Dagur - 29.03.1951, Blaðsíða 7

Fimmtudaginn 29. marz 1951
D A G U R
7
Líklegf aS nýff fímafal verði fekið upp 1. janúar 1956
Að tilhlutan Sameinuðu
þjóðanna hafa farið fram at-
huganir á nauðsynlegum end-
urbótum á núverandi tíma-
tali, sem hefur staðið óbreytt
frá 1582. Er talið líklegt, að
breytingin verði í lög tekin
1. janúar 1956. Dr. Sveinn
Þórðarson skýrir lesendum
Dags frá helztu breytingunum
í þessari skemmtilegu og at-
hyglisverðu grein.
Hefði ekki Kóreustyrjöldin og
margs koar örðugléikar í alþjóða-
samstarfi koniið til, er ekki ósenni-
legt, að um síðustu áramót helði
nýtt, endurbætt tímatal verið tekið
upp víða um heím að tilhlutun
Sameinuðu þjóðanna.
Er það og mála sannast, að þegar
Jitið er á þær margvíslegu og stór
felldu framfarir, sem orðið hafa á
svö til öllum sviðum undanfarnar
aldir, þá er það næstum broslegt
að hugsa til þess, að enn skuli vcra
notað tímátal, sem engar verulegar
endurbætur hafa verið gerðar á í
2000 ár. En eins og kunnugt er, eru
margvíslegir annmarkar á tímatali
því, sem nú notum vér og má
nefna, að vikudagáriiðurréplúnin
breytist með ári liverju, en æskilegt
væri, að öli árin byrjuðu á sama
degi og að sama mánaðardag bæri
upp á sama vikudag. Þá ber og ýmsa
kristilega hátíðisdaga (páska, hvíta-
sunnu) upp á mjög mismunandi
tínmm, og væri mun Jieppilegra,
að Jtá bæri upp á tiltekinn mán-
aðardag. A kirkjuþingi, sem lialdið
var í Niceu árið 435 var tekin upp
sú regla, sem studdist við eldri
venjur, að páskar skyldu haldnir á
íyrsta sunnudegi eftir fullt tungl
eftir vorjafudægur, og geta þeir því
verið í fyr.sta lagi 22. marz, en í síð
asta lagi 25. apríl. Hins vegar eru
jólin ntiðuð við ákveðinn mánaðar
dag, og virðist ekki óeðlilegt, að
svo sé og með páskana.
Tillagan felld árið 1949.
Mál þetta liefur verið til athug-
unar hjá Sameinuðu þjóðunum, en
hin mörgu viðfangsefni þeirra lial'a
tafið mjög fyrir afgxeiðslu þess, og
hinn 21. sept. 1949 var tillaga um
að taka upp nýtt, endurbætt tíma-
tal í ársbyrjun 1951 felld í Alls-
herjarnefnd Sameinuðu þjóðanna
með 4 jöfnum atkvæðum. Við at-
kvæðagreiðsluna greiddu Chile,
Kanada, Kína og Venezuela atkv.
með tillögunni. Atkvæði gegn til-
lögunni greiddu Handaríkin, Bret-
land, Danmörk og Filippseyjar, en
hjá sátu Brazilía, Pakistan, Pólland
og Sovét-Rússland. Frakkland og
Grikkland voru fjarverandi. Þessi
úrslit urðu til þess, að orðið heíur
að slá á frest upptöku hins íyrir-
hugaða, endurbætta tímatals fram
til sunnudagsins 1. jan. 1956, en
þann dág falla saman núverandi
tímatal og hið endurbætta.
Frá Cæsar til Gregoriusar.
Tímatal það, sem við búurii við
í dag, er í aðalatriðum upp tekið
árið 45 f. Kr., að tilhlutun Júlíusar
Cæsars. 1 tímatali Cæsars eru 31 og
30 dagar í mánuðunum á víxl, að
undanskildum febrúar, sem ekki
Áð tilhlutan Sameinuðu þjóðanna
liggja nii fyrir tillögur um endur-
bætur á núverandi tímatali
liafði 30'daga nema á hlaupárum.
Oldungadeildin í Róm, sem koma
vildi sér í mjúkinn hjá Agústusi
keisara með því að nefna einn 31
dags mánuð í höfuð honum, bætti
éiriúm degi við mánuð þaiin, sérii
nú er nefndur ágústmánuður, og
var það gert á kostnað febrúarmán-
iðar, sem við það varð ekki nema
28 dagar. Til þess að endurbæta
tímatalið, l'ékk Cæsar lánaðan
stærðfræðing hjá Cleopötru hinni
egypzku, og varð Sosigenes frá Alex-
andrfu fyrir valinu. Við þá endur-
bót, sem Cæsar gcrði á tímatalinu
samkvæmt tillögum Sosigenesar, var
ákvcðið, að hlaupár skyldi vera
fjórða livert ár. Eftir að Cæsar hafði
verið myrtur, tóku háprestarnir við
örzlu tímatalsins, en höfðu lilaup-
ár þriðja hvert ár. Agústus keisari
leiðrétti þetta 37 árum síðar með
því að íella niður 3 hlaupár. í ár-
inu eru ekki nákvæmlega 3651/4
dagur eða 365.25, heldur eru þeir
365.2422. Mismunurinn er 11 mín-
útur og 14 sekúndur á ári. Skekkja
sú, sem Jretta veldur á tímatalinu,
ldeðst upp og var á sextándu öld
orðin Jiað mikil, að vorjafndægur
voru Jrá þann 11: marz í stað Jress
21. marz. Til þess að leiðrétta
skekkju Jressa, úrskurðaði Gregorius
páfi XIII árið 1582, að 5. október
Jtess árs skyldi teljast 15. október.
Og Jrar sent tímatal Cæsars hafði
of mörg.hlaupár, — fjórða hvert ár
— úrskurðaði Gregorius, að alda-
mótaárin skyldu ekki vera hlaupár
nema þau, sem deila mætti 400
upp í. Með Jressari endurbót varð
tfmatalsskekkjan mun minni en
áður, en nemur Jió einuni degi á
um það bil 4000 árum.
Þetta endurbætta tímatal, sem
oft er kallað hinn nýi stfll, eða Gre-
goríusar tímatal, hefur síðan verið
tekið upp hjá öllum siðuðum þjóð-
um. Framan af gekk það þó mjög
dræmt, einkum af trúarlegum á-
stæðum. Hirin nýi stíll kom fram
skömmu eftir siðaskiptin og mætti
harðvítugri andstöðu mótmælenda
og eins af hálfu grísk-kaþólskra
manna. í Danmörku og einnig hér
á lancli var liann tekinn upp árið
1700, og sömuleiðis í Noregi, Þýzka-
landi og Hollandi, en mun síðar
víða annars staðar, t. d. árið 1753 f
Svíþjóð, Bretlandi og Bandaríkjun-
urn, sem Jrá voru brezk nýlenda,
árið 1873 í Japan og ekki fyrr en
árið 1918 í Rússlandi.
Gregoríusartímatalið, með hinum
mislöngu mánuðum og mörgu
breytingum írá ári til árs, hefur
reynzt óhentugt fyrir iðnað, við-
skipti, samgöngur, skólahald o. s.
frv., og ylirleitt alls staðar, Jiar sent
þarf að gera áætlanir nokkuð fram
í tímann.
Hið nýja tímatal.
í })ví endurbætta tímatali, sem
riú eru komnar fillögur um að taka
upp, er gert ráð fyrir fjórum árs-
fjórðungum öllum jafn löngum, 13
vikur. Hver ársfjórðungur byrjar á
sunnudegi. í hverjum mánuði eru
26 virkir dagar, auk sunnudaga. í
lyrsta mánuði livers ársfjórðungs
eru fimm sunnudagar, aðrir mán-
uðir hafa fjóra sunnudaga. Helgi-
dagar eru fast ákveðnir, og ber þá
upp á saina dag ár hvert, og er Jiað
til mikilla Jiæginda við áætlanagerð
auk þess sem dagatöl verða ekki
lengur bundin við ákveðin ár.
í tfmatali þessu, sem kalla mætti
tímatal Samcinuðu þjóðanna, eru
364 töluscttir dagar, og svipar því
í Jiví efni-til tímatals íornmanna,
eftir að Þorsteinn surtur hafði end-
urbætt Jiað samkvæmt ósk Alþingis
árið 960, og skyldu vera 52 vikur í
árinu, ank sumaraukans, er svo
stæði á. 365; dagurinn, sem nefna
skal_S.Þ.-dag desembers, kertiur A
milli 30. desember og 1. janúar og
á yð veíá állshérjar frídagur, sér-
stakdega tileinkaðujf alheimsfriði og
einingu.
I -t> .A.iH'
Þegar lilaupár eru, er bætt við
degi, S.Þ.-degi t júní, á mánaða-
mótunum mili 30. júrií og d't júlí,
og eiga Jiað einiiig aö verá allsherjar
frídagar, svo að Jiarija vófðyjynnig
tveir frídagar í röð: Fer hér á éftir
tafla, sem sýnir, hvérnig tímatalið
cr íyrirhugáð: ' .
F Y R S T I
JANÚAR
'A'RSF.J O R Ð U N G U R
F E B R Ú A R L , 'L M A R Z ^
S M Þ M F F LiS M Þ M F I L S M Þ M F 1- 1.
1 2 3 4 5 6 7: 12 3 4; 12
8 9 10 11 12 13 141 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 ] 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14' 15 16
22 23 24 25 26 27 2849 20 21 22 23 24 25 17 18 19.20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 j24,25 26 27 28 29 30
A N N A R A R S F J O R 'Ð U N G U R
APR í L j M A t
S M Þ M F F L|S M Þ M F. .F L.
1 2 3 4 5 6 7 1 2 -. 3 • 4
8 9 10 11 12 13 14 j 5 6 7 8 9 10 11
15 16 17 18 19 20 2142 13 14 15 16 17 4.8
JÚNÍ
S, M. Þ, M, F, F , L
1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 .11 42 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 2849 20 21 22 23 24,2547 18 49 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 - ■■■• ; 24 254Í6 27:28 29 30
. .1 **SÞ
Þ R 1 Ð J I
[ Ú LÍ
S M Þ M F F L
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31
A R S F J O R Ð"U N G U R
Á GÚ S .T I S E P T E M B 1. R
S. M Þ M F fITÍS M 1» M F F 1.
1 2 3 4Í 12
5 6 7 8 940 11 3 4,5 6 7 8 9
12 13 14 15 46 17 1840 11 12 13,14 15 46
19 20 21 22 23 21 25 17 18 19 20 21 22 23
! 2-4 25,26 27 28 29 30
F J O R Ð I
O Ií T Ó B E R |
A R S F J O R Ð U' N G U R ,, ,., ,
N Ó V E M n 1 R I) F.;S E M B F. R
M Þ
2 3
M
4
F F L
6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
S M Þ
6 7
F F L ;
2 3 4
9 10 11
S. M Þ M F F. L
1 2
3 4 5 6 7 8 9
12 13 14 15 46 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 2849 20 21 22 23 24 25 17 18 49 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
I *SÞ
Ársloka-frídagur, SÞ-dagur desembers
kemur á eítir 30. des. ár hvert.
(365. dagur ársins),
Hlaupársfrídagur, SÞ-dagur júní, kemur á eftir 30.
ár, sem eru hlaupár.
jnni
Akureyringar sigruðu
Siglfirðinga í bridge-
keppn.
Hin árlega keppni Akureyr-
inga og Siglfirðinga í bridge
fór að þessu sinni fram í Siglu-
firði 21. og 22. þ. m. og urðu
úrslit þau, að Akureyringar
sigruðu með 5'4 vinning gegn
3Ú2 vinning. Er þetta í fyrsta
sinn sem Akureyringar sigra
er þeir sækja Siglfirðinga
heim. I liði Bridgefélags Ak-
ureyrar voru þessar sveitir:
Sveit Halldórs Helgasonar,
sveit Karls Friðrikssonar, 2
mcnn úr sveit Svavars Zóphon-
íassonar og 2 memi úr sveit
Agnars Jörgenssonar.
II llllllIIItIIM
1 Stjórnmálanámskeið f
| F. U. F. |
= Ollum ungum Framsókn- |
I armönnum á Akureyri og í i
1 nærliggjandi héruðum er |
I hehnil þátttaka, hvort sem i
\ þeir eru félagsbundnir eða f
l ekki. =
E S
\ Námskeiðið fer fram á þess- |
f um tímum: |
i Sunnud. 1. apríl kl. 1.30 e. h. |
i Mánud. 2. apríl kl. 8.30 e. h. f
f Þriðjud. 3. apríl kl. 8.30 e. h. i
i Miðv.d. 4. apríl kl. 8.30 e. h. |
i Fimmtud. 5. apr. kl. 8.30 e. h. i
i Laugard. 7. apr. kl. 5 e. h. f
f Námskeiðið verður haldið á f
skrifstofu Framsóknarfélag- \
\ anna, Hafnarstræti 93, Akur- §
i eyri. |
\ Sendið þátttökutilkynningu f
f til skrifstofunnar, sími 1443. i
Alllangt er liðið, síðan fyrstu til-
lögurnar um endurbætt tímatal
komu fram. Árið 1834 kom ítalski
munkuriun Marco Mastrofini íram
með tilliigu um 12 mánaða tímatal
með 364 dögum og Jieim 365. bætt
við í lok ársins, og kæmu [)á tveir
frídagar í röð.
Ýmsar tillögur hafa einnig komið
fram um að liafa mánuðiná Jirettán,
en Jieim licfur verið hafnað, og eru
menn ásáttir um, að heppilegasta
lausnin.yerði tímatal Jiað, sem lýst
hefur verið hér að íraman. Ef Sam-
einuðu þjóðirnar samjiykktu bráð-
lega að taka upp þetta tímatal, væri
rúmur tími til þess að undirbúa
gildistöku Jiess, sem ætti að verða
sunnudaginn 1. janúar 1956.
S. Þ.
ÝMISLEGT FRÁ BÆJARSTJÓRN
BÆJARFÓGETI hefur skrifað bæjarstjórninhi' og bendir hann
þar á, að mjög bresti á að fasteignir séu greinilega merktar með nöfn
um eða götuheitum, og bendir sérstaklega á fasteignir við Skipagötu,
Kaupvangsstræti, Sjávargötu, Gleráreyrar, ennfi'emur erfðafestu-
lönd. Bæjarstjórn samþ. að fela verkfræðingi og byggignafulltrúa
málið til úrbóta. Þess má geta í þessu sambandi, að fyrir 2—3 árum
vakti Dagur athygli á þessu og benti á nauðsyn úrbóta. En hraðinn
á þeim er ekki meiri en þetta.
BÚIÐ ER AÐ gera uppdrátt af fyrirkomulagi Eiðsvallar á Öddeyri.
Bæjarstjórn hefur samþykkt hann og heimilað garðyrkjuráðunaut
að hefja framkvæmdir.
i miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
1111111111111111111111111
Frá Húsavík
Barnaverndarfél. Húsavíkur hélt
fyrsta ársfund sinn 4. Ji. m. í Húsa-
víkurkirkju. Jóhannes Guðmunds-
son, kennari, flutti erindi á fund-
inum. Nokkrar umræður urðu að
loknu erindinu.
í stjórn félagsins. voru kosnir: sr.
Friðrik A. Friðriksson (formaður),
frú Þuríður Hermannsdóttir (gjald-
keri), Sigurður Gunnarsson, skóla-
stjóri (ritari), en meðstjórnendúr
Axel Benediktsson, skólastjóri, og
Páll Kristjánsson, skrifstolumaður.
í janúar sl. hélt félagið opinber-
an funcl í Húsavíkurkirkju. Flutti
Sigurður Gunnarsson, skólastjóri,
erindi, Axel Benediktsson, skólastj.,
las upp kvæði, og Kirkjukór Húsa-
víkur söng nokkur lög. Umræður
urðu að erindinu loknu.
Barnaverndarfélag Húsavíkur var
stofnað 15. okt. sl. fyrir áeggjan dr.
Matthíasar Jónassonar, sem var við-
staddur stoínunina og flutti merki-
legt erindi.
Sunnudaginn 11. Ji. m. hélt
Kirkjukór Húsavíkur opinberan
samsöng í Húsavíkurkirkju. Á siing-
skránni voru 12 lög eítir innlenda
og útlenda tónsmiði. Þrátt fyrir
mjög óhagstætt veður ,var aðsókn
allgóð, og hlaut kórinn ágætar mót-
tökur. Varð hann að endurtaka
mörg lögin.
Kórinn ráðgerir að endurtaka
samsönginn á sumardaginn fyrsta.