Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1991, Blaðsíða 4

4
FÖSTUDAGUR’L' MARS 1991.
Fréttir
Þensluhalli ríkissjóðs
1990 varð 18 milljarðar
- styður ekki fullyrðingar um góða afkomu
Frumvarp Niðurstöður
'1990 1990
Súlurnar sýna þensluhallann á rikissjóði samkvæmt fjárlagafrumvarpinu
fyrir árið 1990 og eins og hann varð eftir því sem næst verður komizt á
þessu stigi upplýsinga. Súlunum er skipt í þensluhalla samkvæmt A-hluta
fjárlaga og útkomu hjá ríkisfyrirtækjum og stofnunum. Tölurnar eru mikið
einfaldaðar.
Samdráttur landbúnaðar
snertir þéttbýlisstaðina
Magnús Ólafeson, DV, Hvammstanga:
Svona mikill samdráttur snertir
ekki aðeins bændur heldur einnig
okkur sem búum á þéttbýlisstöðum
á landsbyggöinni, sagði Pétur Arnar
Pétursson, forseti bæjarstjórnar
Blönduóss, á fjölmennum bænda-
fundi á Hvammstanga þar sem full-
trúar í sjö manna nefnd kynntu til-
lögur sínar í landbúnaöarmálum.
Eg hlýt að lýsa verulegum áhyggj-
um ef þessi skerðing á að verða jafn-
mikil og nú er boðað, sagöi forseti
bæjarstjórnarinnar. Okkur á
Blönduósi er meinaö að sækja sjóinn
og nú á að skerða landbúnaöinn stór-
lega. Hvert á að flytja fólkiö og hvaö
kostar það? Pétur benti á að þessar
tillögur fengju annan svip ef sam-
hliða væri ákveðið að styrkja at-
vinnulíf á landsbyggðinni og búa til
störf fyrir allan þann fjölda, sem
missti sína vinnu vegna þessa sam-
dráttar.
Valdimar Guðmannsson, formaður
Verkalýösfélags A-Hún„ kynnti
ályktun frá sfjórn félagsins um þess-
ar tillögur. Þar kemur fram að á síö-
ustu 12 árum hefur sláturlömbum í
A-Hún. fækkað um helming. Bent er
á að 40-50% ársverka í héraðinu séu
við landbúnað og þjónustu. Það er
því ljóst að komi til enn frekafi sam-
dráttar í landbúnaði á sama tíma og
framkvæmdum við Blönduvirkjun
lýkur hljóti ástandið aö teljast mjög
alvarlegt og geti endaö meö stórkost-
legum fólksflutningi úr sýslunni.
Fulltrúar úr sjö manna nefnd, Haukur Halldórsson, Ásmundur Stefánsson,
Björn Arnórsson og Þórarinn Þórarinsson hlusta ábúðarfullir á heimamenn
ræða afleiðingar stórfellds niðurskurðar í landbúnaði. DV-mynd JVIagnús
Raunverulegur halli á ríkissjóði,
svonefndur þensluhalli, mun hafa
orðið um 18 milljarðar króna eftir
því sem næst verður komizt. Þetta
varpar ljósi á afkomuna, fremur en
nýlegar upplýsingar fjármálaráö-
herra um, aö rekstrarhallinn hafi
orðið 4,4 milljarðar fyrir árið 1990.
Upplýsingar ráðherra eru ekki
rengdar um það efni, heldur er verið
að reyna að skýra hér, hver halli á
ríkissjóði varð í fyrra í raun og veru.
Rekstrarhallinn, sem mikiö er jafnan
rætt um, segir nefnilega ekki nema
hluta sögunnar í þessu efni.
Fjögur prósent
af framleiðslunni
Þensluhallinn varð samkvæmt
þessu nálægt fjórum prósentum af
framleiöslunni í landinu. Það er mun
meira en til stóð, þegar fjárlagafrum-
varpið fyrir árið 1990 var lagt fram
(2,5%). Ráðherra hefur þó réttilega
bent á, að hallinn á ríkissjóði varð,
þegar upp var staðið, minni en menn
höfðu taliö hann verða, þegar nokk-
uð var liðið á síðastliðið ár og í byrj-
un vetrar.
Rekstrarhallinn á fjárlögum varð
hins vegar 1,3 prósent af framleiðsl-
unni, sem er svipaö og hann varö
árin 1986 og 1987. Hallinn varð meiri
árin 1988 og 1989. Hiö fyrrnefnda
varð rekstrarhallinn tvö prósent af
framleiöslunni í landinu, og árið 1989
•varð œkstrarhallinn 2,8 prósent af
framleiðslunni.
Þensluhalli gefur betri mynd
Þensluhallinn gefur miklu betri
mynd af því, sem gerðist, en einfald-
ur rekstrarhalli. Auðvitað ber að at-
huga, hvað hið opinbera hefur tekið
af lánum til að halda gangandi um-
svifum sínum, þegar skoöað er, hver
halli af ríkisrekstrinum er. Sem
dæmi mætti taka, að sé eitthvaö
framkvæmt og greitt strax, kemur
það strax fram sem greidd útgjöld
og mínus að því leyti, en sé greitt
Sjónarhom
Haukur Helgason
með láni færist þetta yfir á næstu ár.
Þetta gefur skakka mynd. Þorvaldur
Gylfason prófessor ritaði greinar í
tímaritið Vísbendingu árin 1987-89,
þar sem hann mat þensluáhrifm af
rekstri ríkisins. Aðrir hafa reynt
þetta síðan. Það, sem hér er sagt,
byggist á upplýsingum, sem fyrir
liggja, en á þær skortir nokkuð. Þó
er líklegt, að hér sé farið nokkuð
»ærri um þensluhallann á síðasta
|ri. i^o
| Svo að vitnað sé í Vísbendingu, er
í þensluhallanum talið allt það fé,
sem ríkið og stofnanir á vegum þess
þurfa að inna af hendi umfram tekjur
og afborganir af veittum lánum
(heildarlánsfjárþörf), og dregnar frá
þær greiðslur, sem ætla má, að valdi
ekki þenslu.
Ekki til að stæra sig af
Afborganir og vextir til Seðlabank-
ans og til útlanda hafa að öllum lík-
indum ekki áhrif á íslenzkt efnahags-
líf að þessu leyti, og því eru þær
dregnar frá. Þá er kominn út brúttó-
þensluhalli, sem sýnir, hvaö ríkið
veitir miklu fé út í innlent efnahags-
líf. En svo er líklegt, að sumir þeirra,
sem leysa inn spariskírteini, noti
peningana til að kaupa ný ríkisverð-
bréf og inniausnin valdi því ekki
þenslu. Sama má segja um vexti og
afborganir af lánum lífeyrissjóða til
ríkisstofnana. Lífeyrissjóðirnir
leggja þetta fé að öllum líkindum
ekki í framkvæmdir. Þannig er
reiknaður úr „nettó“-þensluhallinn,
sem hér er stuðzt við. Sem sé inn-
lausn spariskírteina og innlendar
afborganir til lífeyrissjóða og fleiri
innlendra aðila eru dregnar frá
brúttó-þensluhallanum og út kemur
hreinn þensluhalli. Þetta mun virð-
ast flókið en er nefnt hér til að leit-
ast við að skýra, hvað þensluhalli er.
En mergurinn málsins er, að fólk
reyni a ð átta sig á því, að svona halla-
rekstur á ríkissjóði3er ekkert til að
stæra $jg af.
Fjölmenni var á bændafundi á Hvammstanga og þar var mikil undiralda
DV-mynd Magnús
Bændafundur á Hvammstanga:
Hörð gagnrýni á tillög-
ur sjö manna nef ndar
Magnús Ólaisson, DV, Hvammstanga:
Ef þessar tillögur ná fram að ganga
stuðla þær að mestu byggðaröskun
semum getur hér á landi, sagði Stef-
án Á. Jónsson, bóndi á Kagaðarhóli
og stéttarsambandsfulltrúi, um til-
lögur sjö manna nefndar í land-
búnaðarmálum. Nefndarmenn
kynntu tillögur sínar á almennum
fundi á Hvammstanga á þriðjudags-
kvöld og mættu þar um eða yfir 300
manns.
Á fundinum voru fluttar um 30
ræður auk þess sem fundarmenn
vörpuðu fram fjölmörgum fyrir-
spumum til nefndarmanna framan
úr sal. Á fundinum var mikil undir-
alda og þóttu heimamönnum tillög-
urnar vega hart að bændum og boöa
mikinn samdrátt á næstu árum, en
margir bentu einnig á þá staðreynd
að staða sauðfjárræktarinnar er
mjög þröng um þessar mundir og
mikilla aðgeröa því þörf.
í tillögum sjö manna nefndarinnar
er gert ráð fyrir því að framleiðsla
kindakjöts verði ei nema 8.300 tonn
haustið 1992, enda verði sú stefna
mörkuð að miða framleiöslu aðeins
við innanlandssölu. Bentu nefndar-
menn á að neysla dilkakjöts hefði
farið minnkandi siðari ár og kenndu
verðþróun um. Mætti því óttast enn
frekari samdrátt á næstu árum ef
ekki tækist að lækka verðið.
í máli margra heimamanna kom
fram að lengja þyrfti aölögunartím-
ann að svona miklum samdrætti og
margir gagnrýndu að ekki skyldi
jafnframt vera bent á hvaða atvinnu-
tækifæri ætti að búa til fyrir það fólk
sem fyrirsjáanlega missti atvinnu
sína. Margir óttuðust að það yrði
fyrst og fremst unga fólkið, sem yrði
að hætta búskap því það hefði ekki
fjárhagslegt bolmagn til þess að
kaupa aukinn framleiðslurétt og
hagræða á þann hátt sínum búskap.
Gunnar Sæmundsson, formaður
Búnaðarsambands V-Hún., sagði að
í tillögum nefndarinnar væru ljósir
punktar og nú þyrftu bændur að
standa saman um að ná fram breyt-
ingum á tillögunum þó vissulega yrði
þar þungur róður.