Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.1990, Page 4

4
MIÐVIKUDAGUR 5. SEPTEMBER 1990.
Fréttir
Áin Stemma á Breiðamerkursandi:
Ekki einsdæmi að
vatnsfall hverf i
Júlía Imsland, DV, Homafiröi:
Þaö var ekki laust viö að vegfar-
endur, sem áttu leið yfir brúna á
Stemmu síöastliöinnlaugardag, yröu
undrandi. Þessi vatnsmikla á var allt
í einu horfin. Árfarvegurinn var
þurr. Stemma er næsta vatnsfall
austan viö Jökulsá á Breiðamerkurs-
andi.
„Viö sem erum kunnugir hér hefö-
um ekki átt að láta þetta koma okkur
alveg á óvart,“ segir Torfi Steinþórs-
son, bóndi á Hala. „Við vorum búnir
að taka eftir því nokkur síöastliðin
ár aö Breiðamerkurjökulhnn var
alltaf aö lækka en úr honum kemur
Stemma. Þaö hlyti að enda meö því
að bil kæmi á milU jökulsins og hárr-
ar jökulöldu sem er þarna framan
við. Þá mundi áin renna þar í gegn
og yfir í Jökulsárlóniö. En aö þetta
mundi gerast svona snögglega áttum
viö ekki von á.“
Steinunn dóttir Torfa var stödd við
Jökulsárlón klukkan 17 þennan dag.
Hún heyrir þá mikla skruðninga frá
jöklinum. Um einni og hálfri klukku-
stund síðar kom í ljós aö Stemma var
með öUu horíin úr sínum gamla far-
■
Margir voru undrandi á þvi að sjá að áin Stemma var allt i einu horfin. Hversu mikið sem (ólk leitaði gekk ekkert
að finna ána.
En fleiri ár en Stemma hafa horfið. Árið 1947 var bru byggð yfir Heinabergs-
vötn en skömmu eftir að smíði hennar var lokið voru Heinabergsvötn með
öllu horfin. DV-myndir Ragnar Imsland
vegi. Hún haföi rutt sér leið yfir í
Jökulsárlón.
Stemma var dltölulega Utið vatns-
fall fram um 1930 en þá haföi Veðurá
á Breiðamerkursandi líkan hátt á og
fór á milli jökuls og jökulöldu yfir í
Stemmu. Eftir þessa sameiningu
varð Stemma erfltt vatnsfaU. Um
1940 var notaður bátur til að ferja
yfir ána sem löngum var ófær bílum
eða allt þar til brúin kom. Fyrir um
það bil 40 árum rann Breiðá nokkru
austan við Fjallsá á Breiðamerkur-
sandi og var hún jafnvel meira vatns-
fall en FjaUsá. Hún hafði líkan hátt
á og flutti sig yfir í Fjallsá.
Til stóð að setja nýja brú yfir
Stemmu á næsta ári en nú er ekki
þörf fyrir hana. Vonandi njóta aðrar
vegaframkvæmdir á þessum slóðum
góðs af þeim peningum sem fara áttu
í brúna.
En Stemma er ekki eina brúaða áin
sem horfið hefur. Árið 1947 var hafin
smíði á stórri og myndarlegri brú
yfir Heinabergsvötn í Austur-Skafta-
fellssýslu sem þá voru mikUl farar-
tálmi. Smíði hennar var lokið vorið
1948. Um haustið sama ár voru
Heinabergsvötn með öllu horfln. Eft-
ir stóö nýja brúin yfir fyrrum farveg-
inn. Heinabergsvötn komu undan
Heinabergsjökli og það sem þarna
gerðist var að jökullinn gekk til baka
og þá myndaðist lón við jökulinn sem
síðar rann vestur í jökulána Kol-
grímu. Nú er gamla brúin ekki leng-
ur á þjóðvegi eitt. Nýr vegur var lagð-
ur sunnar og nær sjónum nokkrum
árum seinna.
Bændur og
sjómenn við
tölvuvinnslu
Jón Sigurðsson viðskiptaráð-
herra undirritaði á laugardaginn
samning viö Fjarvinnslustofuna
Orðtak hf. á Hvammstanga þess
efnis að stofan tæki að sér að
tölvusetja hlutafélagaskrá frá
upphafl.
Nokkurrar óánægju hefur gætt
meðal þeirra sem hafa þurft að
leita upplýsinga í hlutafélaga-
skrá. Hluti skrárinnar er sendur
norður í einu til að vinna upp úr
en frumgögn eru eftir í Reykja-
vík. Aö sögn starfsmanns Hluta-
félagaskrár hafa ekki hlotist af
þessu teljandi vandræði. Af-
greiðsla fyrirspuma varöandi
þann hluta sem á Hvammstanga
er hverju sínni getur tekið heldur
lengri tíma en aðeins 10 til 20
prósent skrárinnar eru á
Hvammstanga í einu. Ef upplýs-
ingar vantar í Reykjavík eru þær
sendar að norðan á myndsendi.
Skráningunni Iýkur seinnipart-
inn í september.
í samtah við fréttaritara DV
sagði ráöherra að hann vonaðist
til að þessi samningur yrði visir
að öðru og meira því mörg verk-
efni er hægt að vinna hjá ein-
staklingum og fjarvinnslustofum
úti á landi. „Og ég vil láta það
koma fram að ég hef falið öllum
stofnunum, sem undir mín ráðu-
neyti falla, að kanna hvort þar
séu ekki óunnin verkefni sem
hægt er að vinna úti á landi. Ég
hef lofaö að ráðuneytiö leggi
aukafjárveitingu til verkefna sem
þannig yrðu unnin,“ sagði ráö-
herra.
Jón benti á að það væri raun-
veruleg byggðastefna að færa
verkefni til fólksins á lands-
byggðinni. Það mætti ekki búa til
nein gæluverkefni en i stjóm-
kerfmu væri margt sem hentaði
að vinna á landsbyggðinni.
Fjarvinnslustofan Orðtak hf. er
ungt fyrirtæki á Hvammstanga.
Einn fastur starfsmaöur er hjá
fyrirtækinu en um fimmtíu ein-
stakhngar eru hluthafar. Margir
vinna að verkefnum fyrirtækis-
ins, bæði sjómenn, bændur,
kennarar, skrifstofufólk, hús-
mæður og unglingar. -hmó/MÓ
f dag mælir Dagfari
Bandalag heiðingja
A sunnudaginn efndi Þjóðkirkjan
til almennrar bænastundar. Var
þar beðið fyrir friði um allan heim.
Reyndar voru áhöld um það lengi
vel hver hefði stofnað til þessarar
bænastundar vegna þess að sam-
tök, sem kalla sig Jákvætt átak,
höfðu staðið í þeirri meiningu að
talsmenn samtakanna hefðu komið
þessari bænahugmynd á framfæri
við biskup. Þessu neitaði biskupinn
yfir íslandi opinberlega enda hafa
prestar Þjóðkirkjunnar það fyrir
atvinnu að fara með bænir og biðja
fyrir börnum guðs og þurfa þar af
leiðandi ekki á neinum leiðbeining-
um að halda frá utanaðkomandi
aðilum til að biðjast fyrir í kirkjun-
um.
En shkur er bænarkrafturinn í
þjóðinni um þessar mundir að bæði
einstakhngar og félagasamtök hóp-
ast til funda við biskup til að biðja
um bænastundir og enda þótt þetta
fólk tali við biskupinn í tvær
klukkustundir veit það ekki hvaö
verið var að tala um og heldur því
síðan fram að það hafi beðið bisk-
upinn um að biðja. Þetta var leið-
rétt af biskupnum sem vissi hvað
hann var að tala um viö fólkið í
Jákvæöu átaki og á endanum baðst
fólkið afsökunar á þessari fram-
hleypni sinni og öllum misskiln-
ingnum og svo báðu allir fyrir friði
og allt fór vel.
En það var ekki einungis fólkið í
Jákvæðu átaki og Þjóökirkjunni
sem vildi biðjast fyrir. Bandalag
háskólamenntaðra ríkisstarfs-
manna tók það upp hjá sjálfu sér
að efna til bænastundar. Og það án
þess að tala við kóng eða prest,
þegar það hópaðist saman fyrir
framan stjórnarráöið á mánudag-
inn til að biðja fyrir ríkisstjóm-
inni. Ekki talaði það við kónginn
því hann var í laxveiði og ekki tal-
aði það við prestinn því hann kom
af fjöllum þegar bænaþulan hófst
fyrir framan stjórnarráðið.
Fyrst var ríkisstjóminni reist
níðstöng og síðan fariö með bænir,
ríkisstjórninni til bölvunar. Þetta
var tilkomumikil bænastund og
opinberir starfsmenn voru stoltir
af þessu framtaki sínu, eins og
heyra mátti í sjónvarpsviötölum
við talsmenn þeirra. Vísindamaður
frá Hafrannsóknastofnun kom með
þorskhaus og festi hann á níöstöng-
ina og fór þar ekki á milli mála að
þjóðin á góða vísindamenn sem
þekkja þorskhausa frá öðrum
hausum og synd aö slíkir starfs-
kraftar skuli ekki fá hærri laun en
raun ber vitni.
Þegar þessi athöfn hafði farið
fram og fundarmenn voru komnir
til síns heima uppgötvuðu prest-
arnir í BHMR að þeir höfðu tekið
þátt í heiði'nni athöfn og mótmæltu
henni. Þeir voru rétt búnir að biðja
fyrir friði í kirkjum sínum og höföu
safnast saman við stjórnarráðið í
góðri trú um að þeir ættu aðild að
sannkristnum félagsskap í BHMR.
En þeir höfðu aldrei beðið um böl-
bænir og þekktu ekki þorskhaus-
inn á níðstönginni og áttuðu sig
ekki á helgispjöllunum fyrr en það
var orðiö of seint.
Nú stefnir allt í það að BHMR
muni klofna í kristna menn og
heiðingja. Samtök, sem standa fyr-
ir bænastundum án þess að spyrja
um leyfi og fara með bölbænir í
þokkabót að guðsmönnunum við-
stöddum, hljóta auðvitað að taka
afleiðingunum af þeim uppákom-
um. Prestar og annað kristið fólk
getur ekki tekið þátt í heiðnum sið-
um eða lotið höföi á bænastundum
heiðingja. Almenningur vissi jú
reyndar að hitinn og reiðin væri
mikil í BHMR-fólki en enginn hafði
hugmynd um það hingað til að deil-
an væri komin á það stig að kristni-
hald ætti ekki lengur upp á pall-
borðið hjá BHMR. Ur því sem kom-
ið er verða allir þeir sem hyggjast
ganga til liðs við BHMR að afneita
trúnni og fylkja sér um Pál Hall-
dórsson og níðstangirnar. Fram-
vegis mun BHMR standa fyrir
Bandalag heiöinna manna hjá rík-
inu.
Það er vandlifað hjá kirkjunnar
mönnum þessa dagana. Fólk í
Jákvæðu átaki þykist hafa fundið
upp bænastundina á undan bisk-
upnum og prestar verða að sitja
uppi meö heiðið stéttarfélag sem
ákallar þorskhausa!
Það er hins vegar af ríkisstjórn-
inni að segja, sem kallaði yfir sig
bölbænirnar, aö hún var víðs fjarri
og varð ekki vitni aö þessari bæna-
stund. Ekki hefur Þjóðkirkjunni
tekist aö svæla ráðherrana út úr
stjórnarráðinu. Spurning er hvort
heiðingjunum í BHMR tekst það.
Dagfari