Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1991, Blaðsíða 14

<14
FÖSTUDiTOURíl. MARST991..
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Klukkan glymur
Nú er sagt, að Persaflóastríðinu sé lokið, en er svo?
Kúvæt hefur verið frelsað eftir ógnarstjórn hernáms-
manna síðan í ágúst. En eitt mikilvægasta markmið
þessarar styrjaldar hefur enn ekki náðst. Saddam Hus-
sein situr enn að völdum í Bagdad.
Þessi ógnvaldur er að vísu vængbrotinn. Her hans
er varla til. Ríki hans er að miklu í rúst. Talið er, að
eitt hundrað þúsund íraskir hermenn hafi fallið, lang-
flestir vegna loftárása bandamanna. Eitthvað fleiri hafa
verið teknir til fanga. írösku hermennirnir voru því
fegnir að geta gefizt upp. Fyrir löngu höfðu þeir misst
trú á leiðsögn Saddams Hussein. írakar fóru af stað í
tryllingi vegna sinna miklu vígvéla. En af fjögur þúsund
skriðdrekum eru aðeins örfáir eftir. Affjörutíu og tveim-
ur herdeildum munu tvær hafa verið bardagafærar
undir lokin. Farið var að verða deginum ljósara, að
Saddam Hussein var einn ömurlegasti herstjóri, sem
um getur. Varnir íraka gegn árás nú byggðust til dæm-
is á þvi, að árásin yrði aðallega af hafi. Þeir virtust
óviðbúnir að flestu öðru leyti, herlið þeirra varð magn-
laust og umkringt. Þeim hermönnum, sem heim komast
til Bagdad, skilst, hvílíkt glapræði stjórn Saddams hefur
verið. En óvíst er, að herinn steypi harðstjóranum, því
að herinn er nánast máttjaus eftir.
Saddam Hussen og hörðustu fylgissveinar hans eiga
að hljóta refsingu. Slíka menn á að dæma fyrir glæpi,
bæði í stríðinu og fyrr. Fréttir berast um, að þúsundir
Kúvæta hafi verið myrtir af hernámsliðinu og fleiri
pyntaðir hroðalega. Fréttir hafa lengi borizt um
harðýðgi stjórnarinnar í Bagdad gegn Kúrdum og þeim,
sem voru í stjórnarandstöðu með einum eða öðrum
hætti. Stjórnir bandamanna, einkum Bandaríkjanna,
mega ekki gleyma slíkum þáttum, nú þegar sagt er, að
stríðinu sé lokið. Frelsun Kúvæt var mikilvæg, en fleira
þarf að koma til.
Landher íraka var sigraður á aðeins hundrað klukku-
stundum. Stríðið var vel útfært af herstjórn banda-
manna, mannfall bandamanna sáralítið, og loftárásir
lögðu grundvöll skjóts landhernaðar. Viti bornir stjórn-
endur í Bagdad hefðu fyrir löngu skilið, að stríðið var
tapað. Það mundi einungis kosta tugþúsundir mannslífa
í röðum íraka. En Saddam og fylgismenn hans skeyttu
engu, þótt þessum lífum yrði fórnað. Allt annað vakti
fyrir harðstjóranum. Hann reyndi að skapa sér stöðu
meðal araba sem sá þeirra, sem hefði risið gegn öflum
annars staðar frá. Sumir írakar virðast telja, að stríðið
hafi staðið milli „Norðurs“ og „Suðurs“, og þar eiga
þeir líklega við, að þriðji heimurinn hafi barizt við hinn
iðnvædda heim, þótt alrangt sé. Þetta getur orðið hættu-
legt sjónarmið, takist Saddam Hussein að halda sínum
völdum og smjúga undan refsingu.
Saddam gæti þessa daga verið að hugleiða, að banda-
menn muni yfirgefa írak innan skamms, hann sitja á
valdastóli og hljóta stuðning til uppbggingar efnahags-
ins. En slíkt verður að forðast. Sjá verður til þess, að
glæpamennirnir í Bagdad hljóti refsingu.
Vissulega er mikið fagnaðarefni, hversu vel banda-
mönnum hefur tekizt. Þjóðir hins frjálsa heims gleðjast
með Kúvætum, sem dansa á götunum. Þetta hefði getað
orðið verra.
En eins og var um ósigur Þýzkalands í síðari heims-
styijöldinni, þyrfti nú að krefjast algerrar uppgjafar,
því að við sams konar ráðamenn er að fást.
Haukur Helgason
Verður Saddam Hussein geröur að píslarvotti? Simamynd Reuter
Sankti Saddam
George Bush er að takast hiö
ómögulega: að breyta Saddam Hus-
sein í fórnarlamb og í leiðinni að
gera hann að einum mesta araba-
leiðtoga sem uppi hefur verið.
Bandaríkin hafa ásamt 29 öðrum •
ríkjum háð þriðju heimsstyrjöldina
gegn írak. Öllum þeim hernaðar-
mætti, sem mesta herveldi heims
býr yíir, hefur verið beitt, að visu
ekki kjarnavopnum, rétt eins og
andstæðingurinn væri Sovétríkin,
og árangurinn er eins og við er að
búast, írak er gjörsamlega ofurliði'
íorið. Eftir alla þá móðursýki ogí
múgsefjun, sem Bush og fleiri hafa®
magnað upp gegn Saddam og írak,
kemur í ljós i landhernaðinum um
síðustu helgi að írak er aöeins eitt
af þróunarríkjum þriðja heimsins,
ekki Þýskaland nasismans.
Styrjöldin, sem háð var 50 árum
of seint til að stöðva Hitler í Tékkó-
slóvakíu áður en hann réðist á Pól-
land, reyndist vindhögg, fyrirstað-
an varð sáralítil. Saddam kaus að
berjast ekki við ofureflið í Kúvaet.
Nú er stríðiö innan landamæra ír-
aks, það hefur breytt um svip. Rétt
eins og í síðari heimsstyrjöldinni á
að krefjast skOyröislausrar upp-
gjafar.
Bush er kominn langt út fyrir það
umboð sem Sameinuöu þjóðirnar
gáfu til að endurreisa Kúvæt með
hervaldi. Nú er ætlun hans og ann-
arra, sem líta á stríðið sem eins
konar fógetaaðgerð, eöa aðför að
lögum, að ná til Saddams persónu-
lega, auðmýkja hann sem mest og
vona síðan að einhverjir innan ír-
aks steypi honum af stóh. Sá er til-
gangurinn með stríðinu núna. -
Það snýst um persónu Saddams;
ekki um Kúvæt.
Baathistar
En hver sú persóna, sem verður
þess valdandi að mesta stórveldi
heims dregur saman óvígan her í
bandalagi við 29 önnur ríki til að
ná sér niöri á honum persónulega,
er efni í þjóðsögur og hetjusögur
um aldir alda meðal fólks í þessum
heimshluta. - Sá maður, sem slík-
um undrum og stórmerkjum kem-
ur í kring, er enginn meöalmaður.
Maöur, sem á slíka óvini meðal
þeirra ríkja sem almenningur í
heimi múslíma hefur litið á sem
óvini sína, hlýtur að verða átrún-
aöargoð, auðmýking hans er auð-
mýking almennings, og auðmýking
veldur reiði og heift, ekki undir-
gefni.
Höfuðsök Saddams, sá glæpur
gagnvart mannkyni sem gaf nú
George Bush færi á að leiðrétta
mistökin í Munchen 1938, var ein-
faldlega sú að hann stundaði Pan-
arabisma í verki og ógnaöi þar með
öllum nágrannaríkjum sínum, en
ekki endilega hernaðarlega. Pan-
KjaHarinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
arabistar, sem Baath sósíalista-
flokkamir í Sýrlandi og írak eru
fulltrúar fyrir, ganga út frá því að
allir arabar séu ein þjóö. Landa-
mærin milli þeirra séu tilbúningur
Breta og Frakka.
Á þeirri forsendu eru Sýrlending-
ar nú að ná undir sig Líbanon, og
á þeirri forsendu taldi Saddam
Kúvæt hluta af írak. Þótt baathist-
ar séu ekki trúaðir í þeim skilningi
að þeir vilji láta lög Kóransins gilda
í öllu þjóðfélaginu, eins og tíðkast
víða, til dæmis í Saudi-Arabíu,
segja þeir að landamærin milli
araba séu brot á fyrirmælum Kór-
ansins um að ailir hinir trúuðu
skuh vera í einu samfélagi.
Sú kenning höfðar mjög til hinna
fátækari múslípia, sem leita í henni
aö styrk í tilvem sinni, og þessi
kenning er grundvöllurinn undir
þeirri skoðun að allir arabar eigi
hlutdeild í olíuauði hinna fámennu
en ógnarríku fursta og konung-
dæma við Persaflóa. í orði kveðnu
er þetta viðurkennt í ohuríkjunum,
þau hafa látið mikið fé af hendi
rakna til bræðra sinna meðal
araba, en augljóslega em því tak-
mörk sett hve langt þau ganga.
Kúvætar, sem eru nokkrir arab-
ískir ættbálkar, samtals um 680
þúsund, en með rúma milljón þjóna
og aökeyptra starfsmanna, hafa
alla tíð verið óvinsæhr meðal
arabískra bræðra sinna. Þeir hafa
þótt hrokafullir, nískir og sphltir.
Hættulegar hugsjónir
Það var ekki af samúð með þeim
sem leiðtogar arabaríkjanna sner-
ust gegn innlimuninni. En ef landa-
mæri Kúvæts eru ekki virt em öll
landamæri í Miöausturlöndum í
hættu; ef viöurkennt væri að hrófl-
að væri við einum landamærum
er ekkert ríki óhult. Arabaríkin
snerust til varnar, ekki eingöngu
gegn hernaöarmætti Saddams
heldur gegn hugmyndinni sjálfri.
Gallinn er sá að hugsjón verður
ekki grandað með sprengjum eða
skriðdrekum; þvert á móti getur
utansfckomandi risaveldi með
spretijum sínum, skriðdrekum,
kristifegri vandlætingu og stuön-
ingi við erkióvininn, Israel, þjapp-
að arabískum almenningi saman
um hana og forsvarsmann hennar,
Saddam Hussein. Þessi hugsjón er
líka grunnurinn undir samstöðu
araba með Palestínumönnum og
höfnun þeirra á tilverurétti ísraels
á arabísku landi. En nú á að eyöi-
leggja alla drauma og ahar hug-
myndir í þessa átt með vestrænu J
vopnavaldi, og sumir arabaleið-
togar eru þátttakendur í aðförinni.
Það er ekki víst að þau arabaríki
styrki stöðu sína; þvert á móti get-
ur það veikt ríki á borð við Saudi
Arabíu aö líta út sem bandarískt
leppríki, að ekki sé minnst á Kúvæt
og eflt öfgasinna hvers konar. Segja
má að þessi tvö ríki hafi tekið
bandaríska herinn á leigu til að
berja á írak, þau ein greiða helming
af öllum kostnaði hingað til, 27
milljarða dohara og fara létt með
það. Ósveigjanlegar kröfur um
skilyrðislausa uppgjöf, stríðssk-
aðabætur, niöurlægingu og áfram-
haldandi einangrun íraks ef Sadd-
am heldur lífi og völdum munu
hafa þveröfug áhrif við það sem til
er ætlast.
Bush forseti og skoðanabræður
hans eru að gera Saddam Hussein
að píslarvotti. Um leið hafa Banda-
ríkin tryggt að komi eitthvað já-
kvætt fyrir araba út úr þessu stríði
verður það rakiö til Saddams. TU
góðs eða ills hefur Saddam þegar
breytt ásjónu Miðausturlanda
meira en nokkur arabaleiðtogi síð-
an Nasser var og hét, hvort sem
hann heldur lífi og völdum eða
ekld.
Gunnar Eyþórsson
„Nú er stríðið innan landamæra íraks,
það hefur breytt um svip. Rétt eins og
í síðari heimsstyrjöldinni á að krefjast
skilyrðislausrar uppgjafar.“