Dagur - 02.11.1955, Síða 6

6
D A G U R
Miðvikudaginn 2. nóvember 1955

DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 90. — Sími 1166.
Árgangurinn kostar kr. 75.00.
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi
og á laugardögum þegar ástaeða þykir til.
Gjalddagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
Hin óttalega tilliugsun
EIN TILHUGSUN þykir foringjum Sjálfstæðis-
flokksins óbærilegust, er þeir horfa fram á veginn
og kanna hið pólitíska landslag: Að þeir missi völd-
in, verði utangátta meðan aðrir fara með stjórn
þeirra mála, sem nú lúta þeim. Að sú komi tíð, að
menn úr innsta hring hafi ekki lengur núverandi ráð
á leyfum og lánum, gjaldeyri og útflutningsverzlun,
embættum og bitlingum. Ætla má, að þarna sé svo
mikið i húfi, að þau fyrirtæki og þeir peningakóng-
ar, sem eiga hluti í Sjálfstæðisflokknum h.f., og
hafa fengið ýmiss konar gróðaaðstöðu x þjóðfélag-
inu fyrir, horfi ekki í nokkurn tilkostnað ef um væri
að tefla að halda þessari aðstöðu eða sleppa henni.
Flokksstarfsemin og aðstaðan er sannarlega mill-
jónabusiness fyrir slíka aðila. Og til of mikils ætl-
ast, að þeir ætli að sleppa hljóðalaust.
OG HLJÓÐIÐ er í Morgunblaðinu á sunnudag-
inn. Blaðið segir að vondir menn í Framsóknar-
flokki og Alþýðuflokki séu að brugga launráð gegn
Sjálfstæðisflokknum. Þeir tali um að taka höndum
saman í kosningum og fella frambjóðendur íhalds-
ins til hægri og vinstri. Og bjóða fólki upp á lands-
stjórn, sem ekki nýtur föðurlegrar handleiðslu Ól-
afs Thors. Er að furða, þótt heyrist ramakvein?
Hin sundraða fylking lýðræðissinnaðra íhaldsand-
stæðinga ætti samkvæmt frásögn blaðsins loksins
að hafa komizt að þeirri niðurstöðu, að það þurfi
samstarf en ekki sundrungu til þess að svipta íhald-
ið gróðaaðstöðunni og færa stjórnarfarið meira til
samræmis við hagsmuni almennings í landinu. —
Gott væri ef satt væri. En gallinn er bara sá, að
Mbl.er ekki að lýsa orðnum hlut heldur er það með
skrifum þessum aðeins að hrella eigin flokksmenn,
særa þá til þess að halda fastar um aðstöðuna,
spýta enn meira í flokksbyssuna, auka enn áróður
og blekkingar og breiða sauðargæruna enn dyggi-
legar en áður yfir úlfseyru gróðahyggjunnar í allra-
stéttaflokknum. Hinn ömurlegi sannleikur er, að lýð
ræðissinnar, sem eru andvígir íhaldinu og sérrétt-
indaaðstöðu stórgróðamannanna, eru sundraðir í
þremur flokkum, og hafa enn ekki borið gæfu til að
taka höndum saman og skapa á stjórnarfarinu svip-
mót almennings í landinu fremur en ásýnd pen-
ingavaldsins. Hróp Mbl. um að slík samfylking sé
að komast á nú, er blekking ein, ætluð til að hressa
upp á andagift burgeisanna og leiða athygli þeirra
að því, hvar sé hættan mesta. En um le'ið minnir
blaðið andstæðinga íhaldsins á það, hvar það er
veikast fyrir, og hvernig skynsamlegast sé að skipa
áhrifum þess hófsamlegan sess í íslenzku þjóðlífi.
Á UNDANFÖRNUM árum hefur stór hópur ís-
lenzkra kjósenda gerzt algerlega óvirkur í barátt-
unni við sérréttindapólitík hinna fáu og ríku, með
því að kasta atkvæði á utangarðsmenn kommún-
ismans. Þessi afstaða hefur verið vatn á myllu
íhaldsins. Enn varð það yfirráðum þess til styrktar,
er hinn svonefndi Þjóðvarnarflokkur var stofnaður.
Loks var það um langt árabil nokkur trygging fyrir
valdaaðstöðu foringja Sjálfstæðisflokksins, að for-
vígismenn Alþýðuflokksins kusu fremur að eiga
samstarf við þá en Framsóknarmenn. Þegar nú
Mbl. lítur yfir vígstöðuna í dag, er allt með kyrrum
kjörum í herbúðum kommúnista og þjóðvarnar. En
blaðinu þykir sem afstaða Alþýðu-
flokksins sé ekki eins örugg og áð-
ur. Svo kynni jafnvel að fara, að
þau öfl þar, sem vilja gjarnan eiga
samvinnu við Framsóknarflokkinn,
verði mestu ráðandi um það er
lýkur. Þessi óttalega tilhugsun
verður blaðinu efni í hræðslu-
greinina á sunnudaginn. Það lætur
sem þegar hrikti í stoðum í spila-
borg fjáraflamannanna í höfuð-
staðnum.
MBL. LÆTUR sem það hafi
ljóstað upp miklum leyndardómi.
Þau viðbrögð þess eru lærdómsrík,
og minna á, hvað niðri fyrir býr.
Þetta eru nefnilega ekki ný við-
horf, heldur gömul og alþjóð kunn.
Framsóknarflokkurinn hefur jafn-
an viljað eiga góða samvinnu við
jafnaðarmannaflokkinn og aðra
lýðræðissinnaða umbótamenn. —
Með samstarfi bænda, verka-
manna og annarra launþega við
sjávarsíðuna, má vissulega treysta
lýðræðislegt stjórnarfar í landinu
og auka efnahagslegt réttlæti.
Slíkt samstarf mundi friða þjóð-
félagið og skapa festu og öryggi í
atvinnumálum. Þetta hefur jafnan
verið viðhorf Framsóknarmanna,
og í þeim efnum hefur ekkert nýtt
gerzt upp á síðkastið. Ramakvein
Mbl. er e. t. v. runnið upp af þeirri
vitneskju, að nú sé fremur jarð-
vegur en oft áður fyrir slíkt sam-
starf innan Alþýðuflokksins. — Er
vonandi, að sú óttalega tilhugsun
sé ekki ástæðulaus með öllu. En
úr því mun reynslan skera, þá tím-
ar liða.
Er það ekki ofsagt?
„Nokkrir símalausir" skrifa blað-
inu:
ari hálendisvegir eru líklegasta
nýjungin.
„í SÍÐASTA tölunblaði „Dags“
er því slegið föstu, að nú sé loks
fullnægt allri eftirspurn fólks á
Akureyri um að fá síma. Á eftir
þessari frétt kemur svo heillöng
uppptalning, eftir símastjóranum,
hr. Gunnari Schram, um lagningu
síma hér í nágrannasveitir, jafnvel
inn til innstu afdala. — Að sjálf-
sögðu er ekki nema gott eitt um
þetta að segja, en eitthvað finnst
okkur bogið við þetta, sem ennþá
bíðum eftir að fá síma, þrátt íyrir
mikla eftirgangsmuni við síma-
stjórann hér og jafnvel loforð frá
hans hendi um að verða við ósk-
um okkar um að fá hann.
I tilefni þessa er hér með spurzt
fyrir um eftirfarandi: I fyrsta lagi:
Hvers vegna lætur símastjórinn þá
fullyrðingu frá sér fara, að full-
nægt sé eftirspurn fólks á Akur-
eyri um síma, þegar hann veit
sjálfur, að svo er ekki?
I öðru lagi: Eru býlin hér í bæj-
arlandinu, sem eru þegar að kom-
ast inn í sjálfan bæinn, og sum
komin það, ekki talin með Akur-
eyri, og hvar dregur hann þá
merkjalínu?
I þriðja lagi: Hverju sætir það,
að ábúendur nefndra býla skuli
vera settir svo mjög utangarðs, að
þeir hafi snöggtum minni mögu-
leika á að fá síma heim til sin,
heldur en þeir, sem búa í hinum
dreifðu sveitum?
I fjórða lagi: Hvernig er hægt
að réttlæta það, að símapöntun frá
árinu 1946 skuli vera ófullnægt
enn, þrátt fyrir eftirgangsmuni og
endurnýjun?
Og ' síðast en ekki sízt: Eiga
menn yfirleitt ekki kröfurétt á
því, að loforð manna í opinberum
stöðum séu meira en fleipur eitt?
Hillingar framtíðar.
SIÐAN hugleiðingar í þessum
dúr birtist hér í blaðinu í sumar,
hefur það gerzt, að tveir þingmenn
hafa flutt tillögu til þingsályktun-
um rannsókn vegarstæðis og
möguleika vegargerðar á hálend-
inu. Vonandi fær þessi tillaga góð-
ar byr á Alþingi og vonandi lætur
ríkisstjórnin síðan hendur standa
fram úr ermum við rannsókn
málsins. Þetta er ekkert hégóma-
mál. Þetta er stórmál fyrir lands-
byggðina og — i hillingum fram-
tíðarinnar — fyrir allt landið.
Reynslan í dag.
EF KOMINN væri upphleyptur
vegur á allri leiðinni í milli Gríms-
staða á Fjöllum og Skjöldólfsstaða
í Jökuldal mundi greiðfært öllum
bílum allt til þessa dags austur á
Fljótsdalshérað og Austfirði. En
nú eru áætlunarferðir og venjuleg-
ar bílferðir þangað lagðar af fyrir
alllöngu, til tjóns og óþæginda fyr-
ir alla aðila. Ofærðin stafar ekki
af snjó á hálendinu, því að hann
er nær enginn, heldur af því, að
sá litli snjór, sem fyrir er, safnast
einmitt á þjóðveginn, sem er víða
eins og skurður og geymir snjóinn
því sérlega vel. — Þetta kemur
glöggt fram í viðtali við Sigurjón
Rist vatnamælingamann, hér í
blaðinu í dag. Hann kom að aust-
an í sl. viku og lýsir vegferðinni.
Þessi kunni ferða- og fjallamaður
er líka þeirrar skoðunar, að öræfa-
vegur milli landshlutanna sé veg-
ur framtíðarinnar. Þannig munu
þeir hugsa fleiri, sem alkunnugir
eru á hálendinu.
Morgunblaðið samfagnaði —
en sárnauðugt.
Nokkrir símalausir."
ÖLL ÍSLENZKU dagblöðin fluttu
Öræfavegir á dagskrá!
í SUMAR er leið ræddi eg í
þessum þætti lítillega um öræfa-
veg í milli landsfjórðunga. Þjóð-
vegurinn þræðir ströndina og
byggðina. Það er eðlilegt. En eng-
an veginn víst, að þar sé heppileg-
asti akvegur í milli landshornanna.
Við - ströndina er snjóþyngst. Þar
er rakinn mestur og úrkoma.Inntil
landsins er oft snjólétt, þótt allt sé
að kalla á kafi út við strönd. Al-
kunna er, að Hólsfjalla- og Möðru-
dalsbændur beita fé sínu lengur en
aðrir. Mývetningar flytja fé sitt á
Austurfjöll, þótt tæpast sé hagi í
útsveitum. Þetta segir allt sína
sögu. Svo eru það vegalengdirnar.
Austfirðingar krækja hingað norð-
ur á leið til athafnasvæða við
Faxaflóa, við hér vestur á land til
þess að komast suður. Þetta getur
ekki verið framtíðarskipan lang-
leiðanna. Hinir styttri og snjólétt-
samdægurs myndum prýddar
greinar um hið nýkjörna Nóbels-
verðlaunaskáld, Halldór Kiljan
Laxness, og samfögnuðu því, er
kunnugt varð um ákvörðun
sænsku akademíunnar.
Morgunblaðið hafði þar nokkra
sérstöðu. Það samfagnaði, en sár-
nauðugt. Leitaði á náðir Kristjáns
Albertssonar, og bað hann að
skrifa um skáldið og verðlauna-
veitinguna. Ennfremur birti það
viðtöl við nokkur íslenzk skáld og
feitletraða innrammaða grein á
forsíðu um álit sænska rithöfunda-
félagsins um málið, þar sem það
leggur til að Gunnar Gunnarsson
hljóti hálfan heiður á móti Kiljan,
eða allan að öðium kosti.
Með þessum skrifum var reynt
að draga í efa réttmæti viður-
kenningarinnar. Og í grein Krist-
jáns Albertssonar, sem er skrítinn
samsetningur, er sérstaklega tekið
(Framhald á 11. síðuj.
Grásleppuhrogn - í æðra veldi
GRÁSLEPPUHROGN munu vera dálítil útflutn-
ingsvara. Skýra hagskýrslur svo frá. — Þau munu að-
allega flytjast til Frakklands. Og hvað skyldu þeir
nú gera við þau þar, blessaðir? Varla stífa þeir þau
úr hnefa upp úr tunnunum. — Ónei. Þeir búa til úr
reim hnossgæti, sem aðdáun og athygli vekur. — I
dönsku blaði var nýlega rifjað upp, hvernig Frakkar
skara fram úr í tilbúningi gómsætra rétta. Var þar
ýmislegt tínt til, svo sem gæsalifrakæfa, sem hvað
vera mikið lostæti, geitalifur, niðursoðin hænsn og
sitt hvað fleira. Stundum sjóða Frakkar mat sinn í
rauðvíni eða koníaki. — Ennfremur talaði danska
blaðið um franskt „specialitet“ kavíar, og sagði að
frumefnið í því væru grásleppuhrogn frá ísfandi.
Gult og svart
STUNDUM heyrist, að gult sé þreytandi litur,
aðrir segja gula litinn æskilegan og fjörgandi. Og
víst er og satt, að fallegt knippi af gulum blómum
lifgar upp í stofunni. Því ekki að gera sterkgulan
sófapúða og láta við hliðina á svörtum púða, til þess
að fá fram sterk áhrif? Vér höfum séð þetta í stofu,
segir í erlendum kvennadálki, og urðum að játa, að
það var fallegt og skemmtilegt.
, ;
Ostur - úrvalsmatur
Vitið þér eftir-
farandi staðreyndir
um pst?.,^
—-OstuF er
kalkríka’sta fæða,
sem völ er á.
-— 35 gr. af ostí
geyma eins mikið
kalk og 1/4 lítri af mjólk.
— Verð ostsins er því hærra, sem hann er feitari.
— En feiti osturinn er fátækari af kalki er sá
magrari.
— Ost er bezt að geyma í plastik-poka í ca. 10
gráðu hita.
... íi'ii(i roinyntou • - ■
Afgreiðsluhættir í brauðbúðum
eru brot á ákvæðum heilbrigðis-
reglugerðar bæjarins
í EINU sunnanblaðanna var nýlega skýrt frá vís-
indalegri rannsókn, sem gerð hefur verið á því, hve
mikið ef bakteríum finnist á peningaseðlum, sem eru
í umferð. Niðurstaðan var ekki skemmtileg fyrir þá,
sem þurfa daglega að horfa á hendur fjalla um mat-
væli og peningaseðla til skiptis. En sú sjón blasir
við í flestum brauðbúðum bæjarins. Nýlega hefur
verið upplýst í Reykjavík, að þar verndi heilbrigðis-
reglugerðarákvæði neytendur að þessu leyti, og
Neytendasamtökin hafa forgöngu um að fylgja
ákvæðunum eftir.
-——o-----
HÉR HORFA allir aðilar — heilbrigðisyfirvöld
jafnt sem aðrir — upp á þennan daemalaust sóða-
skap, án þess að kvarta eða krefjast þess, að opin-
ber ákvæði um hreinlæti í meðferð matvæla, séu
haldin. Hvað á þetta að þýða? Til hvers er að setja
reglugerðir með bauki og bramli og láta þær svo
liggja í skúffu án þess að líta í þær, eða reyna að
framfylgja þeim? Það gekk ekki svo lítið á, þegar
heilbrigðisreglugerð bæjarins var sett síðast. Upp-
hófust þá bréfaskipti heilbrigðisnefndar og landlækn-
is um mál og stíl á plagginu. Um framkvæmdina var
ekki rætt í það sinn.
----o----
ÞAÐ ÆTTI að vera ákaflega einfalt mál, að koma
heilbrigðisreglugerðinni í framkvæmd í matvælabúð-
um bæjarins. Rétt yfirvöld geta krafizt þess, að þeir,
sem matvæli selja, kosti upp á siðmennilega aðstöðu
í búðum sinum, og hafi hreinlátt fólk við afgreiðslu,
sem bæði getur og vill gegna skyldu verzlananna við
(Framhald á 11. síðu).