Dagblaðið Vísir - DV - 09.07.1994, Qupperneq 14

14
LAUGARDAGUR 9. JÚLÍ 1994
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JONAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNUSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð I lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Sukkflokkar endurkosnir
í lögþingskosningunum á fimmtudaginn studdu Fær-
eyingar gömlu stjómmálaflokkana, sem hafa komið þeim
á kaldan klaka. Flokkamir, sem ráðið hafa ferðinni und-
anfama áratugi, Sambandsflokkurinn, Jafnaðarmanna-
flokkurinn og Fólkaflokkurinn, fengu 19 þingmenn af 27.
Mestan stuðning hlaut Sambandsflokkurinn, sem hef-
ur ráðið mestu um þá hefðbundnu stefnu færeyskra
-stjómvalda að mjólka danska ríkissjóðinn sem allra
mest, í stað þess að færa fjárhagslega ábyrgð af tilveru
Færeyinga sem þjóðar yfir á herðar Færeyinga sjálfra.
Fremst þar í flokki hefur verið aðalblað Færeyja,
Dimmalætting, sem áratugum saman hefur varað Færey-
inga við íslenzku leiðinni og flutt rækilegar fréttir af
verðbólgu á íslandi og öðm því, sem þar væri að fara
fjandans til, einmitt vegna íslenzka sjálfstæðisbröltsins.
Sníkjustefnan gagnvart Dönum, sem Sambandsflokk-
urinn og Dimmalætting stóðu fyrir, fór saman við smá-
byggðastefnuna, sem Jafnaðarmannaflokkurinn stóð fyr-
ir. Ur þessu varð mikið peningaflæði og skuldaskrímsh,
sem hefur komið Færeyjum í dúndrandi gjaldþrot.
Danskir stjómmálamenn bera líka töluverða ábyrgð
á hruni Færeyja. Það varð að hefð í dönskum stjórnmál-
um, að færeyskir þingmenn á þingi Dana studdu ríkis-
stjómir með tæpan eða engan meirihluta gegn því að fá
síaukna styrki og fyrirgreiðslur til Færeyja.
Smám saman glötuðu færeyskir ráðamenn tilfinning-
unni fyrir verðmætum. Fræg em götin, sem þeir létu
bora hér og þar í fjöll til að efla samgöngur. Nógir pening-
ar fengust frá Dönum til allra hluta og ekkert þurfti að
standa undir sér, ekki einu sinni sjávarútvegurinn.
Færeyingar vom lengi svo vemdaðir gegn raunvem-
leikanum, að þeir töldu sig ekki þurfa neitt takmörkunar-
kerfi á fiskveiðar á borð við íslenzka kvótakerfið. Þeir
veiddu sinn fisk í þrot og uppskera nú aflabrest, sem er
margfalt alvarlegri en íslenzki þorskbresturinn.
Hagsmunaðilar í sjávarútvegi, sægreifar og verkalýðs-
rekendur sjómanna, tóku höndum saman við færeysk
stjómvöld og fjölmiðlana um að búa til viðamikið styrkja-
kerfi, sem endaði með því árið 1988, að önnur hver króna
af tekjum sjávarútvegs fékkst frá hinu opinbera.
Aðferðir færeyskra stjómmálamanna minntu nokkuð
á aðferðir íslenzkra stjómmálamanna á svipuðum tíma,
einkum hjá ríkisstjóm Steingríms Hermannssonar, sem
setti upp milljarðasjóði að færeyskum hætti til að tryggja
atvinnu út og suður og forða fyrirtækjum frá gjaldþroti.
Munur íslands og Færeyja fólst í stærðargráðu sjóða-
sukksins, sem var margfalt meira í Færeyjum, og einnig
í viðtakanda reikningsins. íslendingar sendu afkomend-
um sínum reikninginn, sem verður greiddur; en Færey-
ingar sendu hann Dönum, sem vilja ekki greiða hann.
Ef Færeyingar hefðu verið sjálfstæðir eins og íslend-
ingar, hefði ekki verið hægt að rækta eins gegndarlaust
ábyrgðarleysi og þeir gerðu í skjóli velvildar danskra
ráðherra til hægri og vinstri, sem héngu 1 stólunum fyr-
ir atkvæði færeyskra þingmanna á danska þinginu.
Niðurstaða kosninganna í Færeyjum sýnir, að kjós-
endur þar í landi em ekki reiðubúnir til að taka afleiðing-
unum af fortíðinni, heldur kjósa þeir að reyna að láta
Dani halda áfram að borga brúsann, enda þótt gjafmildi
herraþjóðarinnar hafi brugðizt síðasta rúma árið.
í kosningunum endurkusu Færeyingar gömlu stjóm-
málaflokkana, sem mótuðu þá þróun efnahags- og Qár-
mála, svo og lífsviðhorfa, sem urðu Færeyjum að falli.
Jónas Kristjánsson
Clinton snýst til
fylgis við hafrétt-
arsáttmálann
Hafréttarsáttmáli Sameinuðu þjóð-
anna er viðamesti bálkur alþjóða-
laga sem samtökin hafa látið frá sér
fara, enda var hann áratug í smíð-
um. Var þó langt undirbúnings-
starf á undan gengið.
Frá því texti hafréttarsáttmálans
lá fyrir er síðan komið á annan
áratug, en fullgilding af hálfu ein-
stakra ríkja hefur gengið svo tregt
að hann gengur ekki í gildi fyrr en
í nóvember á þessu ári. Nú hggur
fyrir fullgilding 61 ríkis.
Meginástæða fyrir seinagangin-
um við fullgildingu sáttmálans er
að ýmis voldugusu ríki heims hafa
verið tregust til að láta hafréttinn
sem fulltrúar þeirra tóku þátt í að
setja verða bindandi alþjóðalög.
Óflugastur varð afturkippurinn
þegar Ronald Reagan, þáverandi
Bandaríkjaforseti, lýsti yfir árið
1982 að fullgilding kæmi ekki til
greina af hálfu Bandaríkjanna.
Nú hefur það gerst að Bill Clinton
Bandaríkjaforseti hefur ákveðiö að
hnekkja þessari afstöðu fyrirrenn-
ara síns. Clinton lét utanríkisráö-
herra sinn, Warren Christopher,
skýra utanríkismálanefnd Öld-
ungadeildarinnar frá því í síðustu
viku að hann hefði ákveöið að
senda deildinni hafréttarsáttmál-
ann til staðfestingar.
Reagan fann hafréttarsáttmálan-
um fyrst og fremst til foráttu
ákvæði hans um nýtingu auðæfa
sjávarbotnsins. Komið hefur í ljós
að í aldanna rás hafa myndast í
hafdjúpunum hnullungar verð-
mætra málmsambanda, víða í því
magni að ábatavænlegt er talið að
nema þá og vinna með nútíma
tækni.
Vinnsla þessara verðmæta,
stjóm á henni og ráðstöfun ábatans
var eitt af umdeildustu viöfangs-
efnum á Hafréttarráðstefnu SÞ.
Frá upphafi kröfðust þróunarlönd-
in þess aö auðlindir hafsbotnsins
yrðu skilgreindar sem sameiginleg
arfleifð mannkyns og ágóðahlutur
rynni til þeirra þjóða sem við bág-
astan hag byggju.
Niðurstaðan varð að málmnám á
hafsbotni skyldi vera undir yfir-
umsjón alþjóöastofnunar sem seldi
rannsóknar- og síðan vinnsluleyfi.
Þá var fyrirtækjum háþróaöra iðn-
ríkja gert að láta fyrirtækjum þró-
unarlanda í té tækniþekkingu án
endurgjalds.
Þetta fyrirkomulag lýsti Reagan
brot á öÚum reglum um atvinnu-
frelsi og óheft framtak. Flokks-
bræður hans í Öldungadeildinni
virðast enn sama sinnis, sumir
hveijir að minnsta kosti, og eru
taldir líklegir til að beita sér af
hörku gegn fullgildingu hafréttar-
sáttmálans.
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
Embættismenn Chntons telja aft-
ur á móti að sér hafi tekist með
samningaviðræðum við fulltrúa
samtaka þróunarlandanna að búa
svo um hnúta að meirihluti þing-
manna fáist til fylgis við staðfest-
ingu sáttmálans.
Wesley Scholz, sem stýrði samn-
ingaumleitunum fyrir Bandaríkja-
stjórn, segir að fengist hafi fram
að námafyrirtæki þurfi ekki að
greiða afgjald framan af vinnslu og
vinnslukvótar verði ekki teknir
upp. Þá verði ekki gert að skyldu
að láta tækniþekkingu af hendi.
Mestu máh skiptir þó að líkind-
um fyrir Bandaríkin, og önnur iðn-
ríki sem þeim hafa fylgt að málum
i þessu efni, svo sem Bretland, Jap-
an og Þýskaland, aö iðnríkin fá
aukin áhrif á töku ákvarðana hjá
Hafsbotnsstjóminni á Jamaica,
miðað við það sem áður var gert
ráð fyrir.
Landvamaráðuneytið er sá aðih
í Bandaríkjastjórn sem fastast hef-
ur þrýst á aö hafréttarsáttmáhnn
verði fuhgiltur. Fyrir því em tvær
meginástæður.
Önnur er sú að sáttmáhnn færir
landhelgi ríkja út í tólf mílur og
íjórfaldar því breidd þess beltis
með ströndum fram sem fullveldis-
réttur strandríkis nær til með lög-
sögu yfir öllu sem þar fer fram.
Slíkt skiptir miklu máh fyrir
bandarísku strandgæsluna, ekki
síst í viðureign hennar við smygl-
ara af ýmsu tagi.
Hinn stóri kosturinn sem banda-
ríski flotinn sér við hafréttarsátt-
mála SÞ er að hann felur í sér ítar-
leg ákvæði um sighngarétt her-
skipa um lögsögu annarra ríkja.
Reglur um þau efni hafa verið
óljósar og einatt farið eftir gömlum,
staðbundnum samningum.
Með hafréttarsáttmálanum er
kveðið skýrt á um rétt til áreitnis-
lausrar umferðar herskipa í fram-
andi lögsögu. Mestu máli skiptir
þó fyrir flotaveldi að þar er kveðið
á um hindrunarlausa umferð her-
skipa um sund sem eru alþjóða sigl-
ingaleiðir en svo þröng að lögsögur
ríkja grípa yfir þau.
--------
> f,. m í.jww
____
ii.
m* mu y*
* „ ** **** g
Frá lokafundi Hafréttarráðstefnunnar i aðalstöðvum SÞ i New York. At-
kvæðatölur eru til hliðar við töfluna. Með 130 atkvæði, 4 á móti, 17 sitja
hjá.
Skoðariir annarra
Innrás á Haítí
„Smátt og smátt virðist Chntonstjórnin vera að
komast á þá skoðun aö gera innrás á Haítí. Og það
eru ekki góðar fréttir. Þaö eru ekki nægar ástæöur
fyrir hendi til að hætta lífi bandarískra hermanna.
Það er heldur ekki ljóst að hemaðaríhlutun sé th
góðs en ekki hls.“
Úr leiðara USA Today 7. júlí 1994.
Enn ein tillagan
„Með hótunum um nýjar og þyngri refsiaögerðir
hafa Bandaríkin, Rússland, Þýskaland, Frakkland
og Bretland lagt fram nýja tihögu til lausnar stríðinu
í Bosníu-Herzegóvínu. Markmiðið í þessari tihögu
er einnig að múshmar og Króatar fái 51 prósent af
landinu en Serbar haldi 49 prósentum. Þetta þýðir
augljóslega að heimurinn launar Serbum árásirnar
einkum á kostnað múslíma. Óskin um frið er heitari
en óskin um réttláta lausn. Sagan hefur kennt okkur
að slíkt hefur aldrei getað verið grunnur varanlegs
friðar.“
Úr leiðara Politiken 6. júlí 1994.
Stórveldið Frakkland
„Þegar franski forsætisráðherrann gerði opin-
berlega grein fyrir hernaðaríhlutun franska hersins
í Rúanda byrjaði hann ekki á því að segja að thgang-
urinn væri að bjarga mannslífum. Nei, þegar stjórn-
völd senda her sinn á vettvang er þaö fyrst og fremst
vegna þess að Frakkland vih vera stórveldi lagði
Balladur áherslu á.“
Úr leiðara Politiken 5. júlí 1994