Dagur - 10.03.1954, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 10. marz 1954
Þorsteinn Þorsteinsson
sjúkrasamlagsgjaltlkeri
MINNINGARORÐ
Fimmtudaginn 4. þ. m. var Þor-
steinn Þorsteinsson, sjúkrasam-
lagsgjaldkeri og framkvæmdastj.
FerSafélags Akureyrar til moldar
borinn bér á Akure.vri.
Hann andaðist 25. febrúar s.l.
Þorsteinn hafði fyrir nokkru
kennt þess sjúkdóms, er leiddi
hann til bana, og ágerðist sjúk-
dómur þessi svo skjótt, að Þor-
steinn ákvað að leita til Reykja-
víkur, ef þar væri einhverja bót
að finna — en sú för var aldrei
farin — önnur för var honum
ætluð, og í hana lagði hann árla
morguns, án hiks eða aðdrag-
anda, líkt og hans var vandi.
Þorsteinn Þorsteinsson var
fæddur að Engimýri í Oxnadal
12. marz árið 1890. Foreldrar
hans voru hjónin Friðrika Jóns-
dóttir og Þorsteinn Jónasson
bóndi þar. Sá Þorsteinn var al-
bróðir Jóns Jónassonar, óðals-
bónda að Flugumýri í Blöndu-
hlíð, og Kristjáns föður Vestur-
íslendinganna Friðriks og Aðal-
steins, sem fyrir skömmu ánafn-
aði Eyfirðingum gjöf, sem kunn-
ugt er. Þorsteinn var yngstur níu
systkina og mun því ekki hafa
verið alinn upp við allsnægtir,
og ungur missti hann föður sinn.
Oll komust þau systkinin til
manns, fluttust tvær systurnar
ungar til Vesturheims, en hin
systkinin hafa verið búsett hér í
Eyjafirði og á Húsavík. Stendur
nú þegar stór ættbogi frá Þor-
steini bónda á Engimýri af mætu
og dugmiklu fólki.
Eftir að Þorsteinn missti föður
síns við, vistaðist hann hjá skyld-
mennum sínum í Öxnadal. En
snemma óx með Þorsteini löng-
unin til þess að kanna nýjar leið-
ir og kynnast nýjum háttum, og
vart hefur hann slitið barnsskón-
um, þegar hann hleypir heima-
draganum og ræðst til náms að
Ljósavatni, en þá var þar ung-
lingaskóli. Árið eftir, 1906, sezt
hann í búnaðarskólann á Hólum,
þá aðeins 16 ára gamall. Mun
hann hafa verið yngsti nemandi
þeirrar bekksagnar. Sigurður
Sigurðsson, búnaðarmálastjóri,
var þá skólastjóri á Hólum, en
hann var eins og kunnugt er
merkur búnaðarfrömuður. Kynni
Þorsteins af honum og námið á
Hólum hefur verið veganesti, er
entist Þórsteini lengi, og segir
mér svo hugur, að búskapur og
ræktun hafi allt frá því, verið
eitt af aðal-hugðarmálum Þor-
steins. Einmitt á þessum árum
stóð Sigurður að því að koma á
fót gróðrarstöð Ræktunarfélags
Norðurlands hér við Akureyri,
og mun Þorsteinn hafa lagt þar
hönd að verki. Að loknu nám-i
beitti Þorsteinn sér fyrir breytt-
um búnaðarháttum í sveit sinni,
fékkst hann þar manna fyrstur
við plægingar og hvatti til garð-
ræktar, sem menn voru vantrú-
aðir á að væri til arðs' eða nytja;
Árið 1910 gekk Þorsteinn að
eiga eftirlifandi kónu sína, Ás-
dísi Þorsteinsdóttur, alsystur
Sigtryggs Þorsteinssonar, form.
Sjúkrasamlags Akureyrar. En
þau systkin eru sonarbörn Þor-
steins Hallgrímssonar bónda að
Hvassafelli, er var albróðir Jón-
asar Hallgrímssonar skáMs. Ás-
dís er greind og dugmikil kona,
sem hún á kyn til. Reistu þau
Þorsteinn bú að Neðstalandi í
Öxnadal. Þar bjuggu þau í fjög-
ur ár. Er þau hjón fluttu frá
Neðstalandi, var það ætlun þeirra
að búa áfram í sveit, en vegna
óviðráðanlegra atvika settust þau
að á Akureyri og hafa búið þar
síðan. Á Akureyri stundaði Þor-
steinn fyrst daglaunavinnu og
var annálaður afkastamaður.
Hann tók strax drjúgan þátt í
félagslífi bæjarins og var kosinn
í bæjarstjórn 1919—1923 og síð-
an aftur 1934—38 og 1938—1942.
Á fyrstu árum sínum hér,
stofnaði Þorsteinn ásamt fleirum
garðræktarfélag, er starfaði á
samvinnugrundvelli, en sú til-
raun átti við marga örðugleika
að etja og varð ekki langlíf. Þor-
steinn var um langt skeið í stjórn
Verkamannafélags Akureyrar,
sem gjaldkeri þess eða formaður,
og þótti þá manna lagnastur við
að fara með mál félagsins og firra
vandræðum, þegar í odda skarst.
Þorsteinn var ungmennafélagi
heima í sveit sinni og tók brátt
mjög virkan þátt í starfsemi þess
félagsskapar hér, á meðan það
stóð með mestum blóma. Hann
var m. a. í stjórn Ungmennasam-
bands Eyjafjarðar um áratug.
Hann var einnig mjög áhugasam-
ur þátttakandi í starfsemi templ-
ara og fór um eitt skeið nokkrar
fyrii'lestraferðir á vegum þess
félagsskapar.
Þorsteinn réðist til Kaupfélags
Eyfirðinga árið 1820 og var starfs-
maður þess til 1928. Munu mar'g-
ir minnast hans fró þeim árum
vegna hjálpsemi hans og lipurð-
ar í starfi. Þorsteinn var alla tíð
mikill samvinnumaður og átti
hin síðari ár sæti í deildarstjóm
Akureyrardeildar K. E. A.
Frá 1928 til 1938 vann Þor-
steinn ýmis störf hér í bæ, oft
sem verkstjóri, m. a. stjórnaði
hann verki við leiðsluna á heita
vatninu úr Glerárgili í sundlaug
bæjarins. Það vei'k var mikið
unnið í sjálfboðavinnu og krafð-
ist því sérstakrar áx-vekni verk-
stjói’ans, sem heldur ekki bx'ást,
enda var þetta verk brennandi
áhugamál Þorsteins eins og öll
önnur menningarmál. Það lýsir
Þorsteini nokkuð, að þegar þessu
verki var lokið, hóf hann að
nema sund 44 ára gamall og varð
vel sjálfbjarga. Á þessu áx-abili
var hann oft fylgdai'maður út-
lendinga, er ferðuðust í'íðandi um
óbyggðir landsins, og fórst hon-
um það vel úr hendi, enda var
hann ágætur hestamaður og svo
ratvís og athugull, að af bar, eins
og síðar mun nánar getið. Sumir
þessara útlendinga hafa getið
hans í bókum, sem afbragðs
ferðafélaga og manns, er þeir
minntust ætíð síðan
Áður en sjúkrasamlög voru
lögboðin stai'faði hér í bæ sjúki'a-
samlag, er bæjarbúar, sem áhuga
höfðu fyrir sameiginlegum
sjúkrati-yggingum, stofnuðu og
í’áku sjálfir. Var Þorsteinn ötull
stuðningsmaður þess og meðlim-
ur. Hann var í fyrstu stjói’n
sjúkrasamlags þess, er nú stai’f-
ar. Árið 1938 var hann i’áðinn
innheimtumaður hjá samlaginu
og varð síðan, sem kunnugt er
gjaldkeri þess.
Þorsteinn var alla tíð áhuga-
maður um ferðalög, og eins og
áður er að vikið, annálaður
ferðamaður. Munu fáir eða engir
hafa vei’ið kunnugri en hann á
öræfum norðan jökla, og leiðir
þær, er hann hefur merkt og rutt
um þær slóðir, munu halda minn-
ingu hans á lofti um langa fram-
tíð, enda mun sá hópur stór orð-
inn, er notið hefur leiðsagnar
hans um byggðir og óbyggðir
þessa lands. Ef liættu bar að
höndum á öræfaleiðum, var jafn-
an fyi-st leitað til Þorsteins, og
brást þá aldrei kunnugleiki hans
og fyj'irhyggja, Lengst mun í
minnum hafður leiðangur hans á
Vatnajökul, þegar Geysisslysið
varð, enda tókst þá að bjax-ga átta
mönnum úr bi’áðri lífshættu.
Sjaldan mun heil þjóð hafa fylgzt
svo vel með fámennum hóp og
beðið þess heitai’, að honum fax’n-
aðist vel, en íslendingar i það
sinn, er þeir fylgdust með leið-
angri Þorsteins.
Þorsteinn var einn af stofnend-
um Fei’ðafélags Akureyrar, og í
ferðanefnd þess eða stjórn frá
upphafi. Mörg undanfai’in ár var
hann fi’amkvæmdastjói’i þess og
er hann var sextugur, var hann
tilnefndur fyrsti kjöi’félagi Fei’ða-
félags Akureyrar í heiðui’s- og
þakklætisskyni fyi’ir unnin störf.
Eitt af hugsjónamálum Þorsteins
var að leggja bílfæran veg suður
á hálendið upp úr Eyjafirði, og
opna þannig öx-æfin fyrir íbúa
þessa bæjar og héraðs. Þótt slíkt
væi’i af sumum talið óhugsandi,
þá tókst það, þótt mikið sé ógert,-
svo að vel sé. Sú ætlun Þorsteins
að i*yðja langan veg um hinar
verstu torfærur og byggja sælu-
hris á leiðarenda, án þess að hafa
til þess nokkui’t fjármagn. eða
nokkra tryggingu fyi’ir fjárhags-
■legri aðstoð, og að framkvæma
þetta, það lýsir bjartsýni og trú
hans á góð málefni. Þorsteinn var
einn af aðalhvatamönnum að
stofnun Flugbjörgunarsveitar
Akureyrar og í stjórn hennar frá
byrjun, enda hafði hann brenn-
andi áhuga fyrir slysavai’narmál-
um.
Þorsteini lánaðist ekki að verða
bóndi, eins og hugur hans stefndi
til í æsku ,en hann var alla tíð
ræktunarmaður í tvöfaldi’i mei’k-
ingu. Hann trúði á ræktun félags-
legi’a dyggða til hags fyrir land
og lýð, og hann vildi græða sveit-
ir landsins og klæða þær skógi.
Hann var einn ötulasti forystu-
maðurinn í Skógræktarfélagi
Eyjafjai’ðar, og síðan í Skógrækt-
arfélagi Akureyrar, eftir að sú
deild var stofnuð. Hann var lengi
í stjói-n Skógræktarfélagsins og
kosinn formaður Akureyi’ar-
deildai’innar á síðasta aðalfundi
hennar. Er óhætt að fullyrða, að
enginn hefur komið jafnmörgum
mönnum til þess að gerast virkir
skógi-æktai'menn hér í bænum
sem hann. Þorsteinn var einn af
hvatamönnum þess, að komið
yi’ði upp skógarlundi í Öxnadal
til minningar um Jónas Hall-
grímsson. Hann var í nefnd þeirri,
sem annaðist um Jónasaidund-
inn og manna ötulastur að vinna
fyrir það mál.
Eins og af framansögðu má
ráða, var Þorsteinn alla tíð mik-
ill hugsjóna- og félagshyggju-
maður, sem fórnaði sínum miklu
og góðu kröftum í þágu hugsjóna
sinna, án þess að ætlast til launa,
enda var hann aldrei auðUgur að
fé og óskaði þess. e.kki heldur. Af
hjartans auði var hann ríkur, og
kom það bezt fram í heimilislífi
hans. Kona hans hefur um ára-
tugaskeið búið við vanheilsu og
þui’ft stöðugrar umönnunar síð-
ustu tíu árin. Veit sá bez’ i ••
gleggst þekkir, hve vel Þorsteinn
reyndist henni í veikindum
hennar.
Þau hjónin Þoi’steinn og Ásdís
hafa síðan 1940 búið með einka-
syni sínum, Tryggva kennara og
Rakel Þórarinsdóttur konu hans
og börnum þeirra. Hafa þær
fjölskyldur jafnan vei’ið sem ein.
Er nú þeim öllum sár hax-mur
kveðinn við fi'áfall Þoi’steins.
Allir vinir þessa heimilis biðja
því blessunar nú, er það hefur
oi’ðið fyrir svo óbætanlegum
missi.
Þorsteinn las mikið um dulræn
og trúarleg efni og var alla tíð
bjartsýnn trumaður, sem treysti
á guðlega foi’sjón og handleiðslu,
bæði í þessu lífi og öðru.
Þoi’steinn var mikill þi-ekmað-
ur og heilsuhraustur fram undh’
xað síðasta, en hann var svo ó-
sérhlífinn og kapþsarnur við
vinnu og öll störf, cg sennilega
hefur hann oft á tíoum ofboðið
líkamskröftum sínum. Nokkru
fyrir andlátið kenndi hann
hjartabilunar, er ágerðist rnjög
ört, og tveim dögum fyrir andlát-
ið var honum ráðlagt að taka sér
algera hvíld fi-á störfum um tímá.
Síðasta daginn, sem hann lifði
fór hann um stund á vinnustað
sinn til þess að undirbúa þetta
frí sitt, og lét hann þá orð falla
í þá átt, að hans væri ef til vill
ekki von þangað aftur. Það fór
líka svo, því að eins og að framan
segir varð hann bráðkvaddur í
rúmi sínu að moi-gni fimmtu-
dagsins 25. febi-úar.
Hér að framan hafa vei’ið rakip
helztu æviati’íði Þófstéíns Þor-
steinssonai’, og má af þeim nokk-
uð ráða, hver maður Þorsteinn
var. En skýrast er saga Þorsteins
skráð í hugi samferðamanna
hans. Þeir minnast hans með
þökk sem mannsins. er árla reis
til þess að leggja leiðir og ryðja
brautir, og hafði oft afkastað
fullu dagsverki, þegar aðrir risu
úr í’ekkju.
Þorsteinn var langsýnn og vök-
ull, og ekkert sem var til nytja
og þjóðþrifa, var honum óvið-
komandi. Hann sá landið klætt
grænum skógi og frjóum ræktar-
löndum, og fjöll og víðáttur voru
vettvangur, er hann vildi opna
þjóðinni til hreysti og fagnaðar.
En þetta var Þoi-steini meira en
bugsýn. Hann var sjálfur meðal
þeirra fyrstu, er beittu plóginum
á óræktarlöndin, gróðursettu
viðarteinungana í hlíðar og reiti
og ruddu brautir, sem opnuðu
öræfin.
En hvar sem Þorsteinn fór, þá
var hann ekki einn. Hann var
ætíð í broddi fylkingar ungi’a og
aldinna, sem hann kvaddi til
starfa, og líklega mun hann hafa
vænzt þeii’ra launa einna fyrir
ævilangt sjálfboðastarf, að þeir
létu ekki merkið falla, þótt hann
félli.
Árvekni þín, Þoi’steinn, dugur
þinn, bjai’tsýni þín og trú var
Fi’amhald á 11. síðu.