Alþýðublaðið - 20.04.1967, Blaðsíða 5

HERAGOTUNUM
Þorsteinn frá Hamri:
JÓRVÍK
Heimskringla, Reykjavík
1967. 67 bls.
Jórvik. í Jórvík sat Egill Skalla-
grímsson uppi eina nótt og orti
höfuð sitt undan öxi konungs. —
Dæmi hans verður Þorsteini frá
Hamri yrkisefni í samnefndu
kvæði nýrri bók sinni, og um leið
dæmi annarra skálda sem síðar
kveða og minni sögur fara af :
Sem löngum fyrr
er oss frændum varnað höfuð-
lausnar;
svölur klaka við glugg
og spyrji vinir vorir hvað
kvæði líði
svörum vér frændur jafnan
að ekki er ort.
Vermalandsferðir vorar
eru að sönnu heldur rislitlar —
vér höfum verið friðmenn hér
á götunum;
síðustu forvöð játa
að umsvif vor mættu vera
*
meiri.
M
Látið stilla í tíma,
áður en skoðun hefst.
Hjólastillingar
Mótorstillingar
Ljósastillingar
Fljót og örugg þjón-
usta.
BÍLASKOÐUN &
STILLING
Skúlagötu 32
Sími 13-100
Vér hneigjum dauðadæmd höf-
uð í feld
í milli þess að vér kneyfum
hvert full
og faldur kemur. oss í hug
skáldum
meðan þekjan er i’ofin með
liægð;
um síðir bindur blóðöx enda
á marklítið drykkjuraus vort:
Hið bezta var kvæðið flutt.
„Ekki er ort.” Þorsteinn frá
Hamri yrkir um kvæði, sem aldr-
ei er kveðið, lausn sem engin
fæst; lokahendingin er einbert
háðið. Egiil hans á heima hér á göt
unum þar sem menn þykjast að
vísu leggja mikið upp úr því að
lifa og hrærast, vakna til starfs,
en snúá sér í’eyndar heilir og ó-
skiptir að draumlífinu; þar sem
menn búa beygðir af ýfirdreps-
skap, setjast að glasi og þylja
stökur, grafa sjálfa sig lifandi. En
einkunnarorð þessara kvæða tekur
Þorsteinn úr Matteusarguðspjalli,
frásögninni af þvi þegar Pétur
afneitaði meistara sínum: Ekki
þekki ég manninn.
Óskaðu þér inngöngu í þjóðar-
hjartað
að hitta fyrir frið og sannleika
og þér mun vísað í hallargarð
æðsta prestsins
að koleldinum
- og ásamt þernunum muntu hlýða
á margar glæpsamlegar af-
neitanir —
I
Þessi tónn er að sönnu ekki nýr
í ljóðum Þorsteins frá Hamri; við
hann hefur kveðið í tveimur síð-
ustu bókum hans að minnsta
kosti. í þeim bókum hefur Þor-
steinn mótað sér eigin persónu-
legan ijóðstíl sem í þessum nýju
ljóðum er enn lágvæi’ari, einfald-
ari en áður, og hugblær hiks,
efa, uggs jafnframt enn alráðari
í Ijóðunum. Hann dregur upp
vegum, sér myrkur á allar hlið-
ar — og bjartsýni hans er var-
færnari en nokkru sinni þegar
hann leitar loks „fundar við ský-
lausan trúnað” :
i
Yfir heiðina eigra ég
yfirgefin hugrenning þín
og hygg á svefn
í regnvotum mosanum.
Kannski finna mig þreyttir
gangnamenn
sem þykjast bera kennsl á mig
eins og drauipsýn úr liðinni
bernsku
eða stef úr gömlu kvæði
og grípa mig glaðbeittum huga:
mynd sem þeir ekki ætluðu
að týna —
;:tef sem nægir þeim
til að kunna kvæðið að nýju.
V
Því ég hugrenning þín
var einnig ósk þín
um langlífi í landinu
og söng vökumannsins
sem nú virðist hyggja á svefn
í regnvotum mosanum;
þó ég finnist
getur það skeð örskoti of seint.
Það verður ekki séð að skáld-
ið dragi upp þessar myndir í á-
sökunarskyni eða umvöndunar;
ljóð hans eru viðvörun, gagnrýni
liugarfars sem hann vill ekki una
við; en það er hans eigin hugur,
sinnar kynslóðar sem hann lýsir:
Vatnið er að sönnu kalt og tært
og flötur þess fagur ....
•Við horfum í lygnuna
og sjáum spegilmynd okkar
blygðast sín.
Og þáð er einmitt þetta sem
veitir ljóðum hans gildi: að þau
spegla hugarfar, vonbrigði, tóm-
leika, leiða heillar kynslóðar
milli vita; háð Þorsteins bítur af
því að það er raunhæft sjálfs-
háð. Um það má að sjálfsögðu
deila hversu réttmæt sú tilfinn-
ing sé sem þessi ljóð iýsa: hún
Þorsteinn frá Hamri.
er staðreynd þar fyrir, og það
er að vísu veigameira viðfangs-
efni en ljóðin gera skil. Þeim næg-
ir að staðhæfa tilfinninguna
sjálfa.
Ljóðmál Þorsteins frá Hamri
er hér einfaldara en nokkru
sinni áður, með stei’kum svip af
alþýðlegu málfari þjóðsögu og
bókmennta. Þó honum bregðist á
stöku stað smekkvísi eða ná-
kvæmni í orðavali „rislitlar”, „ör-
skoti” í tilvitnunum að framan)
og lendi stundum í ankannalegri
rimnauð í rímuðum smáljóðum
sínum, er still hans hér sam-
felldari, fágaðri og innilegri en
nokkru sinni. Það er að vísu á-
litamál hve vænlegur til skáld-
skapar sá hugarheimur uppgjaf-
ar og tómleika sem hann hefur
helgað sér, þó það sé í gagnrýni-
skyni gert, sé til frambúðar. Af
þessum tvídræga heimi eru ljóð
Þoi’steins sprottin eins og hann
lifir hann og skynjar. En af
skáidi með hæfileikum og vimru-
brögðum Þorsteins hlýtur lesandi
að vísu að vænta endui’nýjunar,
nýjunga, njTrar sýnar hlutanna og
heimsins. — Ó.J.
Friðjón Skarphéðinsson:
ORKUVER OG STÚRIÐNADUR
KOMA Á NORDURLANDI
Á HINUM síðustu misserum
ihefur verið rætt talsvert um
svokallaðar landshlutaáætlan-
ir, fyrst oig fremst Vestfjarða-
áætlun og nú síðast um Norður
lands'áætlun.
Segja má að áætlunarbú-
skapur og áætlanagerð hafi
verið stefnu- og baráttumál Al-
þýðuflokksins jafnvel áratug-
um saman. Málinu hefur hins
vegar lítt eða ekki verið hægt
að þoka áfram fyrr en á hinum
síðari árum. Það gerðist fyrst
fyrir atbeina ntxverandi ríkis-
stjórnar, að hafizt var handa
í þessum efnum, enda var þetta
einn iiður í samkomulagi stjórn
arflokkanna.
Fyi-sta tilraun af þessu tagi
hér á landi var- þjóðhags- og
framkvæmdaáætlunin 1963—
1966, sem unnin var á vegum
Efnahagsstofnunarinnar eins og
kunnugt er. Áætlanir um fram-
kvæmdir bæja- oig sveitarfé-
laga eru nú í uppsiglingu á
ýmsum stöðum, enda hafa bæja
og sveitarfélög stöðugt með
höndum óhemju miklar fram-
kvæmdir. Vestfjarðaáætlunin,
sem áður. var nefnd, fjallar um
vegi og önnur samgöngumann-
virki, sem þar hefur skort mjög
tilfinnanlega og íhefur nú ver-
ið unnið eftir henni um skeið
og verður fram háldið eins og
efni standa til.
Talsmenn Framsóknarflokks
ins hafa nú um sinn tamið sér
að tala um röðun framkvæmda
eftir fyrirfram gei’ðri áætlun,
og sé þá farið eftir því, hve
nauðsyn hvers . verkefnis er
brýn. Um þetta er ekkert nema
Igott að segja og batnandi
mönnum er bezt að lifa, en
þetta er ekkert nýmæli, heldur
í samræmi við þá viðleitni,
sem núvei’andi ríkisstjórn hef-
ur uppi haft í sambandi við á-
ætlanagerðir. Hér er ekki um
nýja leið að ræða og vonandi
verður framhald á þessu í
auknum mæli, því að augljóst
er að skipulag á framkvæmd-
um er æskilegra en skipulags-
leysi.
Vitað er að Efnahagsstofn-
unin vinnur nú að samningu
Norðurlandsáætlunar. Mun í
þeirri áætlun megináherzla
verða lögð á uppbyggingu at-
vinnuvega, enda hafa ýmsir bæ-
ir og kauptún þar haft laklega
atvinnuafkomu nú um skeið.
Eru miklar vonir bundnar við
það, að framkvæmd Norður-
landsáætlunar, þegar til kem-
ur, igeti orðið til þess að bæta
afkomu fólks á því svæði og
þar með hamla gegn fólksflótta
til Suðvesturlands, þar sem af
komumöguleikar hafa óneitan-
lega verið betri.
Norðurland á miklar auðlind-
ir í óbeizluðum fallvötnum. Að
því kemur áreiðanlega fj'rr eða
síðar að stór raforkuver verða
þar reist og stóriðnaður haf-
inn einnig ú Norðui-landi og þá
fyrst munu myndast raunhæf
skilyrði fyrir örri fólksfjölgun
á Norðurlandi í stað fólksfækk-
unar eða kyx’rstöðu, eins og
lengi hefur átt sér stað. Engin
skilyrði eru til þess að um
mál þetta verði f jallað í áætlun
þeiri’i, er ég gat um áðan, en
það er spá mín og von, að að
því komi, fyrr heldur en seinna
að efni verði fil að þetta mál
komist á dagskrá.
20. apríl 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ £