Alþýðublaðið - 09.02.1968, Blaðsíða 5

ÞORSTEINN THORARENSEN
MÖÐGUN VIÐ MIG
OG BÓK MÍNA
ÉG þakka Alþýðublaðinu og Ól-
afi Jónssyni gagnrýnanda fyrir
tvær viðamiklar greinar, sem
birtust í síðustu viku um bækur
mínar að Hetjuhöll og Eld í æð-
um. Sem höfundur ætti ég engu
þar við að bæta, en þó eru at-
riði í seinni greininni, er fjallar
um Hetjuhöllina, sem mér finnst
ég tilneyddur að svara. Þar ger-
ir gagnrýnandinn á tveimur stöð-
um samanburð á minni bók og
hinsvegar hinni víðkunnu bók
ameríska blaðamannsins Willi-
ams Shirers um ris og fall þriðja
ríkisins.
Á fyrri sfaðnum segir Ólafur:
„Sama efni og þó meiru til gerir
Shirer skil í „fyrstu bók“ sinn-
ar sögu, um það bil 150 bls. í
Pan-útgáfu bókarinnar."
Og á síðari staðnum segir Ól-
afur: „Saga Þorsteins . . miðlar
lesandanum svo sem engu, sem
ekki er auðsóttara hjá öðrum
höfundum. Frásögn Þorsteins er
miklu ýtarlegri, sjálfsagt réttari
í smá'atriðum en Williams Shir-
ers til dæmis; en þrátt fyrir það
veitir Shirer á 150 bls. miklu
gleggri hugmynd um upphaf Hitl
ers en Þorsteinn á 462.“
Það er þessum samanburði,
sem ég vildi leyfa mér að mót-
mæla á kröftugasta hátt sem
röngum og ósanngjörnum. Til
að sanna það, er ég neyddur til
að sýna nokkuð nánar fram á,
hverskonar sagnaritun bók Shir
. ers er, sem sumir virðast álíta
æðstan dómstól um sögu Hitl-
ers.
Ég hef haft við hendina hina
stóru heildarútgáfu Seckers og
Warburg af bók Shirers. í henni
er því lokið af á 79 bls. að segja
þá sögu, sem tók mig 462 bls.
En þarna er líka ólíku saman að
jafna.
Við skulum taka eitf. dæmi um
þetta. Á bls. 33 lýsir Shirer bylt-
ingu Eisners í Múnchen og ráð-
stjórnarlýðveldi Bolsévika, sem
á eftir fylgdi, með svofelldum
orðum:
„Hann (Hitler) sneri aftur til
Múnchen í lok nóvember 1918
og fannst fósturborg sín varla
þekkjanleg. Bylting hafði líka
brotizt út þar. Wittelsbacha
kóngurinn hafði líka lagt niður
völd. Bæjaraland var í höndum
Sócial-Demokrata (sem er rangt
hjá Shirer, því að hún var í
höndum Óhúðra sósíalista og
bolsévika), sem höfðu stofnað
bæjerskt „Alþýðuríki" (líka
rangt hjá Shirer, það var ekki
fyrr en fjórum mánuðum síðar,
sem „Alþýðuríki” var stofnað)
undir Kurt Eisner, vinsælum
Gyðinga rithöfundi (Eisner var
blaðamaður og gagnrýnandi, sem
hafði verið fæddur í Berlín
(rangt hjá Shirer, hann var fædd
ur í Póllandi). 7. nóvember liafði
Eisner, sem var kunnur maður
í Múnchen með sitt mikla gráa
skegg, lonjettur, risavaxinn
svartan hatt, dvergur að vexti,
táfað (undarlegt orðval hjá Shir
er, því Eisner þusti um göturn
ar í óskaplegum eldmóði) í for
ustu fyrir nokkrum hundruðum
manna, og án þess að skoti hefði
verið hleypt af, tók hann undir
sig hús þings og stíórnar og
lýsti yfir lýðveldi. Þremur mán-
uðum síðar var hann myrtur
af ungum hægrisinnuðum liðs-
foringja, greifa Anton Arco-
Valley. VetKamenrtirnir stofn
uðu þvínæst sovétlýðveldi, en
það varð skammlíft. 1. maí 1919
komu hermenn úr hjnum reglu
lega her, sem hafði verið send
ur frá Berlín og bæjerskir ,,frí
liðar” (Freikorps) - sjálfboðalið-
ar inn í Múnchen og veltu komm
únistaveldinu og myrtu nokkur
hundruð manns, þeirra á nneðal
marga, sem ekki voru kommú
Þorsteinn Thorarensen
nistar, tfl hefnda fyrir það að
sovétin höfðu skotið tylft gísla.
Þó að hægfara stíórn Sósíal
Demokrata undir Jóhannesi Hoff
mann hafi að nafninu til verið
komið aftur á fót í bili, hafði
hið raunverulega vald í bæjersk
um stjórnmálum fallið í hendur
Hægri-fylkingunni.“
í þessari klausu Shirers eru
að minnsta kosti 4 nótórískar
villur. Þó er það ekki þeirra
vegna, sem ég tek málsgreinina
hér upp, heldur vegna hins, að
þetta er allt, sem hann heíur að
segja í bók sinni um byltingam
ar í Múnehen. Það tekur 19 línur
í bók hans að útskýra atvik, sem
urðu ein mikilvægasta og bein
asta orsök vaxandi gyðingahat-
urs og uppkomu nazistaflokks-
ins.
Margt má afsaka mcö því að
tilætlunin hafi verið að þjappa
efninu saman, en handahófs
leg, lítilfjörleg og villandi lýs-
ing Shirers á byltingarástandinu
í Múnchen verður með engu
móti afsökuð, því þeir atburðir
eru kjarni málsins, skilningur á
þeim er alger undirstaða að síð
ari ævisögu Hitlers og þó
kannski ennþá mikilvægari í riti
sem á að heita stjórnmálasaga
Þýzkalands, eins og bók Shirers
á að vera.
Það er ekki rúm í blaðagrein
til að taka þannig upp fleiri heil
ar málsgreinar úr bók Shirers,
sem vitni um það, hvernig hann
sieppir og gerir ekkert úr mörg
um höfuðatriðum málsins. En því
miður er þessi ófullkomna lýsing
með hálfum eða engum sann-
leika ekkert einsdæmi í bók
Shirers, heldur miklu frcmur
regla.
Lýsingar hans á stjórnmálaá-
standinu í Austurríki eru svo
ófullkomnar, að lesandinn er í
rauninni engu nær, hann minn-
ist hvergi á áratuga baráttu lýð
ræðisaflanna í Þýzkalandi, ekki
eyðir hann einu orði á tillögurn
ar um Sáttafrið. Hann talar um
„rýtingsstunguna í bakið“, en
hvergi á hergagnaverkfallið 1918,
sem þó var upphaf og forsenda
þeirrar hugmyndar. Lesandinn
er jafnnær og áður um gyðinga-
vandamálið, því að Shirer virð-
ist ekki hafa nokkurn áhuga á að
lýsa því, nema í hæsta lagi eitt-
hvað sem hafði staðið í fræðirit
um eins og hjá Stewart Cbamb
erlain, en að hann leiði álvktan
ir af því niður í líf alþýðunnar.
til dæmis í Vínarborg, eða að
hann skýri áhrif hinna nýju
erfðakenninga og starfsemi
Lancz von Liebenfels, - bví er
ekki að heilsa.
Hvergi í bók hans er minnzt
á Thule-félagið né morðsamtökin
Consul. Þar er aðeins villandi
frásögn um að „Hægri öflin" í
heild hafi átt sök á morðununi
á Erzberger og Rathenau.Hvergi
er að því vikið hjá honum, að
þýzkir Social Demokratar hafi
einróma greitt atkvæði með styrj
aldaryfirlýsingu 1914, hvergi er
heldur minnzt á það, að lýðræðis
flokkar voru í meirihluta á Rík-
isþinginu, né hvernig Luden-
dorff hrifsaði einræðisvald í síri
ar hendur. Þannig er stjórnmála
saga Þýzkalands áður en Hitler
kemur fram á sviðið ekki aðoins
ófullkominn hjá honum, heldur
gersamlega í molum.
Og ekki tekur betra við, þeg-
ar hann fer að lýsa uppliafi nas-
istahreyfingarinnar, þar morar
allt í missögnum, villandi og hlut
drægum lýsingum og ályktunurh.
Hann minnist sáralítið sem ekki
á baráttu Hitlers og nánustu fé-
laga hans fyrir að koma á cin-
ræði lians í flokknum, hann nefn.
ir ekki mikilvægustu og frægusfu
atburði í fiokksstarfseminni svo
sem Salslaginu og förina til Co
burg. Hann gefur ekki nokkra
minnstu hugmynd um stöðu hins
uppvaxandi nasistaflokks í hóp-
um þjóðernissinnaðra flokkssapii
taka. Hann nefnir ekki að Kurt
Ludecke sé til á þessu tímabili.
Hann gerir ekki nokkra minnstu.
grein fyrir þeim stóra greiða
sem Julius Streieher gerði Hit)
er á þessum tíma, er hann inn-
limaði þýzksósíalíska flokksbrot
ið í nasistaflokkinn. Þannig
mætti halda lengi áfram að telja
óteljandi þýðingarmikil atriði,
sem Shirer sleppir og það versta
við það er, að það cr bersýmlegt
að þessum atriðum er ekki
sleppt einungis til þess að
þjappa efninu saman, he)dur
beinlínis í þeim tilgangi að af
skræma söguna með blekkingum
í söguskoðun, til að troða fram
sem fastast engilsaxneskum á-
róðri sem varð til í hita styrjald
aráranna, en menn ættu að vera
vaxnir upp úr nú áratugum oftir
lok heimsstyrjaldarinnar.
Til viðbótar vildi ég tilgreina
tvö lítil dæmi sem sýna berlega
furðulegan og þroskalítinn skiln
-Framliald á bls. 10.
ALÞÝÐUFLOKKSFÉLAG REYKJAVÍKUR
verður haldinn n.k. laugardag í Átthagasal Sög.u kl- 12,15.
„Verða byggingarframkvæmdir í Breiðholti of
kostnaðarsamar?"
FUNDAREFNI:
Jón Þorsteinsson alþingismaður, formaður fram kvæmdanefndar byggingaráætlunarinnar talar.
Alþýðuflokksfólk er hvatt til þess að taka með sér gesti. Þátttaka tilkynnist skrifstofu Alþýðu-
flokksins fyrir hádegi á föstudag. STJÓRNIN.
9. febrúar 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ §