Dagur - 29.03.1951, Page 10

10
DAGUR
Fimmtudaginn 29. marz 1951
V:
í)
Ungur eg var
Saga eftir Ralph Moody
8. DAGUR.
(Framhald).
Eftir hálftíma var orðið kalt í
fjallaskarðinu, og eg var alls ekki
viss um, að eg væri á réttri leið,
hvort Léttfeti hefði bent á þenn-
an stíg eða hinn. Mér fannst að
ef eg væri bara kominn aftur í
hlöðuna okkar, þó ekki væri
nema andartak, mundi eg sjá
leiðina fyrir mér, en það var nú
tkki hægt og eg renndi mér af
baki og hallaði mér upp að kletta
vegg og þar rann mér í brjóst.
Léttfeti hafði bent á stíginn eins
og hann lægi upp bratta hæð, en
sveigði síðan eilítið til hægri. Eg
klifraði á bak hryssunni á ný og
sló í. Við komum að snarbrattri
brekku, og þegar hryssan sveigði
fyrir dranga í brekkubrúninni,
kvíslaðist stígurinn. Aðalstígur-
inn var beint áfram, en óljós stíg-
ur lá í milli klettanna til hægri.
Eg sneri' hryssunni á hliðarstíg-
inn. Rökkur var nú að síga yfir
og eg óttaðist að eg mundi lenda
í næturmyrkri áður en eg kæm-
ist á leiðarenda. í myrkrinu gat
vel svo farið, að við Fanny hröp-
uðum í gjá, því að hættur voru
margar á báða bóga. Við vorum
að nálgast brúnina, þegar ógur-
legt vein kvað við og bergmálaði
lengi í klettunum. Hjartað í mér
hætti að slá andartak, kaldur
sviti spratt út um mig allan.
Hryssunni hefur líklega verið
eitthvað svipað innanbrjósts og
mér, því að hún nötraði og skalf
og vildi helzt ekki halda lengra.
Þótt eg hefði aldrei heyrt í
úlfi á ævinni, var eg samt viss
um að þetta hefði verið skógar-
úlfur. Eg barði hælunum í síð-
urnar á Fanny og hún tók undir
sig mikið stökk og hentist upp á
brúnina, rétt eins og úlfurinn
væri að bíta hæla hennar. Það
gerði ekki betur en eg sæti í
hnakknum, svo mikið gekk á.
Það var meira en hálfrokkið
þegar Fanny hentist inn í dálítið
rjóður og þar var eins og stígur-
inn endaði. Eg kippti í tauminn
og stöðvaði hana í miðju rjóðr-
inu. Við skulfum bæði, en ekk-
ert hljóð heyrðist nema andar-
dráttur okkar.
Eg hugsaði ekki einu sinni
um það, sem eg var að gera,
heldur hrópaði af öllum lífs og
sálarkröftum: „Léttfeti, Létt-
feti!“ Andartaki síðar kom grátt,
úfið höfuð í ljós í milli trjánna
og Mr. Thompson svaraði: „Nei,
ert þú þarna karlinn."
. Mamma kunni kvæðið um hin
gullnu hlið himnaríkis, og ljósið,
sem skein út um kofadyrnar í
rjóðurhorninu, minnti mig ein-
mitt á það.
Thompson bauð mér að stíga af
baki og koma inn í kofann, en
Fanny vildi hann sleppa inn í
gerðið. Eg var ófús að skilja við
hana og spurði hvort úlfurinn
mundi ekki granda henni. En
Thompson gamli hló bara og
sagði, að úlfa hefðu þeir ekki séð
þar um slóðir í ,mörg ár, nema
tamda úlfinn hans Léttfeta, sem
ævinlega ýlfraði og veinaði þeg-
ar ókunnuga bæri 'að garði.
Inni í kofanum voru nær engin
húsgögn, og ekki voru gluggar á
honum.
Léttfeti sat við eldinn og hallaði
sér upp að vegg. Hann sagði ekki
orð þegar eg settist hjá honum,
en hann lagði hendina þrisvar á
hnéð á mér, eins og hann hafði
gert í hlöðunni, þegar hann kall-
aði mig „vin“. Eg sýndi honum
með bendingum hvernig Bill lægi
fárveikur á hlöðugólfinu, og
hvernig hann berði höfðinu í sí-
fellu við gólfið og að hann ætti
erfitt með andardráttinn.
En þá kom Thompson gamli
inn og tók gaffla ög diska ofan af
Fáheyrt líknarstarf.
Nú þegar snjónum hleður niður
dag eftir dag, og óveðrin geysa
yfir láð og lög, verður manni á á
morgnana, þegar maður opnar
augun, að gægjast út um glugg-
ann og gá að, hvort ekki sé kom-
in veðurfarsbreyting til hins
betra, en alltaf eða langoftast er
sama sjónin sem við blasir:
Mugga, mugga eða skafrenning-
ur. í gegnum moldviðrið sjáum
við svo grilla í hópa af veslings
sambýlingunurp litlu, snjótittl-
ingunum, sem fljúga frá einu
húsinu til annars. Þeir tylla sér, á
þökin og sitja þar þögulir dálitla
stund, en leggja svo af stað aftur
út í sortann, því að hungrið og
kuldinn sverfa að. — Þegar eg sé
þetta, kemur alltaf upp í huga
mínum atburðir, sem áttu sér
stað fyrir 85 árum, eða nánar til-
tekið veturinn 1866. — Sá vetur
var afar harður og snjóasamur,
svo að allt ætlaði í kaf. Hafís var
þá við land og frost því oft mikil.
— Þá bjuggu í Hleiðargarði afi
minn og amma — Ólafur Guð-
mundsson frá Rauðhúsum og
Þorbjörg Jónsdóttir frá Litladal.'
— Þegar harðna tók um, settist
stór hópur snjótittlinga við bæ-
inn, og tveir hrafnar héldu þar til
að staðaldri. Lét amma mín bera
út handa þeim tvisvar á dag alls
konar úrgang úr matnum, þótt
henni reyndar væri í nöp við þá,
af því að þeir höfðu það til að
leggjast á lömbin hennar um
sauðburðinn. Urðu krummarnir
fljótt svo gæfir, að oft lá nærri að
mætti taka þá með höndunum. —
Auk matarleyfanna fengu þeir
oft ábæti, en það voru músa-
skrokkar. Þennan harða vetur
var mikil'l músagangúr, eins og
oft vill verða í harðindum, því að
þá leita haga- og fjallamýs til
bæja sér til bjargræðis. — Á
heimilinu var stór og sterkur
köttur, sem var hinn mesti víga-
köttur og drap hann þær hrönn-
um saman, en gat ekki torgað
öllu því kjöti, er honum áskotn-
aðist, og lágu því mýsnar óétnar
hér og þar í bænum. — Amma
mín lét týna skrokkana saman og
kasta þeim út til krummanna. —
Þótti heimafólki oft gaman að sjá
hillu og jós einhverri kjötkássu
upp á diskana. Mér smakkaðist
hún vel, en þegar Léttfeti sagði:
„þefdýr — gott,“ hélt eg að mér
mundi verða óglatt, en það bless-
aðist allt saman.
Eg man nú ógerla heimferðina
um nóttina. Eitt andartak fannst
mér eg hlusta á hófadyninn í
myrkrinu, en á því næsta var
Thompson að lyfta mér í fang
mömmu heima á hlaðinu, og
mamma var grátandi.
Og loks kom pabbi og settist á
rúmstokkkinn hjá mér. Hann
hélt í hendina á mér og sagði, að
það hefði verið hugsunarlaust af
mér að gera mömmu mína svona
hrædda. Eg man ekki til þess að
pabbi hefði kysst mig áður, en
þegar hann hafði lokið ræðu
sinni, beygði hann sig yfir mig
og kyssti mig á ennið. Eg vakn-
aði ekki fyrr en komið var fram
á dag. Þá voru þeir Thompson og
Indíáninn allir á bak og burt, en
Bill var risinn upp og farinn að
kroppa smáragras á túninu.
—o—
Við pabbi vorum í tvær vikur
í heyskap hjá Fred Aultland.
Pabbi gerði allt sem gera þurfti,
en eg flutti heyband heim á hest-
inum. Síðasta kvöldið bauð Fred
okkur heim og þar tók hann fram
er þeir hámuðu þá í sig. Stundum
stóð í þeim, einkum ef skrokk-
arnir voru farnir að frjósa, og
gekk þá mikið á fyrir þeim, en
ævinlega höfðu þeir þá niður á
endanum. Er fram liðu stundir
gjörðust þeir mjög heimaríkir
og sló þá oft í grimmilega bar-
daga. Einu sinni varð annar
þeirra fyrir illri og óvæntri árás.
Voru þeir þá að grúska eitthvað
í matarleyfum við fjóshauginn og
uggðu ekki að sér. Sá kisi, sem
var hinn mesti fullhugi, þá færi
á þeim og réðist umsvifalaust á
annan þeirra. Krækti hann klón-
um í bak honum, en hefur víst
ekki haft tíma til að bíta, því að
krummi brá hart við og flaug í
háa loft. Mun kisa víst ekki hafa
litist á að fara langt loftleiðis, og
sleppti því tökunum og dundraði
niður. — Sögðu þeir, er á horfðu,
að marga hringi hefði hann farið
í loftinu, áður en hann kom nið-
ur, en á lappirnar kom hann samt,
en var all dasaður og daufur í
dálkinn. Mun mjúkur snjórinn
hafa hlíft honum frá meiðslum
eða bana. — Ekki varð þess vart,
að hann legði aftur til atlögu við
krummana.
Þetta var nú dálítill útúrdúr,
en aðaltilgangur frásagnar þess-
arar var að segja frá því, hvernig
amma mín fór að því að bjarga
frá hungri og dauða litlu vinun-
um sínum, snjótittlingunum, sem
leituðu hjálpar hennar, með því
að setjast að við bæ hennar, þeg-
ar þeir voru illa staddir og áttu
sér engin eða fá bjargráð.
Þegar líða tók á Góu fóru
smátt og smátt að finnast dauðir
og hálfdauðir snjótittlingar við
bæinn. Væru þeir með lífsmarki
reyndi amma að lífga þá við, en
það vildi ekki takast, og drápust
þeir allir. — Svo voru þeir
magrir, að varla fannst holdtóra
á þeim. Olli þetta henni mikillar
áhyggju, því að vænt þótti henni
um litlu fuglana og vildi hjálpa
þeim ef mögulegt væri. — Beðið
hafði hún heimamenn, sem önn-
uðust fjár- og gripahirðingu, að
láta moð og salla úr görðum út.
pappír, blek og penna. Hann
spurði mig, hvort eg vildi fá jnitt
kaup í sérstakri ávísun, eða hvort
hann ætti að skrifa eina ávísun
fyrir okkur pabba báða. Eg ósk-
aði að ávísunin yrði svo stór að
við gætum keypt okkur kú, og eg
var stoltur af því að mitt kaup
skyldi lagt við kaup pabba, og eg
sagði því, að hann skyldi bara
skrifa eina ávísun. Hann leit á
pabba og sagði síðan: „Jæja þá,
Charlie, og hef það þá slétta upp-
hæð. Mér reiknast svo til að
drengurinn eigi að fá helmingi
hærra kaup en Liza Corcoran
borgaði honum, og þú vannst á
við tvo í heyskapnum. Mundir
þú vera ánægður með 50 dali?“
Eg var svo æstur, að eg heyrði
ekki hverju pabbi svaraði og
hann varð að ýta við mér til þess
að minna mig á að þakka fyrir
mig.
Pabbi var alveg eins áfjáður að
hraða sér heim og sýna mömmu
tékkinn og eg var. Hann gekk
svo liratt, að eg átti fullt í fangi
að fylgjast með honum og varð
alltaf að hlaupa annað slagið. En
þegar hann tók eftir því, beygði
hann sig niður og tók mig á há-
hest. Mér hafði alltaf þótt gaman
að því héi' áður fyrr, er pabbi tók
mig á háhest, og við vorum nú
Gerðu þeir það að vísuýen sögðu
það til lítils eða einkis. því að
stormur og fárviðri feykti því
víðs vegar, og skafrenningurinn
færði allt í kaf. — Tók nú gamla
konan að athuga málið vandlega
og leita bjargráða. — Það þóttist
hún sjá, að héldust harðindin
áfram enn um nokkurt skeið,
mundu þeir flestir eða allir far-
ast, og til þess gat hún ekki
hugsað. Henni varð það fljótt
ljóst, að eina örugga ráðið var að
handsama þá, færa þá inn í bæ-
inn, og hafa þá þar við góðan
kost, þar til batinn og blíðviðrið
kæmi. En hvernig mátti það
,verða? Það var nú þrautin
þyngri. Fuglarnir voru styggir
og varir um sig, meðan þeir enn
höfðu nokkurn þrótt, enda hafði
kisi gamli einatt gert óvænt
óhlaup á þá, en amma leysti
vandann. Hún átti 3 stór og djúp
trog, er hún lét mjólk setjast í á
sumrum eftir fráfærur. Sagði
hún heimamönnum að taka þau,
festa löng snæri í annan gafl
þeirra, reisa þau á hinn gaflinn og
hafa styttu við og iáta þau standa
þannig í snjónum. Síðan skyldi
borinn moðsalli að þeim og inn í
þau. — Heimamenn skildu svo
standa í bæjar- og skemmudyr-
um þar á hlaðinu og halda í
snærin. Þegar nú fuglarnir
kæmu og færu að leita í sallan-
um, áttu þeir að kippa eldsnöggt
í færið og steypa trogunum yfir
þá. Síðan kæmu fleiri til að
handsama þá. — Fyrsta tilraun
gafst svo vel, að um 20 fuglar
náðust. En vandinn var ekki
leystur að fullu með þessu. Hvar
átti svo að hafa þessa vesalinga,
svo að þeim gæti liðið sæmilega
og þeir gætu fitnoð og „bragg-
ast“ eftir hrakninginn? Gamla
konan réði líka fram úr þeim
vanda. Norðanvert við bæjardyr
var stofa, sem í þá daga var talið
gott hús. Var hún afþiljuð og
máluð. f henni voru geymd
helztu hirzlurnar og húsgögnin
sem til voru á heimilinu, svo sem
skatthol, kommóður, kistur o. fl.
Borð var þar og laglegir stólar. —
komnir svo langt frá Aultlands-
húsinu, að engin hætta var á að
nokkur sæi okkur, en samt var
eg ekkert ánægður yfir því að
vera á háhesti þetta kvöld af ein-
hverjum ástæðum. Það var ein-
hvern veginn ekki rétt að vera
borinn á bakinu þegar við vor-
um á leið heim með ávísunina,
sem eg hafði hjálpað til að vinna
fyrir. Og pabbi skildi hvernig
mér var innanbrjósts og hann
setti mig niður nær strax og
hægði á sér svo, að mér veittist
auðvelt að ganga með honum.
Og hann lofaði mér að hafa ávís-
unina í vasanum og afhenda
mömmu hana heima.
(Framhald).
Eldri-dansa-klúbbur
heldur síðasta dansleik sinn
á þessum vetri, í Lóni, næst-
komandi laugardag, 31. þ.
m. Hefst kl. 10 e. h. Sungn-
ar verða gamanvísur.
Eyrnalokkur
fundinn.
Vitjist í Eyrarveg 19.
Lét hún taka borðið, stólana og
margt fleira lauslegt og koma
fyrir á öðrum stöðum. Síðan var
moði og sajla dreyft um gólfið
ásamt brauðmylsnu og fuglarnir
svo settir þarna inn jafnótt og
þeir veiddust. Var veiðinni hald-
igð áfram þegar veður leyfði, þar
til allur hópurinn var handsam-
aður og voru þeir þá orðnir yfir
80. Amma mín hirti svo alla
hjörðina. Sópaði gólfið á hverj-
um degi og dreifði nýjum salla á
það og braúðmylsnu. Gekk þetta
starf allt að óskum ,og urðu fugl-
arnir fljótt spakir og hreyfðu sig
lítið, er hún kom inn til þeirra,
aðeins fyrstu dagana voru þeir
hræddir og þá allmikill „ys og
þys“ í stofunni.
Það var eitt kvöld nær hátta-
tíma, að gamla konan þurfti ein-
hverra erinda inn í stofua. Bar
hún ljós með sér. Er inn kom sá
hún sér til undrunar, að enginn
fugl var þar inni. Datt henni í
hug að rúða hefði fokið úr glugga
og vinirnir hennar litlu hefðu
farið þar út og væru nú aftur
komnir í hríðina og snjóinn. —•
Hún gekk því að gluggunum, en
þar var allt með kyrrum kjörum.
Vissi hún ekki hverju þetta
sjEtti. Fór hún nu að athuga allt
betur, og sá þá á vænginn á ein-
um fuglinum við endann á einni
kistunni sem inni var. Lýsti hún
þá upp fyrir kistuna, og sá þá að
þarna sátu þeir hlið við hlið og
hjúfruðu sig hver að öðrum, ekki
rótuðu þeir sér, þótt ljósbirtan
félli á þá og hélt hún þeir hefðu
allir steinsofið. Hún lýsti nú á
bak við hin húsgögnin og þá þar
hið sáma. Talaði hún oft um það
síðar, hvað sér hefði fundist þetta
skrítið.
Fullan mánuð geysuðu hríð-
arnar og óveðrin, en á meðán
döfnuðu þeir litlu vel inni í stof-
unni og urðu bústnir og pattara-
legir og virtust una vel hag sín-
um. — Og svo kom vorið og
blíðan og snjórinn hvarf. — Þá
opnaði gamla konan einn daginn
stofugluggana og hleypti öllum
fósturbörnunum út. — Fögnuð-
inum, sem þá ríkti hjá þeim,
sagðist hún aldrei gleyma.
Þættir eftir Hannes frá Hleiðargarði