Dagblaðið Vísir - DV - 26.10.1990, Blaðsíða 15

Dagblaðið Vísir - DV - 26.10.1990, Blaðsíða 15
FÖSTUDAGUR 26. OKTÓBER 1990. 15 Atvinnustef nu í stað álvers „Ef ferðaþjónustan nyti sömu athygli og stóriðja væru möguleikarnir þó enn fleiri, ekki síst á Suöurnesjum". - Frá Bláa lóninu við Svartsengi. Ef nýtt álver rís á Islandi í náinni framtíð mun fylgja því alvarleg byggðaröskun. Um það blandast engiun hugur. Því mun fylgja al- varleg mengun, það vita allir sem kynnt hafa sér mengunarmál nýja álversins. Menn eru hins vegar misjafnlega fúsir að viðurkenna það. Og margir segja: Það gerir ekkert tU, ef álver leysir allan okk- ar atvinnuvanda. í nafni aukinnar atvinnu og auk- ins „hagvaxtar" virðast menn til- húnir að fórna verðmætum eins og hreinni náttúru og dýrmætri ímynd hins ósnortna lands. En leysir álver atvinnumál íslend- inga? Auðvitað ekki, og slík hugsun er háskaleg. Álmáhð hefur lamað alla alvar- lega umræðu um atvinnumál. Byggðarlög hafa beðið eftir álveri sem átti að leysa aUt. Nú hefur verið ákveðið að ef álver rís verði það á Keilisnesi á Vatnsleysu- strönd. Ætla mætti af viðbrögðum fólks að þar með væri búið að bjarga Suðumesjum úr klóm at- vinnuleysisins. Því miður bendir ekkert til þess. Þeir sem „misstu“ Mér er ekki grunlaust um að íbú- um þeirra byggða sem „misstu" af álveri sé létt. í þeim byggðum sem ekki „hrepptu" álver er eins og menn séu nú að vakna til lífsins og átta sig á að til er líf og atvinna án álvers. Nýjar hugmyndir skjóta upp kolhnum, hugmyndir sem fengu ekki rúm eða áheyrn meðan álverssöngurinn hljómaði sem hæst. Menn gera kröfu um að fá brot af þvi fjármagni sem ætlað er til álvers og þykjast geta gert sér þó- nokkurn mat úr því. Verst að þessi KjaUarinn Anna Ólafsdóttir Björnsson þingkona Kvennalistans tónn skuh hafa kafnað í álvers- kórnum fram til þessa. Skyndhega fá hugmyndir um tengingu kvóta við byggðarlög og jöfnun orkuverðs hljómgrunn í nafni skaðabóta vegna „álversmissis". Þeir sem hrepptu Suðumesjamenn hafa lengi verið í undarlegri stöðu í atvinnumálum. Því miður bendir fátt th þess að hún batni með thkomu álvers. í fyrsta lagi leysir álver ekki at- vinnuvanda kvenna, en atvinnu- leysi er þrefalt meira hjá konum en körlum á Suðumesjum, þijú prósent á móti einu. Þau störf sem skapast af marg- feldiáhrifum vegna álvers eru ekki síst hefðbundin karlastörf, flutn- ingar á sjó og landi og vinna við hafnir. Aðrar atvinnugreinar, sem hafa jafnvel enn meiri margfeldis- áhrif, svo sem ferðaþjónusta em mun líklegri th að leysa þennan vanda. Suðumesjamenn hafa löngum kvartað undan því að þeir hafi orð- ið útundan í atvinnumálum vegna þess að þeim sé vísað upp á „völl“ ef syrtir í áhnn. Þetta er æði klén atvinnustefna og virðist hvorki bera vott um stórhug eða hug- kvæmni. Nú bendir ýmislegt th að hernaðammsvif á Reykjanesi minnki og atvinna íslendinga hjá hemum í kjölfarið. Út af fyrir sig held ég að flestir fagni þeirri þróun. En upp á hvað er Suðumesjabú- um boðið? - Er þeim boðiö upp á þróun og aðstoð við markaðssetn- ingu í fiskvinnslu, framvinnslu og fuhvinnslu sjávarafurða? Atvinnu- grein sem á mikla framtíð fyrir sér á íslandi? - Er þeim boðið upp á nýsköpun, svo sem ferðaþjónustu, hefðbundna og óhefðbundna, upp- lýsingavinnslu, vetnisframleiðslu eða aöra nýtingu orkúnnar á Suð- urnesjum? Nei, þeim er boðið upp á álver og nú kvíða því margir að i stað þess að vera vísað upp á völl verði viðkvæðið ef menn vantar atvinnu: „Þið fenguð álverið, hvað eruö þið að kvarta?" Framtíðin er nútíð eftir örfá ár Ein helstu rökin fyrir byggingu álvers eru að auka verði hagvöxt og það strax. Þá er ekki hirt um hvort hagvöxturinn gangi á auð- hndir okkar, htt mengaöa náttúru. Ekki er hlustað á vamaðarorð um að álver geti fært okkur tap en ekki gróða. Menn virðast reiðubúnir til aö bæta enn einum áhættuþættin- um inn í þjóðarbúskapinn, ekki er nóg að búa við sveiflur í sjávarút- vegi, vhjum við líka taka þátt í ál- verðslotteríinu? Hugmyndum um raunhæfa at- vinnusköpun er ýtt th hliðar, vetn- isframleiðslu af því of fljótt sé að huga það því, en framtíðin verður orðin nútíð eftir furðu fá ár. Ferða- þjónustan virðist eiga að bjarga sér sjálf, og það hefur hún raunar gert bærhega takk. Árin 1981-1987 fjölg- aði ársverkum við hana um 38% á höfuðborgarsvæðinu en 123% utan þess. Tekjur af ferðaþjónustu juk- ust um 27,2% milli áranna 1988 og 1989. Ef ferðaþjónustan nyti sömu athygli og stóriðja væru möguleik- arnir þó enn fleiri, ekki síst á Suð- urnesjum, hehsuhótel við Bláa lón- ið og ýmislegt fleira má þar nefna. Atvinnustefna stóriðjudrauma lamar, í stað þess að byggja upp. Hún eyðir auðlindum, hreinni nátt- úru og góðri ímynd landsins. Lík- ast th mun hún auk þess kosta þjóðarbúið allt of mikið í bein- hörðum peningum vegna lélegra samninga misviturra stjórnvalda. Vantar ekki frekar atvinnustefnu en álver? Anna Ólafsdóttir Björnsson „Ætla mætti af viðbrögðum fólks að þar með væri búið að bjarga Suðurnesj- um úr klóm atvinnuleysis. Því miður bendir ekkert til þess.“ Fátækt eða framf arir Það er óneitanlega sláandi mögu- leiki að ísland verði komið í hóp fátækustu þjóða Evrópu innan tíu ára ef svo heldur fram sem horfir í atvinnumálum. Nýsköpun atvinnulífs - minnkandi ríkisumsvif Th þess að snúa þessari þróun viö þarf að koma til nýsköpunar atvinnulífs. Burðarásar slíkrar ný- sköpunar yrðu aukið einstaklings- frelsi og minni ríkisumsvif. Gera þarf ríkari kröfur th stjórn- enda fyrirtækja og lánastofnana um að auka hagræðingu, gæta hófs við fjárfestingar eða útlán og um- fram allt taka fyrir það að skattfé almennings verði varið til að halda uppi vonlausum atvinnurekstri. Hlutverk ríkisvaldsins í atvinnulíf- inu á að einskorðast við það að setja atvinnulífmu almennar leik- reglur eins og vinsamlegra skatt- kerfi og fuht fjármagnsfrelsi. Aukin fjölbreytni Það eru ekki ný sannindi að auka þurfi fjölbreytni í atvinnulífi. Þótt sjávarútvegur verði eftir sem áður kjölfestan er ljóst að hann einn og sér mun ekki duga th aö auka hag- vöxt þannig að hann verði sam- bærilegur og í nágrannaríkjum okkar. Nýta þarf sem best orku fallvatna íslands og jarðvarma. Gæta þarf að möguleikum þjóðar- innar th að nýta sér sífehda fjölgun erlendra ferðamanna, t.d. með hehsuhndum, ná betur í erlenda laxveiðimenn og auglýsa landið sem hreint og ómengað svæði með fjölbreytta aðstöðu fyrir ferða- menn. Stækka þarf einingar í flskeldi þannig að eigið fé shkra fyrirtækja sé nægjanlegt fyrir shkan áhættu- rekstur. Ýmsir möguleikar eru KjaUarixm Viktor B. Kjartansson tölvunarfræðingur og formaður samtaka ungra sjálfstæðis- manna í Reykjaneskjördæmi ókannaðir varðandi hátækni ýmiss konar, t.a.m. líftækni eða orku- vinnslu úr vetni. Efla mætti rann- sóknir og þróunarstarfsemi, t.d. með því að veita fyrirtækjum, sem slíkt stunda, aukið skatthagræði. Slíkur stuðningur myndi hjótt skha sér í nýjum uppgötvunum og vöruvöndun. Nýta legu landsins Lega landsins á mihi hinnar nýju sameinuðu Evrópu og Norður- Ameríku kann að reynast tekju- drjúg auðlind ef rétt er á málum haldið. Gera þyrfti Keflavíkurhug- vöh að fríverslunarsvæði þar sem hægt yrði að setja saman vörur og geyma birgðir. í tengslum við það mætti kanna hagkvæmni þess að byggja hug- skýh á Kehavikurhugvelh þar sem hægt væri að sinna viðhaldi og skoðun á flugvélum, jafnt innlend- um sem erlendum. A þennan hátt mætti nýta þá menntun sem fyrir er í landinu og eha atvinnuhf á Suðurnesjum. „Hlutverk ríkisvaldsins í atvinnulífmu á að einskorðast við það að setja at- vinnulífmu almennar leikreglur eins og vinsamlegra skattkerfi og fullt fjár- magnsfrelsi.“ Mikill mannauður Á íslandi er mjög hátt menntun- arstig. Hér hefur því stærsta auð- lindin enn ekki verið nefnd, það er mannauðurinn. Möguleikar okkar til þess aö snúa vörn í sókn og bæta lífskjörin í stað þess að drag- ast aftur úr öðrum þjóðum eru því miklir. Til þess að svo megi verða þarf rikisvaldið að hætta beinum af- skiptum af atvinnulífinu, breyta þarf löggjöf, auka þarf hagræðingu og eha nýsköpun. Hér hafa nokkrar hugmyndir í þá átt veriö reifaðar en ennþá er mikih hugmyndaakur eftir ó'plægður. Síðan er að hrinda hugmyndunum í framkvæmd. Viktor B. Kjartansson

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.