Dagblaðið Vísir - DV - 08.03.1991, Síða 15

rcpr p.jraj/ 3 a.rniTRfví
FÖSTUDAGUR 8. MARS 1991.
15
Þýðingarlaus
þýðingarskylda
„Stöð 2 sýndi kjark með þvi að hefja ótextaðar útsendingar og ráð-
herra gerði rétt með því að heimila þær ..- Svavar Gestsson mennta-
málaráðherra.
Margt er líkt með skyldum.
Steingrímur Sigfússon landbúnað-
arráðherra varð æfur yfir innflutn-
ingi á jurtafituosti og Morgunblað-
ið rekur hornin í innflutning Stöðv-
ar 2 á fréttum.
Acton lávarður sagði að fátt þætti
mönnum jafngremjulegt og að
finna rætur þeirra hugmynda sem
þeir hefðu. Það er auðvitað ekki
huggulegt fyrir Morgunblaðið að
framvegis kveiki menn á sjónvarpi
við morgunverðarborðið og fái
fréttir af atburðum um leið og þeir
gerast. Hvað verður þá um hann
sem liggur frammi í forstofu með
hálfsdags gamlar fréttir? Það er
hins vegar alveg ástæðulaust að
leggja árar í bát og brynna músum
í leiðara, Víkverja, í bréfi og bak-
sviðs. Það eru alltaf einhverjir sem
kunna að meta skáldfréttir af Sve-
eny og gamanmál um gos á hafs-
botni.
Safngripur fræðinga?
Nokkrir íslenskusérfræðingar
hafa séð ástæðu til aö ráðast á
menntamálaráðherra (já í Morgun-
blaðinu) fyrir að rýmka reglugerð
um óþýtt sjónvarpsefni. Sumir
ættu nú að líta sér nær. Hverjir eru
það sem láta nemendur í grunn-
og framhaldsskólum landsins lesa
bækur eins og íslandsklukkuna,
stútfulla af stafsetningarvillum,
allt að þrisvar sinnum?
Hverjir eru.það sem eyða heilum
vetri með nemendum í framhalds-
Kjallarinn
Glúmur Jón Björnsson
efnafræðinemi í HÍ
skólum í hljóðfræði sem eingöngu
er notuð sem tylliástæða til að
baula og orga í kennslustundum?
Hverjir eru það sem keppast viö
að telja fólki trú um að það sé varla
á færi nokkurs manns að tala ís-
lensku skammlaust og að hún eigi
sér enga framtíð í félagi með öðrum
tungum? - Það eru ekki menn sem
vilja íslenskunni vel. Það eru þeir
sem vilja loka hana inni á safni og
fólkið sem talar hana með.
Afnemum alla þýðingar-
skyldu
Að mínu mati er vænlegasta leiö-
in til að „viðhalda" íslenskunni
sem aðal tal- og ritmáli íslendinga
að afnema allar hömlur á erlendu
sjónvarpsefni eins og verið hefur
um árabil með erlent útvarpsefni,
blöð og bækur. Það liggur í augum
uppi að ef öll blöð væru þýðingar-
skyld þá ættum við aðeins kost á
að fá þau sem væru það vinsæl að
það borgaði sig að þýða þau. Eins
er þetta með sjónvarpsefni. Ef eng-
in þýðingarskylda væri fengjum
við ef til vill að sjá eitthvað annað
en það sem íslenskufræðingar og
menningarvitar hafa kallað „amer-
ískt afþreyingarefni." Það yrði án
efa meira úrval en nú er og á fleiri
tungumálum. íslenskunni mun ör-
ugglega vegna betur í samkeppni
við marga smáa en einn stóran.
Hún ætti að minnsta kosti meiri
möguleika en eingöngu á móti
enskunni.
Verum stolt en ekki reið
Ég held að það sé einnig mikil-
vægt að hætta að tala um íslensk-
una eins og hún sé að syngja sitt
síöasta. Hún hefur allt sem hún
þarf til að lifa góðu lífi. Forfeður
okkar létu eftir sig mikinn 0ársjóð
sem er traustari bakhjarl en flestar
aðrar tungur eiga. í landinu býr
vel menntað fólk sem óumdeilan-
lega talar íslensku og hefur mikinn
áhuga á því að gera það áfram. Þaö
er því algjör óþarfi að reyna að
draga úr þessum áhuga með böl-
bænum. Nær væri að breyta um
áherslur í skólunum með því að
minnka þurra fræðiiðkun en auka
vægi þess að nota málið í ræðu og
riti.
Ráðherra gerði rétt
Almenningur tók reglugerðar-
breytingunni og því sem henni
fylgdi ótrúlega vel og skiptir það
ekki litlu máli að þeir sem tala ís-
lensku skuli almennt átta sig á því
að hún er ekki safngripur heldur
sérkenni okkar sem enginn getur
tekiö frá okkur ef við viljum það
ekki. Sem betur fer virðast flestir
vera ósammála þeim fræðingi sem
hélt því fram að það væru mann-
réttindi að geta skilið allt sem færi
fram í sjónvarpi „í eigin landi“ eins
og hann orðaði það. - Honum væri
nær að ráðast á erlendar hljóð-
varpssendingar, bækur og blöð
sem er erfiðara að skilja en það sem
mynd fylgir. Nær væri honum þó
auðvitað að sinna -íslenskunni í
stað þess að elta ólar við orðinn
hlut og það sem ekkert er.
Stöð 2 sýndi kjark með því að
hefja ótextaðar útsendingar og ráð-
herra gerði rétt með því að heimila
þær og hafl hann þökk fyrir. Ríkis-
útvarpið varð hins vegar aöhlát-
ursefni í ljósi fyrri yfirlýsinga og
lögboðins hlutverks um skyldur
við islenskt sjónvarpsefni. Sýndi
það enn einu sinni að þaö er úrelt
fyrirbæri og hefur ekki áhuga á
öðru en að vera hás hermikráka
Stöðvar 2.
Glúmur Jón Björnsson
„Ef engin þýðingarskylda væri fengj -
um við ef til vill að sjá eitthvað annað
en það sem íslenskufræðingar og
menningarvitar hafa kallað „amerískt
afþreyingarefni' ‘“
Ræðan sem
aldrei var flutt
„Var þetta allur metnaðurinn fyrir menntun og starfsframa sjúkra-
Sigríður Kristinsdóttir, formað-
ur Starfsmannafélags ríkisstofn-
ana, birtir í 2. tbl. Félagstíðinda
SFR kafla úr ófluttri ræðu sem
ætlað var- að hún flytti á ráðstefnu
Sjúkraliðafélags íslands, um stofn-
un stéttarfélags sjúkraliða sem
haldin var 5. febrúar sl.
Reynsla formanna SLFÍ
Á ráðstefnunni fluttu allir núlif-
andi fórmenn félagsins, að Sigríði
frátalinni, þær: Ingibjörg Agnars,
Margrét S. Einarsdóttir, Hulda Ól-
afsdóttir og Kristín Á. Guömunds-
dóttir, núverandi formaður félags-
ins, erindi um störf sín í -þágu fé-
lagsins. Þótti ráöstefnugestum
fróðlegt aö kynnast viðhorfum
þeirra. Byggöu formennirnir erindi
sín á reynslu sinni í starfi fyrir fé-
lagið,-aö Sigríöi undanskilinni sem
var svo ólánsöm að sitja veðurteppt
á flugvellinum á Akureyri. Undan-
tekningarlaust var það samdóma
álit formannanna að af starfi þeirra
hefði mátt vænta meiri árangurs
hefði félagið haft í stjórnartíð
þeirra fullt forræði í sínum málum
meö samningsréttinn að vopni.
Ýmislegt sem fram kemur í grein
Sigríðar kemur á óvart. í henni
upplýsir hún sjúkraliða um að þeir
(eða við eins og hún segir) höfnuðu
sex vikna endurmenntunarnám-
skeiði á sínum tíma sem ljúka átti
með prófi sem gefa átti punkta inn
í menntaskóla. Orðrétt segir Sigríð-
ur: „Þessu námskeiði var hafnaö
af sjúkraliðum í þessu formi og
stytt ofan í íjórar vikur án prófs.“
Var þetta allur metnaðurinn fyrir
menntun og starfsframa sjúkraliöa
í verkstjórnartíð Sigríðar?
Kjallarirm
Gunnar Gunnarsson
fyrrv. framkvstj. Starfsmanna-
félags ríkisstofnana
Ráðherraskipuð nefnd um
starfssvið og menntun
sjúkraliða
Nefndin hafði þaö verkefni, að
endurskoða reglugerð um Sjúkra-
liðaskóla íslands, auk þess að skil-
greina þetur verksvið, réttindi og
skyldur sjúkraliða. Sjúkraliðar og
forusta SFR, sem tilnefndi Sigríði
Kristinsdóttur þv. formann Sjúkra-
liðafélags íslands, bundu miklar
vonir við störf nefndarinnar. Því
miður var árangur af störfum
nefndarinnar alls ekki sá er vænta
mátti.
Bréf þriggja samnefndarmanna
Sigríðar, sem einhverra hluta
vegna sáu sig knúna til að gera
heilbrigðisráðherra grein fyrir
störfum nefndarinnar, gæti skýrt
hve hægt miðaði, þá frekar aftur á
bak en áfram með menntun stéttar-
innar á þessum árum.
Úr bréfi til
heilbrigðisráðherra
Um starfshætti nefndarinnar
segir m.a. í bréfi til heilbrigðisráð-
herra dags. 14. apríl 1983. „Sjúkra-
liöar höfðu ekki uppi neina tilburði
til aö leggja fram tillögur um breyt-
ingu á reglugeröinni og virtust að-
eins bíða þess að einhver annar
gerði það.“ Ennfremur segir í til-
vísuðu bréfi um framgang Sigríöar:
„Sjúkraliðar höfðu auðvitað, eins
og aðrir nefndarmenn, fullkominn
rétt til þess að bera fram athuga-
semdir eða tillögur eða semja hvort
heldur var reglugerð og greinar-
gerð eða yflrleitt koma að öllum
sínum athugasemdum sem þeim
sýndist. Hvorki á fundinum 24.
liða ... ?“
mars, þegar reglugerðartillagan
var lögð fram eða á fundinum 29.
mars, var gerð athugasemd eða
færðar fram breytingatillögur af
hálfu sjúkraliða."
Hægt sækir með menntun
og skilgreint starfssvið
Við lestur tilvitnaðrar atvikalýs-
ingar meðnefndarmanna Sigríðar
furðar maður sig ekki lengur á því
að lítið hafi miðað varðandi skil-
greiningu á starfsvettvangi sjúkra-
liða eða kröfur þeirra um aukna
menntun.
Árið 1982 var samið um aukna
menntun sjúkraliða. Núna árið
1991 hafa aðeins verið haldin þrjú
þriggja mánaða námskeið í sér-
greindri aðhlynningu sjúkra sem
sjúkraliðar hafa getað sótt, u.þ.b.
15 hverju sinni, eða samtals 45 úr
liðlega 2000 manna stétt, á þeim
tæplega tíu árum frá því að um
námið var samið. Ekkert heilsárs
nám hefur staðið sjúkraliðum til
boða þrátt fyrir að um þaö hafi
samist sama árið eða 1982, en það
átti að veita sjúkraliðum aukin
starfsréttindi.
Síðar í grein sinni heldur Sigríð-
ur því fram að „allt þetta nám sé
fallið niður“, eftir að Sjúkraliöa-
skóli íslands hætti. Á orðum Sig-
ríðar má skilja, að í stað þessa
náms hafi komið ný viku námskeið
í þessum sérgreinum, þ.e. aðhlynn-
ingu aldraðra, geðsjúkdómafræð-
um og umönnun barna. Hér er um
grundvallarmisskilning að ræða.
Vikunámskeiðin við Fjölbrautar-
skólann í Breiðholti eru hrein við-
bót við það sem fyrir var. Hlutverk
og skyldur Sjúkraliðaskóla íslands
íluttust við niðurlagningu hans yfir
til Ármúlaskólans í Reykjavík og
er unnið að framtíðarskipulagn-
ingu framhaldsbrautar í menntun
sjúkraliða við skólann.
Hugmyndin er að strax i haust
verði tekið upp einnar annar eða 4
mánaða sérnám í störfum í heil-
brigðisþjónustu. Jafnframt er verið
að vinna að námsframboði skil-
greindu við ýmsa sérhjúkrun og
aðhlynningu sem boðið verður upp
á næstu tvö árin. Það er gert með
það í huga, að sjúkraliðar geti með
góðu móti, skipulagt tíma sinn með
góðum fyrirvara m.t.t. áhugaverðs
námsframboðs við Ármúlaskól-
ann.
Gunnar Gunnarsson
„Nefndin haföi það verkefni að endur-
skoða reglugerð um Sjúkraliðaskóla
Islands, auk þess að skilgreina betur
verkssvið, réttindi og skyldur sjúkra-
liða.“