Dagblaðið Vísir - DV - 31.03.1990, Qupperneq 10

10
LAUGARDAGUR 31. MARS 1990.
Inga Ólafsson skólahjúkrunarfræðingur um samtöl sín við unga fíkniefnaneytendur:
Fíkniefnavanda-
málið hefur aukist
„Ég veit aö framboö á fikniefnum
hefur aukist og þaö er almennt talið
aö neyslan hafi aukist á síðasta ári.
Helsta skýringin er kannski sú að
efnin eru ódýr. Þaö kom upp fikni-
efnamál hér í haust sem tengdist
nokkuö stórum hópi nemenda - um
10-15 unglingum í áttunda og níunda
bekk. í samtölum mínum við þá kom
fram aö þeim finnst auðveldara aö
ná sér í eitt gramm af hassi fyrir
partí um helgar heldur en flösku af
áfengi. Framboöið er einfaldlega þaö
mikiö,“ sagöi Inga Ólafsson, skóla-
hjúkrunarfræðingur í Hagaskóla, í
samtali viö DV.
Inga segist hafa komist í náin
tengsl viö grunnskólanema sem hafa
neytt fíkniefna. Hún hefur átt mörg
og markviss samtöl viö þá unglinga
sem voru í ofangreindum hópi. Flest-
ir þeirra hafa nú horfiö frá fíkniefna-
neyslu en tveir úr hópnum fóru í
meðferð þar sem tilfelli þeirra þóttu
það alvarlegs eðhs.
Spennandi aó prófa
„Þetta byrjar allt meö fikti. Krakk-
amir segja aö þeim finnist spennandi
að prófa. Síðan ræöst framhaldiö af
kunningjahópnum - hvort haldið er
áfram í hópi með þeim sem neyta
fíkniefna eða ekki. Samtölin við
krakkana leiddu til þess aö flestir
hættu aö umgangast þá sem þeir
höfðu reykt hass með. Þessi mál var
hægt að leysa á tiltölulega'fljótlegan
hátt. Vandamálið náöi rneira að segja
ekki til heimilanna í öllum tilvikum.
Því miður hefur þó ekki tekist aö
telja tveimur eða þremur úr hópnum
hughvarf ennþá - þeir vilja ekki
hlusta þó búið sé að reyna að tala
um fyrir þeim. Engu að síður finnst
krökkum almennt gott að geta rætt
við skólahjúkrunarfræðing í trúnaði
til að leysa vandamáhn. Leiðindi
komu aldrei upp út af samtölunum,"
sagði Inga.
Inga telur að fræðslu vanti fyrir
unglinga um skaðsemi og áhrif fíkni-
efnaneyslu. Fræðslu vegna áfengis-
neyslu og tóbaksreykinga segir hún
þó vera nægilega. „Unglingar, sem
neyta fikniefna, eru haldnir rang-
hugmyndum - til dæmis að það sé
allt í lagi að keyra skellinöðru þegar
maður er í hassvímu. Þeir gera sér
ekki grein fyrir því að það fer illa
með mann andlega og líkamlega að
reykja reglulega hass,“ sagði Inga.
- Hver eru helsti einkenni ungs
fólks og nemenda sem reykja hass?
„Kæruleysi. Þeim veröur alveg
sama ef þeir detta niður í punkta-
kerfi vegna mætingar. Þeir geta ekki
einbeitt sér þó að þeir hafi áöur átt
auðvelt með að læra. Þetta kemur
gjarnan fram í niðurstöðum í próf-
um. Það versta er að þeim veröur svo
alveg sama hver árangurinn verður.
Ég hef starfað sem skólahjúkr-
unarfræðingur í átta ár í Hagaskóla
og tel aö þetta vandamál sé fyrst að
koma fram núna - einhver breyting
hefur orðið. Þetta er einnig tilfinning
annarra sem við þessi mál starfa. Það
er fyrst og fremst framboðið af hassi
sem hefur aukist og neyslan i kjölfar-
ið. Veröið er lágt og auðvelt er að ná
sér í fíkniefni. Þegar öllu er á botninn
hvolft þá finnst mér skrýtnast að ís-
lendingar skuli vera að reykja þegar
þeir skemmta sér og hverfa inn í sig
því þeir eru mjög opnir þegar þeir
skemmta sér,“ sagði Inga Ólafsson.
Foreldrar
verða aó líta sér nær
„Það er erfitt fyrir foreldra aö kom-
ast að því hvort börn þeirra reykja
hass eða ekki. Foreldrar taka yfir-
leitt vel í samstarf ef svona kemur
upp en því miöur sýna dæmi að for-
eldrar neita að leiða hugann að því
að vandamálið geti verið á þeirra
heimili. í fyrra átti ég samtal við for-
eldra sem sögðu að krakkinn þeirra
hefði komið fullur heim árið áður en
nú gerðist það ekki lengur. Ég spurði
þá á móti hvort þeir hefðu ekki leitt
hugann aö því hvort fíkniefni væru
komin í staðinn. Ég vissi að viðkom-
andi unglingur reykti hass. Ég sagði
þeim síðan frá staðreyndum málsins.
Þetta mál var svo rætt og það fór vel.
Ég get nefnt fleiri svipuð dæmi og
þetta viðhorf er greinilega algengt.
Foreldrarnir halda að ekkert vanda-
mál sé fyrir hendi ef áfengið er ekki
í spilinu; þeir verða að líta sér nær.
Ég vil þó benda á að flestir foreldrar
opna augun fyrir þessum málum aö
lokum.
Erfitt að sjá hvort...
Inga segir að erfitt sé fyrir þá sem
ekki þekkja til að koma auga á ein-
kenni hassneyslu. Hún segir að þau
geti komiö fram í lítilli matarlyst,
sleni, þyngslum, mikilli svefnþörf,
erfiðleikum með aö vakna og breyttri
framkomu. „Þó ber að geta þess að
atferlisbreytingar sem þessar geta
verið eðlilegar á gelgjuskeiöi," segir
Inga. „Þess vegna er ekki auðvelt aö
sjá í fljótu bragði hvort um fíkniefna-
neyslu er aö ræða eða ekki. Rauðleit
augu einkenna þó þá sem eru undir
áhrifum hass. En með tímanum
koma einkennin fram því þá eykst
sljóleiki, hreinlæti og klæðnaði verð-
ur ábótavant og allri framkomu yfir-
leitt. Þetta þarf að ræða á heimilum.
Foreldrar verða að átta sig á því
að fíkniefnavandamálið er mun um-
fangsmeira í dag en á síðustu árum.
Aðalatriðið er að þora aö ræða
vandamálið við unglinginn án þess
að ganga of nærri honum - gera það
í vinsemd og án hótana.
-ÓTT
Aldrei fleiri ungmenni handtekin vegna fíkniefnaneyslu:
Atburðir
sem opn-
uðu augu
yfirvalda
og al-
mennings
Kastljósi íjölmiðlanna var beint aö
fíkniefnavandamálum á íslandi þeg-
ar hátt í þrír tugir ungmenna á aldr-
inum 15-20 ára voru handteknir í
kjölfar þess að tveir fíkniefnaneyt-
endur veittu lögreglu harða mót-
spyrnu með hnífum í Breiðholti um
miðjan þennan mánuð. Einn lög-
reglumaður varð fyrir meiðslum.
Slíkri mótspyrnu hefur aldrei veriö
beitt áður þegar fíkniefnalögregla á
íslandi hefur átt í hlut.
Eins og fram hefur komið í DV á
síðustu dögum segir Arnar Jensson,
yfirmaður deildarinnar, að aldrei
hafi eins mörg ungmenni verið hand-
tekin áður í einni atrennu. Hann
benti hins vegar á að nokkrum sinn-
um áður hefði svipaður fjöldi verið
handtekinn vegna fíkniefna og þá
víða á höfuðborgarsvæðinu. En þá
áttu eldri neytendur í hlut.
Aukin umræóa
og aögerðir
Umræða um fikniefnavandamál og
aðhaldsaðgerðir hafa mjög veriö í
brennidepli eftir handtökur lögregl-
unnar og þeirrar umfjöllunar sem
fíkniefnamál hafa fengið eftir þessa
atburði.
Á fundi borgarráðs í síðustu viku
var samþykkt tillaga þess efnis að
fela framkvæmdastjóra íþrótta- og
tómstundaráðs Reykjavíkur aö skila
greinargerð varðandi fíkniefna-
neyslu í einstökum hverfum borgar-
innar. Ýmsir fulltrúar og embætt-
ismenn ríkis og borgar vinna nú við
að afla gagna og ræða leiðir til að
sporna gegn fíkniefnaneyslu. Ólafur
Olafsson landlæknir sagði í samtali
við DV að hann heföi haldið tvo fundi
Vaaa, maður,
rosalega er þetta
útúrfríkað
„Þegarstrákarnireruíhassvímu út í loftið svo foreldrarnir finni
standa þeir sperrtir og segja sífellt ekki lyktina. Annars þekkist lyktin
vaaá, maður, rosalega er þetta út- alveg - þetta er svona eins og lykt
úrfríkað, maður! Þeir hætta ekki af einhverri jurt,“ sögðu piltamir.
að brosa og eru greinilega i ímynd- Einn piltanna sagðist eiga vin
unarveröld - þeir eru líka ansi sem áður reykti reglulega hass.
rauðir i augunum,“ sögöu þrfr „En hann er hættur núna. Mamma
fjórtán og fimmtán ára piltar úr hans frétti af þessu. Þetta var held-
Austurbæjarskóla sem DV hitti að ur ekkert gott fyrir hann. Hann var
máh í leiktækjasal í miðborginni í byrjaður að hósta ógeðslega mikið.
vikunni. Hann reyndi aö hætta en það tókst
Piltamir sögðu frá þvi þegar þeir ekki strax. Honum tókst þaö svo
sáu jainaldra sína úr Reykjavík í að lokum eftir tvær tilraunir,"
hassvímu. „Einu sinni þegar ég var sagði pilturinn.
á gangi um helgi í Austurstræti Við vitum um einn og einn sem
kom síðhærður strákur að mér og reykir en það eru nokkrir sem vilja
spurði hvort ég vildi kaupa eitt prófa einu sinni og sjá hvernig
gramm. Ég vissi strax hvað hann þetta er. Einn piltanna benti á að
átti við. Eg hafði ekki áhuga og þörf væri á umræðu um fikniefna-
spurði ekki aö hvaö grammið kost- mál. „Það er gott að það sé umræöa
aði. Eg veit að gangveröiö fyrir um þessa hluti. Það er örugglega
gramm af hassi er 1.500 krónur. meira um þetta en fólk heldur,“
Piltamir segja að hassreykingar sagði annar úr hópnum. „Einu
fari oftast fram í partíum eða ein- sinni var einn teMnn fyrir að
hvers staðar á afviknum stöðum reykja á skólalóðinni og skóla-
uti við. Oftast er hass reykt í par- hjúkrunarkona haföi samband viö
tíum - heima hjá einhverjum á foreldrana,“ sagði pilturinn.
fóstudags- og laugardagskvöldum. -ÓTT
„Strákarnir spreyja bara einhveiju
' ■ JHjP rn K **jnr III ■
W ■t.MINOUA l M JONAUICAK . 1 jJfe í miklu úrvali. ' kl. 8.30 Allai P : ljósmyndavörur á einum stað; [rmmimimmiiiiiiinn] D LJÓSMYNDAÞJÓNUSTAN HF ; Laugavegi 178-Sími 68-58-11 (næsta hús við Sjónvarpið)
^ ■■■!■■■■■■■i■ ■■■■■■■■ ■ in■ ■■ntt bmiimiiiiiiínmnúm^i-rJ