Alþýðublaðið - 24.08.1967, Page 6

Urnmæli U Thants
um Miððusturlönd
og Vietnam
í EÆÐU sem U Thant, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna, hélt á fjórðu alheimsráð-
■steinu kvekara í Greensboro í
Nórður-Karólínu 30. júlí s. 1.,
vék hann að takmörkunum og
iBÖguleikum alheimssamtakanna
og hinum mannlegu þáttum í al
þjóðlegum samskiptum.
,,Að því er varðar heimkvaðn-
ingu friðargæzlusveita Samein-
uðu þjóðanna, er ég enn sem
fyrr sannfærður um, að engin
önnur leið hefði verið skynsam-
•leg eða fær eins og málum var
komið. Ég vil nota tækifærið og
lýsa yfir í leiðinni, að ekki einn
einasti fulltrúi Öryggisráðsins
hefur á þeim fundum, sem haldn
ir hafa verið síðan 22. maí 1967,
látið í ljós þá skoðun, að ákvörð
un mín um að verða við kröfum
Arabíska sambandslýðveldisins
hafi verið ástæðulaus, eða að á-
kvörðun um heimkvaðningu frið
argæzlusveita Sameinuðu þjóð-
anna hefði átt að taka í Örygg-
isráðinu eða á Allsherjarþing
inu.“
Affalstöðvar Sameinuðu þjóff-
amia í New York.
Þegar ríki láta stjórnast af
pólitískum eða efnahagslegum
ihagsmunum, virðast þau gera
það samkvæmt reglunni „hver
er sjálfum sér næstur“, sagði
U Thant ennfremur. Aðildarrík-
in vanrækja í sívaxandi mæli að
virða ákvæði Stofnskrárinnar
um að forðast hótanir eða vald-
beitingu gegn landhelgi eða póli
tísku sjálfstæði annarra ríkja.
Alltof mörg ríki virðast þeirr-
ar skoðunar, að þessi skylda
eigi aðeins við ,,hina“. Hömlu-
laus valdbeiting til að ná póli-
tískum markmiðum í einum
•hluta heimsins hefur áhrif ann-
ars staðar.
Hættumar sem þessi þróun
leiðir af sér koma greinilega í
Ijós í Víetnam-stríðinu og átök-
unum í Miðausturlöndum. Fyrra
stríðið hefur stigmagnazt viku
eftir viku. Fjöldi hermanna og
magn hergagna hefur stórauk-
izt. Bardagarnir verða æ grimmi
legri og fórnarlö-mbunum fjölg
ar óhugnanlega ört.
„í viðleitni við að réttlæta
þessa feiknarlegu sóun á mann-
legum verðmætum hafa menn
gengið alltof langt í að einfalda
vandamálin og þær lausnir sem
hugsanlegar séu. Ég hef marg-
sinnis látið í ljós mínar eigin
skoðanir á Víetnam-styrjöldinni
og varpað fram ákveðnum hug-
myndum um, hvemig hægt væri
að binda endi á hana. Ég hef
hvað eftir annað lýst yfir, að
það sé rangt að líta é styrjöld-
ina í Víetnam sem eins konar
heilagt stríð gegn tiltekinni hug
myndafræði. Ég hef látið í ljós
það sjónarmið, að driffjöður
þeirra, sem sakaðir eru um
þessa hugmyndafræði, sé í raun
inni máttug þjóðerniskennd, ósk
um að vinna þjóðlegt sjálfstæði
og skapa þjóðlega sjálfsvitund.
Það er þjóðernisstefna en ekki
kommúnismi sem örvar and-
spyrnuhreyfinguna í Víetnam til
baráttu gegn hvers kyns er-
lendri ásælni, og nú fyrst og
fremst gegn Bandaríkjamönn-
um. Þeir Víetnamar, sem hafa
barizt og berjast enn gegn út-
lendingum, gera það til að
hreppa þjóðlegt sjálfstæði. Ég
er sannfærður um, aff stríðið
verður ekki stöðvað, fyrr en
Bandaríkin og bandamenn
þeirra. viðurkenna, að það er
háð af Víetnömum — ekki sem
kommúnískt árásarstríð, heldur
sem þjóðlegt frelsisstríð.
Því er stundum haldið fram,
að þeir sem berjast gegn útlend-
ingunum í Víetnam séu fámenn-
ur minnihluti víetnömsku þjóð-
arinnar. Sagan geymir mýmörg
dæmi þess að frelsishetjur hafi
verið í minnihluta. Aðrir lands-
menn voru áhugalausir eða kusu
•heldur framhald iá óbreyttu á-
standi. Er það ekki staðreynd,
svo tekið sé aðeins eitt dæmi,
að í nýlendunni New York söfn-
uðu Bretar rneira liði en upp-
reisnarmenn meðan á ameríska
frelsisstríðinu stóð? Og að því
er varðar stuðning þjóðarinnar,
er það ekki staðreynd að mál-
staður uppreisnarmanna naut
stuðnings minna en þriðjungs
bandarísku. þjóðarinnar? Er það
ekki líka staðreynd, að þúsundir
íhaldsamra bandarískra auð-
manna flúðu eins og þær ættu
lífið að leysa til Kanada?“
„Ég lít svo á, að áframhald
stríðsins i Víetnam sé með öllu
þarflaust. Ég hef kynnt mér
rækilega opinberar yfirlýsingar
beggja aðila um markmið
þeirra, og sé það hlutverk dipló
matanna að koma fram þeim
málum, sem eru leynt eða ljóst
skilgreind í þessum yfirlýsingum,
held ég að hægt væri að koma
á sómasamlegum friði í Víet.
nam. Fyrsta verkefnið er að
binda endi á bardagana og flytja
vandamálin að samningaborð-
inu. Þetta fyrsta verkefni út-
heimtir ákveðin frumspor, og ég
tel það hörmulegt ef ekki reyn-
ist unnt að fá umrædda aðilja
til að stíga þessi fyrstu spor.“
Ráöstefna um
mannréttindi
í framkvæmd
Framkvæmd þeirra efnahags-
legu og félagslegu réttinda, sem
fjallað er um í Mannréttinda-
skrá Sameinuðu þjóðanna, er
umræðuefnið á ráðstefnu sem
haldin er í Varsjá 15.-28. ágúst
að tilhlutan Sameinuðu þjóð-
anna. 35 Evrópulönd þeirra á
meðal öll Norðurlönd, voru
hvött til að senda fulltrúa á ráð
stefnuna.
Ráðstefnan er fyrsta svæðis-
ráðstefna sinnar tegundar og er
•haldin í samvinnu við pólsk
stjórnarvöld. Hún er þáttur í
ráðgjafarstarfi Sameinuðu þjóð
anna á sviði mannréttinda.
Á dagskrá ráðstefnunnar eru
fjögur meginumræðuefni:
X fyrsta lagi verður rætt um
nauðsynlegar ráðstafanir til að
fá umrædd réttindi viðurkennd
og vernduð. í því sambandi get-
ur verið um að ræða löggjöf og
tilskipanir eða önnur form opin
berra pólitískra ályktana.
Ennfremur verður farið yfir
lagalegar og raunhæfar ráðstaf-
anir til að hrinda efnahagsleg-
um og félagslegum réttindum í
framkvæmd. Verður þá sérstak-
lega fjallað um réttinn til vinnu,
til óbundins starfsvals og til
verndar gegn atvinnuleysi. Heil
ibri^ðismál þjóðfélagSins koma
einnig til umræðu sem og mögu
leikarnir til að taka þátt í menn
ingarlífinu, vísindalegar fram-
, farir og velferð aldraðra laun-
þega og ellihrums fólks.
í þriðja lagi verður fjallað um
mikilvægi efnahagslegra og fé-
lagslegra áætlana og samræm-
ingar efnahagslegrar og félags-
•legrar þróunar.
Loks verður fjallað um þá á-
byrgð sem hvílir á landstjórnum
og sveitastjórnum, félagsmála-
stofnunum, samtökum og ein-
staklingum með tilliti til fram-
kvæmdar efnahagslegra og fé-
lagslegra réttinda í daglegu lífi.
Áttræ
Tvíburasysturnar Ólína og
Kristín Pétursdætur eiga í dag
áttræðisaímæli. Frú Ólína býr
hjá dóttur sinni og manni henn
ar í Sólheimum, 23, en Kristín,
sem búsett er á Hömrum í
Grundarfirði, 111 un halda afmæl
isdaghm hátíðlegan hér í Rvík
með systur sinni-
Blaðam. Alþ.bl. heimsótti frú
Ólínu dag einn fyrir nokkru á
heimili hennar og ræddi við
hana.
Ég er fædd í Svefneyjum á
Breiðafirði 24. ágúst 1887, seg
ir Ólína. Foreldrar mínir voru
Sveinsína Sveinsdóttir og Pétur
Hafliðaso”, bóndi í Svefneyjum.
Við vorum níu systkinin og er.
um nú fjögur á lífi, og þau eru
auk mín. Kristín tvíburasystir
mín, Ingibjörg á Reykjum í Mos-
fellssveit og Sveinbjörn, sem
stundar búskap í-Svefneyjum á
Breiðafirði.
Ég var heima, þar til ég var
19 ára. Þá fór ég til Snæbjarnar
Jónssonar í Hergilsey á Breiða-
firði og Guðrúnar Hafliðadóttur
föðursystur minnar, og þar var
ég vinnukona í fjögur ár. 25 ára
að aldri giftist ég svo Ólafi
Jónassyni, sjómanni frá K'ára-
stöðum í Helgafellssveit. Við
bjuggum 2 ár í Flatey, svo flutt-
umst við í Stykkishólm og vor.
um þar til 1923, að við fluttum
til Reykjavíkur. Þá áttum við 7
<S>----------—-------------
Norræn flótta- I
mannahjálp: '
Danmörk lagði fram sérstaka
fjárfúlgu að upphæð 1,5 millj-
ónir danskra króna (ca. 9,5 millj
ónir ísl. kr.) til Hjálparstofnunar
Palestínuflóttamanna (UNRW
A). Sama dag, 19. júlí var einnig
tilkynnt að ísland hefði ákveðið
að leggja frarn 12.000 dollara
(516.000 ísl. kr.) til UNRWA.
$ 24. ágúst 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Eskeland og Norræna húsið
NORRÆNA HÚSIÐ er risið
af grunni í nágrenni háskól-
ans og setur mikinn svip á um
hverfi sitt. Nii hefur því verið
valinn fyrsti forstöðumaður, en
hann verður Ivar Eskeland, son
ur Severins heitins Eskeland
rektors á Storð á Hörðalandi
í Noregi og bróðursonur Lars
sáluga. Eskeland skólastjóra á
Voss, en þá bræður þarf naum
ast að kynna íslendingum. Iv-
ar Eskeland nýtur og vinsælda
hér á landi, enda nytjamaöur
íslenzkum bókmenntum, skil-
ur og talar íslenzku ágætlega,
þekkir hér glöggt rnenn og mál
efni og hefur oft hingað kom-
ið.
MIKIÐ FAGNAÐAR-
EFNI.
Ekki er enn vitað, hverjir
kepptu við Ivar Eskeland um
embætti forstöðumanns nor-
ræna hiissins, en ástæða er til
að ætla, að ákvörðunin um ráð
stöfun þessi hafi vel tekizt. Iv-
ar Eskeland er prýðilega mennt-
aður, ritfær, smekkvís og
frjálslyndur í skoðunum, jafn-
vel róttækur. Dugnaðar hans
mun og einstakur eins og sann
azt hefur af starfi hans sem
ritstjóra, en hann gerði Dag
og Tid að áhrifaríku málgagni
nýnorSkunnar og hreyfingar
þeirrar, sem þar á hlut að máli.
Dag og Tid þótti raunar ekki
hófsamlegt blað undir stjórn
Eskelands, meðal annars vegna
stefnu sinnar í utanríkismálum
en skoðanamunur í þeim efn-
um kemur varla á óvart eins
og viðhorf eru í heiminum á
okki
ur ,
hæf:
vígu
eru
nors
fellc
ís
mik
slyn
og 1
að
í sí:
mik
við