Alþýðublaðið - 29.09.1967, Blaðsíða 7

Mirmingarorð:
GARÐAR JÓNSSON
Einn af ókostum er því fylgir
að verða gamall er sá, að verða
að sjá á bak góðum vinum og
samstarfsmönnum.
Einn af þeim beztu, Garðar
Jónsson verkstjóri, fyrrverandi
form. Sjómannafélags Reykja-
víkur er fallinn í valinn og
verður jarðsettur í dag. Garðar
var fæddur 6. nóv. 1898 á Tind-
riðastöðujn í Suður - Þingeyjar-
sýslu og var því tæplega 69 ára
gamall þegar hann andaðist að
Hrafnistu, dvalarheimili aldr-
aðra sjómanna, að morgni 17.
þessa mánaðar.
Garðar fluttist til Akureyrar
þegar hann var 4ra ára gamall
ásamt foreldrum sínum Jóni
Indriðasyni og Sigurveigu Jón-
atansdóttur og þar ólst hann
upp. Það var svo um Garðar
sem aðra unglinga þess tíma, að
hann fór snemma að vinna enda
fljótt burðamikill og duglegur
vel, eftir því sem kunnugir liafa
sagt mér. Aðeins löára hóf hann
sjómennsku á þilskípum norðan-
lands en vann almenna verka-
mannavinnu þess á milli að
skipin voru gerð út. í Verka-
mannafél. Akureyrar gekk Garð
ar þegar hann var 16 ára og tók
því snemma virkan þátt í verka-
lýðshreyfingunni ,og hélf órofa
tryggð við hana æ síðan. Árið
1921 stofnaði Garðar ásamt fleir
um áhugamönnum, Sjómannafú-
lag Akureyrar og var kjörinn
formaður þess, en það félag
lifði skamma stund, enda unnið
á móti því á allan hátt af hálfu
útgerðarmanna og samheldni
sjómanna ekki alltof mikil á
þeim tímum. Fyrir það að hafa
stuðlað aO myndun samtaka sjó-
manna og hafa forystu fyrir
þeim, lá við að hann yrði útilok-
aður frá skiprúmi, en það sem
hjálpaði þá, var, að hann hafði
um nokkur ár verið á norskum
bát og skipstjórinn sem kunni
að meta dugnað og liæfileika
Garðars, lét ekki skipa sér fyrir
verkum um það, hverja hann
réði á skip sitt. Árið 1924 tók
Garðar fiskimannapróf og var
stýrimaður á norðlenzkum skip-
um um tíma og árið eftir gerðist
hann farmaður á skipum Eim-
skipafélags íslands þann tíma
árs sem fiskiskipin voru ekki
gerð út.
Athafnaþrá Garðars varð ekki
fullnægf með vinnunni einni,
heldur stundaði liann iþróttir
einnig og var lengi félagi í
íþróttafélag. Þór á Akureyri og
gerður að heiðursfélaga þess,
fyrir vel unnin störf og góð í-
þróttaafrek. Um 13 ára skeið
var farmennska aðalstarf Gárð-
ars eða frá 1930 —1943 og var
hann allan þann tíma á strand-
ferðaskipum ríkisins og þá
lengst af sem bálsmaður. Eftir
sjómannastörf í 28 ár réðist
hann árið 1943 sem verkstjóri
hjá Skipaútgerð ríkisins og var
við þau störf að mestu meðan
heilsan entist.
Árið 1920 giftist Garðar Jónu
Sigurvinu Björnsdóttur úr Svarf
aðardal. Eignuðust þau hjónin
fimm dætur, sem allar eru á
lífi. Konu sína missti hann á
sl. ári og var það mlkill missir
fyrir hann, þar sem hann var
þá orðinn sjúkur og mikið ást-
ríki með þeim hjónum svo af
bar, enda hrakaði heilsu hans
er hann naut ekki lengur um-
önnunar sinnar góðu konu.
Þau hjónin fluttust til Reykja
víkur árið 1933 frá Akureyri.
Garðar heitinn gekk í Sjómanna
félag Reykjavíkur árið 1926 en
þá var félagið ekki bundið við
Reykjavík og nágrenni eins og
nú er, og voru sjómenn víðsveg-
ar að af landinu í félaginu. Garð
ar naut ótvíræðs trausts félaga
sinna og var kosinn í stjórn fé-
lagsins árið 1942, þá sem vara-
gjaldkeri, en 1945 var hann kos
inn ritari og gegndi því starfi
til ársins 1950 að liann var kos-
inn formaður og var í því trún-
aðarstarfi til ársins 1960 að
hann varð að hætta heilsunnar
vegna. Starfsmaður félagsins
var hann mest allt árið 1947 og
nokkuð fram á árið 1948.
Ég átti því láni að fagna að
starfa með Garðari sem ritari
félagsins öll þau ár,' sem liann
var formaður þess og lærði þá
að meta mannkostj- hans er voru
miklir.
Garðar iheitinn var maður
gjörfulegur svo af bar, prúð-
menni í allri framkomu og hvers
dagslega hægur en fastur fyrir
^m bjárg ef á félagið var leit-
að. Garðar var gerður heiðurs-
félagi Sjómannafélagsins á 50
ára afmæli félagsins árið 1965.
Alþýðuflokksmaður var Garðar
þegar ég kynntist honum fyrst
og alla tíð síðan og þar voru
honum sem annars staðar falin
trúnaðarstörf, sem hann innti
af höndum með sömu festu og
trúmennsku, sem allt annað er
hann tók að sér.
Persónulega þakka ég Garðari
langa samfylgd og gott samstarf
og allir þökkum við félagar hans
í Sjómannafélagi Reykjavíkur
honum mikill og gifturík störf í
þágu þess og vottum dætrum
hans, barnabörnum og öðrum að-
standendum samúð okkar.
Jón Sigurðsson.
t
í DAG er til grafar borinn einn
af fremstu mönnum í íslenzkri
sjómannastétt, Garðar Jónsson,
sem í mörg ár átti sæti í stjórn
Sjómannafélags Reykjavíkur, —
lengstum sem formaður. Tók
hann við af Sigurjóni Á. Ólafs-
syni alþingismanni, er lengst
allra var formaður félagsins. —
Létust þeir báðir af svipuðum
hjartatilfellum fyrir aldur fram.
Lífsbarátta íslenzkra sjó-
manna 'hefur lengi verið bitur
og hörð, enda hefur afhroð
þeirra af slysförum verið hlut-
falslega meira en meðal stór-
þjóða í grimmustu styrjöldum.
Þvílíkur fjöldi eru þeir ekki
samferðamennirnir af sjónum,
sumir yngri, aðrir eldri eða þá
jafnaldrar, sem fyrir löngu eru
horfnir af sjónarsviðinu langt
fyrir aldur fram. Hvað margir
eru þeir ekki, sem aldrei hafa
séð feður sína bræður nema
þá sem ómálga börn?
En þótt hafið og válynd veð-
ur höggvi stærstu skörðin, þá ná
sviptibyijirnir oft til manna í
landi. Istenzk félagsmálasturf-
semi hefur oft byljótt verið svo
líkja má henni við barning í c-
veðri, og þótt þeir byljir gangi
ekki af mönnum dauðum á
staðnum, þá hefir reyndin orð-
ið sú, að þeir sem lengi standa
heilshugar í þeirri baráttu, falli
oft fyrir aldur fram.
Slíkan liðsmann og félagsleg-
an foringja tél ég Garðar Jóns-
son hafa verið, að |hann hafi
fórnað lengri líldögum fyrir fé-
lagsmálabaráttu sína, ósérhlífni
og sérstaka samvizkusemi við
erfið verkefni.
Næstum því þrír áratugir eru
nú liðnir frá því að við Garðar
urðum fyrst skipsfélagar á e.s.
Súðin (járnbraut smáliafnanna).
Skömmu seinna brauzt seinni
heimsstyrjöldin út, og okkar
litlu og hægfara fleytu var beint
inn á aðathættusvæðið, þar sém
við urðum að þola súrt og sætt
saman næstu árin. Oft má segja
að hurð hafi skollið nærri hæl-
um, þó vildi það þannig til, að
við vorum báðir víðsfjarri, í
sumarleyfi, er Súðin lenti í
verstu árásinni af ófriðarástæð-
um, þar sem margir skipsfélag-
ar okkar voru særðir og tveir
skotnir til bana, annar þeirra
gegndi bátsmannsstarfi Garðars.
Súðin var vopnuð tveimur fast-
tengdum vélbyssum. Við vorum
Úreir, sem sérstaklega voijjm
æfðir í meðferð þessara tækja,
en báðir í sumarleyfi þessa ferð
skipsins í innanlands siglingum
Hefðum við verið á réttum
stað, hefði varla þurft að leiks-
lokum að spyrja, -því Gondor-
vélin, er árásina gerði, var út-
búin 8—10 hríðskotafallbyssum
er sumar skutu sprengikúlum og
hlaut einn maður 143 sár eftir
flísar.
Margt í lífinu er eins og til-
viljun háð. Viðgerðin á Súðinni
tók svo marga mánuði, að Garð-
ar Jónsson varð að sjá sér út
annað starf. Sem margra ára
bátsmaður og lestarstjóri á skip
inu, var bann þaulvanur að taka
á móti vörum í skipið og af-
greiða þær á öllum hinum ólíku
höfnum. Var það ærið vanda-
verk árekstralaust, og vissi ég
að skipstjórinn áleit hann ekki
eiga sinn jafningja hvað það
snerti. Var Garðar því ráðinn
verkstjóri hjá Skipaútgerð rík-
isins til að sjá um lestun skip-
anna í Reykjavík, starf, er hann
rækti sem öll sín störf af frá-
bærum dugnaði og samvizku-
semi meðan heilsan entist.
Garðar Jónsson var sterk-
byggður maður og mikill íþrótta
maöur á yngri árum. Hann var
t. d. formaður íþróttafélagsins
,,Þór“ á Akureyri. Vann hann
glímuskjöld Akureyrar til eign-
ar og var í hinu sigursæla knatt
spyrnuliði Þórs á árunum kring
um 1920.
Mesta baráttu mun þó Garðar
hafa háð fyrir hagsmunum ís-
lenzkrar sjómannastéttar. Árió
1921 stofnaði hann Sjómanna-
félag Akureyrar og varð fyrsti
formaður þess. Slík framtaks-
semi var ekki vel séð af atvinnu
rekendum i þá daga, og varð
hann að leggja starf sitt í söl-
urnar og fá sér vinnufjær heima
högum, en sjómennskan varð
hans aðalstarf frá 15 ára aldri
og þar til hann fór í lahd og
gerðist verkstjóri.
Garðar Jónsson er Suður-Þing
eyingur að ætt, fæddur að Tind-
riðastöðum í Hvalvatnsfirði. —
Hverfi út við yzta haf, sem
margan hraustan mann hefur al
ið, en er nú orðið eitt af óbyggð
um íslands. — Foreldrar hans
voru hjónin Jón Indriðason sjó
maður.og Sigurveig Jónatans-
dóttir. Þau fluttu síðar til Ak-
ureyrar meðan Garðar var barn
að aldri og þar ólst hann upp
og var sjómennskan hans aðal-
'starf eins og 'áður er sagt. Hann
hafði hið minna fiskiskipstjóra-
próf og var um tíma stýrimaður
og skipstjóri á norðlenzkum síld
arbátum og þegar þeir voru ekki
gerðir út að vetri til, réðist hann
á skip Eimskipafélags íslands
þann tíma, og var hann lengst-
um á Goðafossi og þegar Kjar-
an stýrimaður 'þar var ráðinn
skipstjóri á Súðina, réði hann
Garðar til sín sem/bátsmann og
var hann með honum i að sækja
skipið til Svíþjóðar og jafnan
síðan, þangað til hann fór í land
og hætti á sjónum'.
Garðar kvæntist 1920 Jónu
Björnsdóttur úr Svarfaðardal,
mestu indælis og myndarkonu,
sem látin er fyrir rúmu ári. Þau
eignuðust 5 dætur, sem allar
eru giftar og eiga börn og er
þeim öllum og tengdasonunum
mikill harmur kveðinn, því öll
voru þau bundin mjög traustum
l'jölskylduböndum. En eins og
fjölskyldan hefur mikils misst,
þá hefur og íslenzka sjómanna-
stéttin misst vinsælan og merk-
an fcrustumann, er lét sér hags-
munamál hennar og velferð
miklu skipta og sem naut óskor-
aðs trausts stéttarinnar, bæði
íyrir störf sín á sjónum og sem
leiðtogi í félagsm'álum.
Einhver. myndi hafa notað þá
hylli og mikla fylgi er Garðar
naut til að lyfta sér til meiri
áhrifa og valda.
Sjómannastéttin er margra
hluta vegna, sterkasta aflið í
þjóðfélaginu undir góðri forustu
ef í odda skærist. Því er það
nauðsynlegt að til forustu velj-
ist þar hófsamir menn með ríka
ábyrgðartilfinningu.
Slíkur maður var Garðar Jóns
son. Hann var ákaflega grand-
var og háttprúður maður. Sum-
urri fannst hann jafnvel vera of
hlédrægur, en í því lá einmitt
styrkur hans. Menn gátu treýst
því, að ekkert af þvi sem hann
átti að gæta 'myndi hann for-
djarfa.
Garðar var kjörinn heiðursfé-
lagi íþróttafélagsins Þórs á A.k-
ureyri ungur að aldri, og á hálfr
ar aldar afmæli Sjómannafélags
Reykjavíkur var honum sýndur
Framhald á bls. 15.
29. septemtier 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ f