Dagblaðið Vísir - DV - 29.05.1993, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 29. MAÍ 1993
15
Gömlu kommúnistarnir, sem ráða ríkjum meðal hinna herskáu Serba, telja skilaboðin frá forystumönnum vestrænna lýðræðisríkja skýr: Gjörið svo vel, herrar mínir, haldið áfram aö
leggja undir ykkur landið og drepa eða hrekja í burtu þá íbúa sem eru af annarri trú eða kynþætti en þið! Simamynd Reuter
Mennimir frá Munchen
Fljótt breytist veröldin.
Þegar George Bush, þáverandi
forseta Bandaríkjanna, tókst aö
bexja saman víötæka þjóöasam-
stöðu um aðgerðir gegn innrásinni
í Kúveit var því gjarnan spáð að
nú væri ný heimsmynd að sjá dags-
ins ljós. Þjóðir heims, undir forystu
Bandaríkjamanna, myndu sjá til
þess að herskáir einræðisherrar
kæmust ekki upp með aö leggja
undir sig aðrar þjóðir eða þjóðar-
brot. Slíkum mönnum yrði haldið
í skefjum af samfélagi þjóðanna.
Við þessa atburði vaknaði sú von
hjá mörgum að framundan væru
bjartari tímar í alþjóðamálum. Að
lýðræðisþjóðirnar ætluðu að
standa vörð um sjálfstæði, frelsi og
mannréttindi sem aldrei fyrr. Of-
beldissinnaðir einræðisseggir
mættu loks fara að vara sig. Þeim
yrði ekki lengur haldið gangandi
vegna samkeppni andstæðra hern-
aðarblokka og risavelda.
Villuljós
Hvíhkt villuljós!
Þessi framtíðarsýn varð auðvitað
strax fyrir miklu áfalii þegar
George Bush hætti við hálfnað verk
og fórnaði langþjáðum þjóðarbrot-
um í írak fyrir meira og minna
ímyndaða póhtíska hentisemi.
Síðan hafa vonir manna um
öfluga fylkingu Sameinuðu þjóð-
anna, undir forystu vestrænna og
austrænna lýðræðisríkja, brostið
smátt og smátt. Endanleg útfór
þessa skammlífa draums fór svo
fram á fundi utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, Bretlands, Frakk-
lands og Rússlands fyrir nokkrum
dögum en þar var í reynd ákveöið
að stórveldin segðu frá sér aha
ábyrgö á að tryggja rétt smáþjóða
á Balkanskaga.
Ofbeldisöflin fógnuðu þessari
niðurstöðu ákaft.
Þó það nú væri.
Ákvörðun þessara svoköhuðu
stórvelda, sem virðast ekki þora
lengur að ybba sig við aðra en
smáþjóðir eins og Islendinga, var
svo sannarlega sigur ofbeldis-
manna, sigur herskárra einræðis-
herra, sigur valdagráðugra harð-
stjóra og landvinningamanna sem,
höfðu hundsað vilja þjóða heims í
þeirri trú að þeir kæmust upp með
það - eins og nú er komið á daginn.
Ósigur lýðræðis
Að sama skapi var þetta ósigur
allra þeirra sem telja að lýðræði,
frelsi, sjálfsákvörðunarréttur og
mannréttindi séu þess virði að berj-
ast fyrir þeim.
Þessi uppgjöf vestrænna ríkja er
greypilegur ósigur Sameinuðu
þjóðanna og þeirra ríkja sem þar
fara með forystu.
Já, þetta er ósköp einfaldlega
ósigur vestræns lýðræðis. Sá mesti
síðan á milhstríðsárunum svoköll-
uðu þegar þeir stjórnmálamenn
sem sagan kennir við Mtinchen
réðu ferðinni en með undanláts-
semi sinni hjálpuðu þeir sem kunn-
ugt er Adolf Hitler og glæpalýð
hans við að hrinda ahri heims-
byggðinni út í blóðugasta hhdar-
leik sögunnar, síðari heimsstyij-
öldina.
Enda er það sagna sannast að
þeir stjórnmálamenn sem nú fara
með forystu vestrænna lýðræðis-
ríkja minna á enga frekar en þessa
þreyttu, hugmyndasnauðu, hug-
sjónalausu og fordómafullu menn
sem kenndir eru viö Munchen.
Glötuð tækifæri
Á milh heimsstriðanna höfðu
ráðandi stjórnmálamenn í Bret-
landi, Frakklandi og öðrum lýð-
ræðisríkjum í Evrópu mörg ár th
að koma í veg fyrir nýtt stríð.
En öll tækifærin sem þeir fengu
th að hugsa lengur en til næsta
dags eða næstu kosninga voru látin
hjá líða án athafna. Þjóðabandalag-
ið var lamað. Og þeir menn sem
vöruðu ákaft við þeirri miklu
hættu sem í því fæhst að gera ekki
Laugardags-
pistiU
Elías Snæland Jónsson
aðstoðarritstjóri
neitt, menn eins og Winston
Churchhl, voru settir th út í hom,
fjarri öllum valdastólum.
Harðstjórarnir komust th valda
og fengu að eflast að vhd. Þeir
brutu alla samninga sem gerðir
höfðu verið um afvopnun og kom-
ust upp með þaö. Þeir fengu að
vígbúast að vhd. Þeir fengu að her-
væða svæði sem höfðu verið frið-
lýst án þess að forystumenn lýð-
ræðisríkjanna gerðu annað og
meira en að mótmæla með orðum.
Mussohni gat ráðist á sjálfstætt
ríki, Abyssíníu, án þess að við væri
brugðist af hörku. Fasistar og nas-
istar fengu að slást í hð með falang-
istum við aö steypa lýðræðislega
kjörinni stjóm Spánar. Hitler fékk
með skömmu mhlibih að hervæða
Rínarlönd, innhma Austurríki og
sundurhma Tékkóslóvakíu og
gleypa í tveimur munnbitum.
Hvað eftir annað var hægt að
stöðva Hitler og Mussolini með al-
þjóðlegri samstöðu og festu, eins
og Churchhl hefur rakið ítarlega í
riti sínu um styrjöldina, en th þess
þurfti styrka og framsýna forystu.
Slíka stjórnvisku var hvergi að
finna. Þvert á móti voru sumir
mannanna frá Mtinchen, sem
sviku Tékka í tryggðum þrátt fyrir
samningsbundin loforð, jafnvel
reiðubúnir að semja við Hitler eftir
að hann hafði ráðist á Póhand.
Skýr skilaboð
Sagan dæmir þessa menn hart,
einfaldlega vegna þess að öhum er
ljóst að undanlátssemi þeirra gaf
harðstjórunum ekki aðeins tæki-
færi til að magna völd sín og hern-
aðarmátt heldur styrkti þá einnig
í þeirri trú að þeim myndu leyfast
enn frekari landvinningar.
Það sama hefur nú gerst á Balk-
anskaga.
Gömlu kommúnistamir, sem
ráða ríkjum meðal hinna herskáu
Serba, telja skhaboðin frá forystu-
mönnum vestrænna lýðræðisríkja
skýr: Gjörið svo vel, herrar mínir,
haldið áfram að leggja undir ykkur
landið og drepa eða hrekja í burtu
þá íbúa sem eru af annarri trú eða
kynþætti en þið! Við munum áfram
sjá til þess að helstu andstæðingar
ykkar, múslímamir, fái engin vopn
th að veija sig. Það landsvæði sem
þið getið lagt undir ykkur með
vopnavaldi og fjöldamorðum er
ykkar.
Lengi vel var við því búist að
Bandaríkjastjóm héldi áfram að
verða risaveldi og forystuafl í
heimsmálunum og sýndi því
manndóm á Balkanskaga.
Nú er ljóst að sú von var einnig
villuljós.
Engu er hkara en Clintonstjómin
hafi ákveðið að feta í fótspor and-
stæðinga Whsons forseta eftir lok
fyrri heimsstyrjaldarinnar. Þá
valdi bandaríska þingið einangr-
unarstefnu sem auðveldaði mjög
harðstjórunum að leggja undir sig
mikinn hluta Evrópu.
Uppgjöf Clintons
Clinton hefur í raun afsalað sér
forystu vestrænna ríkja 1 málefn-
um Balkanskaga og vísað allri
ábyrgð og frumkvæði til
Múnchen-mannanna í Evrópu.
Þessi uppgjöf Clintons í alþjóða-
málum, sem reyndar virðist í fullu
samræmi við afar slaka framgöngu
hans innanlands, getur haft ófyrir-
sjáanlegar afleiðingar fyrir þróun
mála - ekki bara á Balkanskaga
heldur í mörgum ríkjum sem áður
tilheyrðu Sovétríkjunum.
Það þarf nefnilega enginn að bú-
ast við því að uppgjöf forystuþjóða
vestræns lýðræðis fyrir ofbeldisöfl-
unum í fyrrum fylkjum Júgóslavíu
haíi ekki víðtæk áhrif í ýmsum
nágrannaríkjum.
Að sjálfsögðu þýðir þessi uppgjöf
að Serbum hafa verið gefnar fijáls-
ar hendur víðar en á þeim svæðum
sem þeir hafa nú þegar lagt undir
sig.
Enn alvarlegra kann að reynast
fyrir heimsfriðinn aö tímasprengj-
urnar sem tifað hafa um hríð í sum-
um þeim ríkjum sem áður th-
heyrðu Sovétríkjunum munu
springa fyrr en varir og með mun
örlagaríkari hætti en verið heföi
ef framsýnir og hugrakkir forystu-
menn væru við stjórnvölinn í vest-
rænum lýðræðisríkjum.
Þannig magnast alltaf eldar ófrið-
ar þegar mennimir frá Munchen
ráða ferðinni meðal lýðræðisríkja
í þessum viðsjárverða heimi.