Dagblaðið Vísir - DV - 09.02.1993, Qupperneq 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 9. FEBRÚAR 1993.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SiMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Forstjórahappdrættið
Þegar spádeildarstjóri Veðurstofunnar var skipaður
fyrir allmörgum árum, var ráðherra stofunnar úr Fram-
sóknarflokknum. Hann hafði ekki úr vöndu að ráða og
tók helzta framsóknarmann stofunnar fram yfir helzta
alþýðubandalagsmann hennar, að hefðbundnum hætti.
Sömu menn voru síðan í framboði til Veðurstofu-
stjóra nokkrum árum síðar. Þá hafði taflið snúizt við.
Alþýðubandalagsmaður var ráðherra stofunnar. Hann
valdi þann, sem tapað hafði í fyrra skiptið, auðvitað
alþýðubandalagsmanninn, að hefðbundnum hætti.
Nú hefur enn verið skipað í þessa stöðu. Enn var í
framboði framsóknarmaðurinn, sem var heppinn í
fyrsta skiptið og óheppinn í annað. Nú er alþýðuflokks-
maður ráðherra stofunnar. Hann skipaði þekktan al-
þýðuflokksmann í embættið, að hefðbundnum hætti.
Þessi saga er spegilmynd íslenzkra stjórnmála. Flokk-
arnir eru fyrst og fremst eiginhagsmunabandalög, sem
eru notuð til að komast í aðstöðu, úármagn, stöður og
spilhngu. Þetta fer ekki leynt, enda virðast kjósendur
sáttir að kalla við þessa skipan íslenzkra þjóðmála.
Ekki er tekið út með sældinni að vera með í þessum
leik, eins og framsóknarmaðurinn títtnefndi hefur kom-
izt að raun um. Gæfuhjólið snýst án afláts. Einn daginn
er minn maður ráðherra á réttu andartaki, í tvö önnur
skipti er ráðherrann maður hinna á röngu andartaki.
Það er ekki nóg að vera í pólitík til að hreppa stöð-
ur. Það eru svo margir í póhtík, að ekki komast ahir
lysthafendur að jötunni. Þeir taka þátt í happdrætti, þar
sem gæfan er fahvölt. En ahir eiga þeir þó möguleika,
af því að þeir eru stimpluð flokkseign og eiga miða.
Grundvaharatriði þátttökunnar í þessu happdrætti
um stöður er að vera í einhverjum stjórnmálaflokki, sem
líklegur er th að hafa oftar en ekki ráðherra á því sviði,
sem maður starfar við. Bezt er að vera sem fremst í
flokknum til að úthoka innanflokkssamkeppni.
Með því að rekast ekki í neinum flokki, fá menn eng-
an happdrættismiða th að spha með. Sá, sem ekki er
stimplaður flokki, á engan möguleika. Þetta hefur kom-
ið í ljós í hundruð eða þúsund skipta, þegar flokkspóh-
tík hefur verið tekin fram yfir málefnaleg sjónarmið.
Þetta gerist við ahar aðstæður, jafnvel þótt verið sé
að skipa prófessora, þar sem nokkuð traustir mæh-
kvarðar eiga að vera á málefnalegum grundvehi. Þann-
ig eru beztu menn hraktir th útlanda, en flokksbræður
gerðir að smákóngum í þriðja flokks Háskóla íslands.
íslendingar eru ekki nema kvartmihjónar þjóð og
eiga því erfitt með að manna aha mikhvæga pósta sæmi-
lega hæfu fólki. Með happdrættisaðferð flokkakerfisins
er ástandið gert hálfu verra, því að það gengur hiklaust
framhjá hæfu fólki í þágu mishæfra flokkskvíghda.
Stundum gengur þetta dæmi upp. Hæft fólk getur
fengizt með happdrættisaðferðinni og oft vex fólk í starfi,
sem það hefur fengið út á póltík. Samt er aðferðin þjóð-
hagslega röng, því að hún spihir beztu kröftum þjóðar-
innar með því að neita þjóðinni um að hagnýta þá.
Verið getur, að nýi veðurstofustjórinn reynist hinn
nýtasti maður í starfi. En hann var ekki ráðinn th þess,
heldur vegna þess að hann hefur verið áberandi í stjóm-
málaflokki Eiðs Guðnasonar umhverfisráðherra, sem
er álíka spihtur og íslenzkir póhtíkusar era almennt.
Ráðningarsaga embætta Veðurstofunnar er einfalt
dæmi um, að íslenzk stjómmál og stjómmálamenn hafa
ekkert skánað, þótt þjóðfélagið í hehd hafi opnazt.
Jónas Kristjánsson
Tækniþekkinguna
út í atvinnulífið
Erlend fyrirtæki verja stórfé,
jafnvel 10% af veltu, til öflunar
tækniþekkingar. Þjóöir leggja kapp
á að mennta tæknimenn fyrir at-
vinnuvegina. Menntun íslenskra
verkfræðinga er með því besta sem
þekkist. Það ætti að nýtast atvinnu-
lífinu.
Fjölbreytt menntun
en lítið notuð
í grónum iðnríkjum bera menn
virðingu fyrir verðmætasköpun og
framleiðslu. Hugkvæmni og hag-
sýni eru mikils metin og fyrirtæki
kosta kapps um að auka þekkingu
sína. Framleiðsla og þjónusta krefj-
ast tækniþekkingar. Hugvit og
uppfinningar duga skammt ef
þekkingu á framleiðslu skortir.
Framleiðsluþekking í fyrirtækjum
er mikilvægur þáttur í þjóðarauði.
Tækninni er víða beitt tíl að auka
framleiðni.
Fyrirtæki leggja stórfé í rann-
sóknir og vöruþróun til að standast
samkeppni, oft cillt að 10% af veltu.
Þjóðir mæta þörfum atvinnuveg-
anna með þvi að mennta tækni-
menn í háskólum og sérskólum.
Menntun verkfræðinga og tækni-
fræðinga miðast við þarfir atvinnu-
lífsins. Hér á landi gætir öfugrar
þróunar.
Á landinu eru á annað þúsund
verkfræðingar. Menntun þeirra er
með því besta og fjölbreyttasta sem
þekkist, sótt til Norðurlanda, Mið-
Evrópu, Englands, Bandaríkjanna
og víðar. Óviða hafa verkfræðingar
svo íjölbreytta menntun því í iðn-
ríkjum er óalgengt að verkfræðing-
ar menntist erlendis.
íslenskt atvinnulíf gæti notið
góðs af þessari íjölbreytni og at-
vinnulífinu borist ný og fjölbreytt
þekking. Fáir verkfræðingar hér á
landi vinna þó við framleiðslu-
greinar, líklega ekki fleiri en
10%-15%. Þrír af hverjum flórum
vinna að opinberum verkefnum.
KjáUarinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
Annar hver verkfræðingur er opin-
ber starfsmaður, tíundi hver vinn-
ur á rannsóknarstofnunum og allt
að 70% ráðgefandi verkfræðinga
vinna að opinberum verkefnum.
Þegar allt er talið má reikna með
að 70%-80% íslenskra verkfræð-
inga taki með beinum eða óbeinum
hætti laun úr ríkissjóði.
Tækniþekking mikilvæg
Mikil þörf er á nýsköpun í ís-
lensku atvinnulífi. í hefðbundinni
framleiðslu er hönnun vöru og
tækniþekking nátengd framleiðsl-
unni sjálfri. Vöruþróun gerist í
tækni- og þróunardeildum fram-
leiðslufyrirtækja þar sem háskóla-
menntaðir tæknimenn gegna
veigamiklu hlutverki.
Afrakstur tækniþróunar og
framleiðslutækni má sjá víða. Verð
á rafeindavörum hefur til dæmis
lækkað í áratugi um nokkur pró-
sent á ári. Hér á landi gætir annarr-
ar þróunar. Framleiðslufyrirtæki
leggja niður tæknideildir og sækja
í auknum mæli hönnun og tækni-
þjónustu til ráðgjafarfyrirtækja. í
byggingariðnaði skortir til dæmis
bein tengsl á milli hönnunar og
framleiðslu. Arkitektar og verk-
fræðingar á ráðgjafarstofum hanna
helstu þætti mannvirkjanna en
byggingarfyrirtækin hafa lítil
áhrif.
Til þess að lækka byggingar-
kostnað þarf að samstilla hönnun,
tækni og smíði. Framleiðsluþekk-
ing í mikilvægum atvinnugreinum
er minni en gerist í sömu greinum
erlendis. Mikilvægi tækni- og fram-
leiðsluþekkingar er vanmetíð og
margir eru haldnir oftrú á getu
fjármagnsins. Þekkingarskortur
getur, eftir inngöngu okkar í EES,
staðið nýsköpun í atvinnulifi fyrir
þrifum. Því er haldið fram að ís-
lensk fyrirtæki skorti þekkingu á
markaðssetningu og sölumennsku.
Alvarlegra er þó að okkur skortír
samkeppnishæfa vöru og þjónustu
til að selja.
Stefán Ingólfsson
„Óvíða hafa verkfræðingar svo fjöl-
breytta menntun því í iðnríkjum er
óalgengt að verkfræðingar menntist
erlendis. íslenskt atvinnulíf gæti notið
góðs af þessari fjölbreytni og atvinnu-
lífinu borist ný og fjölbreytt þekking.“
Skoðanir annarra
Pólitísk mótun Evrópu
„Það er óraunsæi að halda, að 250 þúsund manna
þjóð hér á hjara veraldar geti haft áhrif á pólitíska
mótun Evrópu en ef orð utanríkisráðherra eru rétt
skilin virðist hann telja, að EB-aðild okkar sé for-
senda fyrir því, að við höfum slík áhrif. Auðvitað
er ljóst, að smáþjóð á borð við okkur mundi engin
áhrif hafa á pólitíska mótun Evrópu, jafnvel þótt við
værum aðilar að EB. Þar takast á svo mikhr hags-
munir, að við mundum engu máli skipta í þeim leik.“
Úr Reykjavíkurbréfi Mbl. 7. febr.
Verðbólgan og verðlagið
„í fyrsta sinn hefur íslensk verðbólga komist nið-
ur á það stíg sem ríkir í flestum OECD-löndum...
Ef til vill má segja að áður hafi verðbólgan ráðist af
kapphlaupi manna við að ná inn fyrir kostnaði (eför-
spumin var alltaf fyrir hendi) en nú hafi eftírspum
meiri áhrif á verð og því sé ekki alltaf svigrúm til að
velta kostnaðarauka beint út í verðlagið."
Dr. Helgi Tómasson lektor, í Vísbendingu 5.febr.
Glannafenginn lífsstíll
„Hömlulaus umferðarlagabrot vekja gmn um að
sú kynslóð sem bömin taka sér til fyrirmyndar, sé
í raun og sann stórhættuleg lífi og limum barna
sinna. íþróttir einkennast því miður allt of mikið af
yfirgangi og fantaskap og ekki síst eiturefnaneyslu
þeirra kappa, sem sífellt er verið að segja bömum
og unglingum aö taka sér til fyrirmyndar. Áfram
mætti telja dæmi um þann glannafengna lífsstíl sem
uppalendur temja sér, og ef fólk horfir með opnum
augum á allt sem fyrir bömunum er haft, ætti ekki
að koma á óvart þótt slysatíðni bama og unglinga á
íslandi sé hærri en annars staðar."
Úr forystugrein Tímans 6. febr.