Alþýðublaðið - 13.09.1968, Blaðsíða 5

í kosningunum á sunnudag-
inn verður fyrst og fremst
kosið um hvort svíar búi á-
fram við stjórn jafnaðar-
manna eða hvort ástæða sé að
breyta 11 og gefa borgara-
flokkunum tækifæri til að
spreyta sig í stjórnarstöðu
eins og reyndin hefur orðið í
Noregi og Danmörku. Svarið
liggur vitaskuld hjá kjósend-
um einum og kemur í ljós eft-
ir helgina. En jafnframt verða
kjósendur að reyna að mynda
sér svar við þeirr spurningu
hvað borgaraleg stjórn muni
hafa í för með sér. Stefnu jafn
aðarmanna þekkja þeir af 30
ára reynslu og vita nokkurn
veginn að áfram verði stefnt
í sömu átt ef þeir sitja áfram
að völdum.
Spurningu af þessu tagi
verður einna lielzt svarað með
því að líta áþjöðfélags
mál sem nú eru efst á
baugi og atþuga afstöðu flokk
anna til þe rra. hessi mál eru:
atvinnuöryggi, húsnæðismál,
skattamál, eftirlaun, útvarps-
og sjónvarpsmál á sviði innan
ríkismála; afstaða til stórvelda
'hernaðarátaka, varnarmál og
aðstoð við vanþróuð ríki á
sviði utanríkismála.
Lítum fyrst á innanlands-
mál. Borgaraflokkarn r segja
að atvinnuleysj sé nú meira en
nokkru sinni á 10 ára bili, og
það sanni vanhæfni jafnaðar-
manna til að leysa atvinnumál
landsmanna, Staðreynd er
það, að atvinnuleysistölur í
égústmánuði síðastliðnum eru
hærri en leng' áður. Jafnað-
armenn skýra það svo sem
þetta sé tímabundið alþjóðiegt
fyrjrbæri, sem ekkí sé á færi
neinna ríkisstjórna að leysa
undir eins. Hins vegar hafi
þeir grip;ð til ým ssa aðgerða
til að ráða bót á núverandi
ástandi. Benda þeir á að mik-
áll hluti atvinnuleysisins stafi
af vinhuhagræð ngu og auk-
inni sjálfvirkni stórfyrirtækja.
Þeír segjast stjórna landjnu
með hagsmuni allra lands-
manna fyrir augum og aukin
afskipti ríkisins af efnahags-
málum mun; standa vörð um
hagsmuni launþega á þessu
sviði. Borgarleg stjórn muni
hins vegar stjórna með hags-
muni fyrjrtækjanna fyrir aug
um og muni það varla leysa
atvinnuástandið. Borgara-
flokkarnir svara því til að auk
in framleiðsla muni skapa
aukna atvinnu.
Borgaraflokkarn'r saka jafn
aðarmenn um að hafa ekki
leyst hú.snæðisvandamálin sem
skyldi. Fólk bíðj í löngum bið-
röðum eftir leiguhúsnæði.
Njörður P. Njarðvík skrifar um sænsku kosningarnar:
Þessi skopmynd birtist í sænsku blaðí ekki alls fyrir löngu og sýnir hún forystumenn borgaraflokk
anna brfggja Gunnar Hedlunð leiðtogi Miðflokksins er í ræðustól, en Sven Wedin leíðtogi Þjóðar-
flokksins heldur fyrir munn Yngve Holmbergs. leiðtoga Hægri flokksins, en því hefur verið komið
á loft að miðflokkunum sé það kærast að liægri menn hafi sem hægast um sig í kosningabaráttunni.
(Þess skal getið að svíar búa
að mestu leyti í leiguhúsnæði
sem rejst er af almennings-
fyrjrtækjum og samvinnufé-
lögum er njóta styrks ríkis og
bæja). Jafnaðarmenn svara því
til að aldre. hafi verið byggt
ejns mikið og nú. Benda þeir
á að é 'undanförnum tveimur
árum hafi verið verið byggðar
200 þúsund íbúðir og þetta
verði aukið á næstu árum.
Jafnframt láta þeir þess getið
að töliir um b ðraðir eftir hús
næði séu villandi af því að
fjöldi þess fólks sem hefur lát
ið skrá sig í biðraðir hafi þeg
ar húsnæði en vilji ekki láfa
taka sig af skrá heldur, bíða
átekta og sjá hverra kosta völ
það e'gi til skipta.
Skattar eru háir í Svíþjóð,
bærri en á íslandi, en þjóðfé-
lagslegt öryggi og stuðningur
við einstaklinga er einnig
meira. í afstöðu til skattamála
eru borgaraflokkarnir ekkd
sammála. Hægr flokkurinn tel
ur sig geta lofað skattalækk-
unum þegar á fyrsta árþ Mið-
flokkurinn og Þjóðarflokkur-
inn telur hinsvegar ógerlegt
að draga úr skattaálagi fyrr
en eftir nokkur ár. Jafnaðar
menn segja blátt áfram að
fólk verði að gera það upp
við sig hvort það vjlji fórna
þeirri jafnréttisaðstöðu sem
skattakerfið veiti, sleppa
þeim fjölda réttlætismála sem
skattarnir geri kleift að hrjnda
í framkvæmd.
Afstaðan til eftirlauna er
einnig mismunandi hjá borg-
araflokkunum. Eftirlaunaald-
iur er nú 67 ár og stofnaður
hefur verið lífeyrissjóður fyr-
ir alla landsmenn. Miðflokk-
urinn vill láta lækka eftir-
launaaldurinn niður í 65 ár en
hjnir flokkarnr telja allii' að
hækka eigi eftirlaun áður en
eftirlaunaaldurinn verði -færð
ur niður.
Sjónvarpsmál eru að vísu
ekkert stórmál í kosningabar-
áttunni en hefur þó valdið
töluverð.u umróti. Sjónvarpið
mun brátt senda tvöfalda dag
skrá. Og styrjöldn stendur
um það hver eigi að standa
að hinni nýju dagskrá og með
hvaða hætti. Þess skal getið
að auglýsingar eru engar,
hvorki í útvarpi né sjónvarpi,
heldur er staðið undir kostn-
að; með afnotagjaldi og fjár-
framlögum úr rík ssjóði. Hægri
flokkurinn og Þjóðarflokkur-
inn telja að einkaaðilar eigi
að fá að reka aðra dagskrá
sjónvarpsins með auglýsinga-
tekjum. Jafnaðarmenn segja
að slíkt komi ekki til greina,
þá muni stórfyrirtækín brátt
ráða þar lögum og lofum og
hafa meiri eða minni áhrif á
dagskráref nið. J af naðar menn
njóta st,uðnings Miðflokksins
í þessu máli.
Á sviði utanrík smála rífcjjr
eining um grundvallaratriði
sænskrar utanríkisstefnu,
þ.e.a.s. hlutleysisstefnuna, að
Svíþjóð gangi ekki í hernað-
ai-bandalög og taki ekki til-
1-it t l hagsmuna stórveldanna,
heldur hafi rétt til sjálfstæðr-
ar skoðanamyndunar í sér-
hverju máli. Hins vegar hefur
Verið deilt um einstök atriði,
einkum afstöðu stjórnarinnar
til styrjaldarinnar í V et.nam,
þar sem stjómón hefur afdrátt
arla.ust fordæmt hernaðaríhlut
un bandaríkjamanna og til-
raunij- þeirra til að murka líf
ið úr heilli þjóð. Þá hefur af-
staðan til innrósar Rússa í
Tékkóslóvakíu valdið nokk-
urri de lu, þótt smávægileg sé
reyndar. Var það þegar Varsjár
'bandálagSríkin höfðu hciræfing-
ar í TékkóslóVakíu fyrir innrá's-
ina. Þá vildu borgaraflokkarn
ir (einkum Hægriflokkurinn
og Þjóðarflokkurinn) að stjórn
in fordæmdi æf ngarnar, hvað
stjórnin ekfci gerði. Taldi hún
það gert í samræmi við ósk-
ir tékka, er á því stigi máls.
ins vildu ekki að vestræn ríki
skiptu sér af málinu. Hins veg
ar stóð ekki á stjórn'nni að
fordæma innrásina, og Xage
Erlander aflýsti opinberrl
heimsókn til Sovétríkjanna.
Stjórnin leggur áherzlu á að
skelegg og einörð sjálfstæð
rödd í utanríkismálum hafi
miklu hlutverki að gegna. Það
hefur markað stefnu" hennar í
Vietnamstríðinu, innrás Rússa
í Tékkóslóvakíu og tll vald-
ránsins í Grikklandi.
Afstaða flokkanna til varn
armála fer mjög eftir stöðu
flokkanna. Þannig vill Hægri
flokkurinn mest fjárútlát til
hermála og kommúnistar
minnst, hinir flokkarnir eru þar á
milli, jafnaðarmenn næst
kommúnistum. Stjórnin nelt-
ar því að irmr'ás Rússa í Tékkó
slóvakíu gefi tilefni til auk-
inna fjérframlaga til her-
varna, telja hana mál komm-
únistaríkjanna en br-eyti ekki
hlutfallinu milli ausfurs og
vesturs, eins og Nató vii'ðist
gefa í skyn.
Loks er afstaðan tU aðstoð
ar við vanþróuð lönd. Þar
hafa borgaraflokkarnir reynt
að yfirbjóða jafnaðarmenn,
einkum Þjóðarflokkurinn, en
takmarkið er raunar hið sama:
1% ,af heildar þjóðartekjum.
Þjóðarflokkurinn telur sig
hins vegar geta náð þessu ták
marki fyrr en jafnaðarmenn.
,tk
Þetta er stutt yfirlit yfir
helztu málefni sem kosið verð
ur um i kosn ngunum á sunnu
dap:nn, í svo stuttri grein er
vitaskuld ógerningur að ræða
þessi mál ýtarlega, heldur
verður að stikla á stóru.
Stærsta málið er ef t-il vjll
órætt, að minnsta kosti telja
jafnaðarmenn það. Það er sú
spurning hvort borgaraflolck-
unum mun; yfirleitt takast að
sameinast um stjórnarstefnu.
Margt ber þeim á milli, og ef
til vill e nkennist stefna slíkr
ar stjórnar af málmiðlunum
og hrossakaupum. Það fúll-
yrða jafnaðarmenn að minnsta
kosti í kosningabaráttu sinnþ
Þeir spyrja sænsku þjóðina
hvort hún vilji í raun og sann.
leika steypa sér út í þá óv ssu
er fylgi borgai'legri ríkis.
stjórn. Svarið v ð þei"v: i
ingu felst að sjálfsögðu í ur-
slitum kosninganna.
n-r-n.
13. sept- 1968 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ $