Dagblaðið Vísir - DV - 18.11.1989, Qupperneq 31

LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 1989.
LífsstOI
geimferðunum og þeim sem farnar
hafa verið allt fram á síðustu ár.
Fjölmörg tæki og tól geimfaranna
eru til sýnis hér. Þar má nefna
stjömukort sem ætlast var til aö
geimfararnir í Mercuryflaugunum
notuðu ef sjálfstýringin í farkosti
þeirra bilaði, og búningur Alans
Shepard, fyrsta bandaríska geim-
farans, er inni í glerbúri, svo eitthvað
sé nefnt. Úti við vegg stendur svo
skotstóll úr Gemini geimfari sem all-
ir geta sest í og gefið ímyndunarafl-
inu lausan tauminn.
Loks skal svo nefna tvö geimfór
sem hanga neðan úr loftinu. Annars
vegar er það Mercury-Atlas 9, eins
manns farkostur sem fór út í geiminn
1963, og hins vegar Gqmini V, tveggja
manna skip sem sveif umhverfis
jörðu 1965. Það er eins með þessi tvö
hylki og Mercury-Redstone flaugina
utandyra; manni finnst næsta lygi-
legt að þau hafi getað sviflð langt
uppi í himinhvolfinu, svo ótrúlega
frumstæð og lítt geimaldarleg eru
þau í augum leikmannsins. En þau
gerðu það nú samt.
Við skulum ljúka þessari ferð um
gestamiðstöðina með því að nefna
tvennt sem vekur áreiðanlega mikla
athygh yngri kynslóöarinnar: í
fyrsta lagi stóra mynd af geimfara
þar sem búið er að skera út andlitið
svo gestir geti stungið eigin höfði í
gatið og í öðru lagi nokkra alvöru
geimfarahjálma sem heimilt er að
máta. Þá er ótalinn tungljeppinn og
ótalmargir aðrir skemmtllegir hlut-
ir.
Inn í helgidóminn
í gestamiðstööinni eru afhentir
stærsta, fyrir miðjum veggnum, er
upplýst kort af jörðinni og lítil mynd
af geimskutlunni sýnir stöðu hennar
hveiju sinni á hringsólinu umhverfis
jörðina. Til beggja handa eru svo
aðrir minni skjáir þar sem birtast
alls kyns tölulegar upplýsingar um
geimskutluna og annað sem stjórn-
endur á jörðinni verða að vita.
Hver ferð geimskutlunnar um-
hverfis jörðu tekur afjeins um 90
mínútur, á 28.000 kílómetra hraða á
klukkustund, og því upplifir áhöfnin
16 sólaruppkomur og 16 sólsetur á
þeim tíma sem jarðarbúar kalla einn
sólarhring.
í byggingu númer 9A eru eftirlík-
ingar af geimskutlunni, í fullri stærð.
Þar æfa tilvonandi áhafnir ýmsa
þætti ferðarinnar, svo sem almenna
bústjórn, þar með talda matargerð,
notkun myndavéla, neyðarráðstaf-
anir og sitthvað fleira. Aðgangur
gesta er að vonum takmarkaöur, en
þeir fá þó að fara upp í skutluna aft-
anverða og kíkja frameftir henni.
Geimfararnir eru vandir við að
vinna í þyndarleysi ofan í stórri
sundlaug, sem því núður er ekki til
sýnis almenningi. Ekki verður kom-
ist nær því að líkja eftir þyngdar-
leysi á jörðu niðri. En geimfarar fá
líka skammt af alvöruþyngdarleysi
áður en þeir fá að fljúga upp í geim-
inn. Þeir eru teknir í flugferð í sérút-
búinni stórri þotu sem fer með þá
upp í rúmlega 30 þúsund feta hæð
og steypir sér síðan niður um rúm
tíu þúsund fet. Geimfararnir upplifa
þá þyngdarleysi í um hálfa mínútu
og endasendast um alla véhna sem
hefur verið bólstruö sérstaklega að
innan vegna tilraunar þessarar, svo
enginn meiði sig. Og já, margir þeirra
Jörðin séð frá tunglinu og geimfari að störfum þar efra
y.
4^ V- ■ >'- ■ * % S >á • ,'
'■ i- ' \
Ferðir
miðar til að komast inn í helgidóm-
inn miðjan, sjálfa stjómstöðina, það-
an sem mönnuðu geimferðunum er
stjórnað. Það er eina byggingin þar
sem menn verða að vera í fylgd leið-
sögumanns og eru nokkrar skoðun-
arferðir á dag. Hver ferð tekur um
hálftíma.
AUir hafa einhvern tíma séð mynd-
ir frá stjómstöðinni í sjónvarpinu.
Og vafalaust hafa flestir gert sér ein-
hverja hugmynd um hvemig hún lít-
ur út í raun og veru.
„Hún er miklu minni en ég hélt,“
sagði Englendingur í hópnum þegar
Linda leiösögumaður spurði gestina
hvað þeim fyndist nú um dýrðina.
Hann er ekki einn um að finnast
það. í sakleysi sínu hafði maður
- imyndað sér stjórnstöðina í risastóru
herbergi jiar sem tugir manna væru
sem límdif við stórkostleg tæki með
þúsundum blikkandi ljósa. Ekki al-
veg.
í stjórnstöðinni eru ekki nema
18-25 manns á hverjum tíma þegar
mannað geimfar er á lofti og bekkur-
inn er fremur þröngt setinn. Stjórn-
borðin eru meira að segja öll gamal-
dags í útliti. Innvolsið er þó allt nýj-
asta hátækni. Hvernig mætti annað
hka vera?
Það eina sem nálgast það sem mað-
ur er vanur að sjá í geimvisindabíó-
myndum eru risastórir skjáir á
veggnum andspænis starfsmönnun-
um og áhorfendunum. Á þeim
kasta upp við aðfarirnar enda þotan
kölluð „Vomit Comet“.
Frostþurrkaður
geimfaraís
Ótalin er bygging númer 5 þar sem
geymd eru tæki sem notuð voru til
að þjálfa geimfarana sem dvöldu í
geimstöðinni Skylab á 8. áratugnum.
Þar eru ýmsir hiutar geimstöðvar-
innar í fullri stærð, svo vel er hægt
að gera sér grein fyrir vinnuum-
hverfi íbúanna. Þeir höfðu sitt svefn-
herbergi, baðherbergi með sturtu og
eldhús þar sem þeir gátu sest niður
til að borða. Áður urðu þeir þó að
krækja fótunum í sérstakar ólar á
gólfinu svo þeir svifu ekkiupp undir
loft.
Eins og á öllum ferðamannastöðum
er minjagripaverslun í geimferða-
miðstöðinni og þangað ættu allir að
leggja leið sína. Þar er hægt að fá
hefðbundna ’muni, svo sem blýanta,
glös, skyrtuboli, límmiða og ótal-
margt fleira tengt geimferðum. For-
vitnilegustu hlutirnir eru þó án efa
frostþurrkaður geimfáraís og frost-
þurrkaðar geimfarairanskár. Ekki
veit ég hvermg frönsku kartöflurnar
bragðast, en ef ég væri geimfari
myndi ég sleppa ísnum.
Hvaö kostar að fljúga
Ef flogið er með Flugleiðum til New
York og þaðan til Houston kostar
fargjaldið á milli 55 og 60 þúsund
krónur fyrir manninn fram og til
baka. Ef hins vegar er flogið með
Arnarflugi til Amsterdam og þaðan
til Houston kostar fargjaldið á milli
75 og 80 þúsund krónur fyrir mann-
inn báðar leiðir. -gb/Houston
UPPLÝSINGAR: SÍMSVARI 681511 - LUKKULÍNA 991002