Alþýðublaðið - 08.10.1967, Blaðsíða 13

Sunnudags AlþýSublað — 8. október 1S67
13
Ný dönsk mynd, gerð eftlr hinni
umdeildu metsölubók Siv Holms
„Jeg en kvinde“.
Sýnd kl. 5 og 9.
Bönnuð börnum tnnan 18 ára.
G©g og Gokke
Sýnd kl. 3.
sejisationelle
danskesextllin
ÓTTAR YNGVASON
héraSsdómslögfhaSur
MÁLFLUTNINGSSKRIFSTOFA
BLÖNDUHLfÐ 1 • SÍMI 21296
BÍLAKAUP
15812 — 23900
Höfum kaupendur að flest-
um tegundum og árgerðum
af nýlegum bifreiðum.
Vinsamiegast látið skrá bif-
BÍLAKAUP
Skúiagötu 55 við Rauðará
Símar 15812 - 2390».
HARÐV EÐAR
OTIHU RDIR
TRÉSMIÐJA
P. SKÚLASONAR
Nýbýlavegi 6
Kópavogi
sími 4 01 75
GIULINI HLJÓMSVEIT
ARSTJÓRINN HÓGV
l
Cario Maria Giulini, ítalskur hljóm-
sveitai’stjóri, fæddur 9. maí 1914 í Barletta.
Stundaði nám í Tónlistarháskólanum í Róm
(fiðla og tónsmíðar), stjórnandi útvarps-
hljómsvéitarinnar í Miianó, stjórnar nú við
La Scala.
Þetta er allt og sumt sem hægt er að
finna um Giulini í mörgum uppsláttar-
bókum um tónlist og er það í samræmi við
hógværð mannsins. En eins og oft á sér stað
um menn, sem ekki er tamt að trana sér
fram, er ekki öll sagan þar með sögð. —
Toseanini dvaldist um hríð í Mílanó, þegar
hann kom heim til Ítalíu eftir styrjöldina.
Þá var Giulini stjórnandi útvarpshljóm-
sveitarinnar þar og bjó svo að segja í næsta
húsi við Toscanini. Ýmsir hefðu í Giulinis
sporum knúð dyra hjá honum við Via Dur-
ini, eða að minnsta kosti talað utan að því
við einhvern að fá að heimsækja hann.
En slíkt var víðs fjarri Giulini. Hann leit á
Toscanini sem eins konar guð og svo gerðú
margir menntaðir ítalir. Hann hefði aldrei
haft „hugrekki” til að nálgast guð sinnar
•eigin listar. En fyrst að Múhameð vildi ekki
koma til fjallsins kom fjallið til Múhameðs.
í marz 1951 stjórnaði Giulini nýfund-
inni óperu eftir Haydn, II mondo della luna
í útvarpið. Tveimur dögum síðar var hringt
til hans og í símanum var Wally, dóttir
Toscaninis, greifynja af Castelbarco. Hún
sagði: „Faðir minn heyrði Haydn hjá' yður
í úvarpinu og var mjög ánægður með flutn-
inginn. Hann langar til að hitta yður. Gæt-
uð þér komið heim kl. fimm í dag?”
Giulini þáði boðið og hjarta hans sló ör-
ara, er liann gekk heim að húsinu. Tos-
canini faðmaði hann að sér og bros breidd-
ist um munn hans undir úfnu akeggi hans
og augun glömpuðu í þéttvöxnum augna-
brúnunum. Toscanini talaði látlaust í tvær
klukkustundir. Hann sagði meðal annars
að hann hefði ekki þekkt nótu í II mondo
della luna, en hann væri viss um að túlkun
Giulinis hefði verið hárrétt, hvað snerti
—- hraða, þrótt, anda, tilfinningu, sér-
kenni, það er skilningur hans á verkinu
eins og það lagði sig. Vinát.tan, sem þeir
bundust, eða öllu heldur sambandið milli
meistarans og iærisveinsins hélzt allt til
dauða Toscaninis.
Þessi saga er höfð eftir Giulini sjálfum
ekki sem sjálfshól, heldur til að rifja upp
kynni þeirra Toscaninis — in memoriam.
Toscanini var einn af snillingum veraldar-
innar, vegna þess að hann var Toseanini,
en ekki af því að hann uppgötvaði Giulini.
Giulini vildi leggja áherzlu á mikilleik Tos-
caninis. Þetta kemur einnig fram í afstöðu
hans til tónskálda, sérstaklega Verdis.
Sögð er saga um einn af Requiemkonsert-
um þeim, sem hann stjórnaði í Festival Hall
í London. Honum iauk með látlausu lófa-
taki í 20 minútur og allir stóðu á fætur. —
Áheyrendur voru að fagna Giulini sjáifum,
en hvað eftir annað hafði hann vilja þeirra
að engu og leiddi fram einsöngvarána og lét
hljómsveitina standa á fætur — þar til ein-
söngvararnir gengu í lið með áheyrendum
og hálfbáru hann upp á hljómsveitarpall-
inn. Þar hneigði hann sig fyrir áheyrenda-
skaranum, sem ætlaði að ærast af fögnuði
— ekki fýldur eða geðvondur, .heldur hlé-
drægur, eins og hann vildi segja: „Stjórn-
andinn er aðeins þjónn þjóna tónlistarinn-
ar. Sá' sem þér eigið að hylla er sá, sem vér
höfum verið að þjóna hér í kvöld: Giu-
seppe Verdi.”
Þetta er satt svo langt sem það nær. Þeg-
ar áheyrendur láta hrifningu sína í ljósi við
hljómsveitarstjóra, eru þeir ekki að van-
meta verk höfundarins, heldur er hljóm-
sveitarstjórinn orðinn fulltrúi jafnvel per-
sónugervingur hans og ef hann er trúr verk-
inu og höfundi þess, á hann vissulega þakk-
ir skilið, því að hann vekur það af dvala
og blæs í það lífi.
Annar eiginleiki Giulinis er heiðarleik-
inn, sem er honum í blóð borinn, heiðar-
leikinn við starf sitt og tónlistina. Frá unga
aldri hefur tónlistin átt hug hans allan og
langan starfsdag. Þegar hann var enn í tón-
listarháskólanum lék hann á fiðlu í Ágúst-
usarhljómsveitinni gömlu í Róm. Þá' fór
hann oft á fætur klulckan sex til að sinna
verkefnunum í kontrapunkti áður en hann
byrjaði fimm til sex stunda hljómsveitar-
æfingar og að þeim loknum las hann sér
aftur til um kontrapunkt, og þar að auki
lék hann einleik og í kvartettum með skóla-
félögum sínum í frístundum. Hann komst
sjaldnast í háttinn fyrr en klukkan eitt.
Meðan hann lék þarna með hljómsveit-
inni stjórnuðu henni flestir evrópskir hljóm-
sveitarstjórar að undanskildum Toscanini,
sem í mótmælaskyni fór í útlegð sjálfvilj-
ugur. Bruno Walter og Klemperer eru þeir
sem hann taldi sig hafa lært mest af. Þeir
kenndu honum það, sem hann hefði annars
aldrei lært svo fljótt, það, sem allt annað
hvílir á: formið. Giulini lauk ágætis prófi í
hljómsveitarstjórn eftir þriggja ára nám og
eftir að hafa barizt gegn Þjóðv. lá' leið hans
af tilviljun til hljómsveitar Accademia di
Santa Cecilia eins og Ágústusarhljómsveit-
in hafði verið skírð nú. Frumraun hans stóð
í Teatro Adriano að morgni friðardagsins.
Hvert sæti var fullskipað er hann gekk fram
á sviðið fuliur kvíða og efasemda og stjórn-
aði hlj'ómleikum þar sem 4. symfónía
Brahms var þungamiðja. Hljómleikarnir tók-
ust með afbrigðum vel og þaðan lá frama-
braut hans um hljómleikasali Lundúna og
Chicago til Tokyo og Tel Aviv, söngieika-
hús um víða veröld, m. a. La Scala, þar sena
hann tók við aðalhljómsveitarstjórn af Sa-
bata 1950. Auk þess hefur hann leikið inn
á fjölmargar hljómplötur við góðan orðstír.
Vandvirkni hans er viðbrugðið. Hann tek
ur ekki í mál að taka til flutnings verk fyrr
en hann hefur komizt fyllilega til botns í
því, og það tekur sinn tíma. Það hefur í
för með sér að breidd hans í því verkavali
er takmörk sett. Um fimmtugt hafði hann
ekki sett upp nema um 20 óperur. En fá
verk á efnisskrá þarf ekki endilega að þýða
einhæft efnisval. Á hljómleikum á hann það
til að skipta yfir frá klassískum verkum
Brahms og Tschaikovskis til gjörólíkra tón-
verka svo sem Les Noces t. d. eða hljóm-
sveitarkonserta Bartoks — eða forleiksifis
að Þjófótta skjánum. Og aldrei verður Gui-
lini fótaskortur er hann skiptir á milli.