þegar stjómartillaga um
vörsluskyldu búfjár á Reykjanesi
frá næstu áramótum átti að ná í
gegn á þingi, eftir ótal fundahöld
og fyrirhöfn góðra manna, var eng-
inn friður fyrir hótunum og undir-
róðri þessara hobbíkarla svo að
KjaUariim
Herdís Þorvaldsdóttir
form. Lifs og lands
jafnvel þingmenn Suðurnesja urðu
hikandi og hræddir um sín atkvæði
og Búnaðarfélagið gekkst í því að
stöðva afgreiðslu á máhnu sem tef-
ur það a.m.k. um ár.
Þetta kostnaðarsama risafyrir-
tæki, Búnaðarfélagið, sem er með
skrifstofu á heilli hæð á Hótel Sögu,
ætti að reyna að komast í takt við
tímann ef það vih eiga rétt á sér í
þjóðfélaginu en ekki halda að hlut-
verk sitt sé að standa vörð um úr-
elt kerfi í landbúnaði, öllum til ama
og skaða og áreiðanlega ekki í þökk
nærri ahra bænda.
Margir bændur era sanngjarnir
og víðsýnir og sjá að mörgu má
breyta til góðs, bæði fyrir þá og
okkur, að ég nú ekki tali um það
breytta viðhorf almennings sem
yrði gagnvart bændum ef þeir við-
urkenndu að óbreytt ástand getur
ekki gengið lengur, bæði vegna
kostnaðar og taps á gróðri landsins.
Málað linni
Við skulum viðurkenna stað-
reyndir og vinna saman að farsælh
lausn. Alhr hljóta að sjá þvílíka
reginvitleysu verið er að gera á
Reykjanesinu: eyða 25 mihjónum
til að fá það friöað. Dýrt mundi
landið aht.
Við þessa tvo bændur mætti
áreiðanlega semja án þess að það
kostaði okkur 25 mihjónir. Tóm-
stundabúskapur ætti ekki að eiga
rétt á sér nema menn ættu land og
hefðu alla vörsluskyldu á sínum
skepnum.
Röksemd fyrir tómstundabúskap
þessara manna og kostnaður við
girðingar er sú að það gefi þeim
lífsfylhngu að ala þessar skepnur á
landinu og senda síðan í sláturhús.
Látum það yera þeirra mál ef það
er á þeirra kostnað og á eigin landi.
En hvað með þá sem hafa lífs-
fylhngu af því að rækta land og
fegra og græða fyrir sig og okkur
hin, fá þeir skilning og styrk frá
því opinbera, er girt í kringum
gróðurreitina fyrir þá?
Þessi samningur um friðun
Reykjanesskaga er álíka yfirgangs-
samur við okkur landsmenn og
samningurinn um bætur fyrir beit-
arland við Blönduvirkjun sem
kostar okkur 600.000.000! - Það er
mál að linni þessum yfirgangi.
Herdís Þorvaldsdóttir